25 bliana de Chairt um Chearta Bunúsacha an Aontais EorpaighAgus muid ag druidim le comóradh 25 bliana na Cairte um Chearta Bunúsacha an 7 Nollaig 2025, tá a cearta, a saoirsí agus a prionsabail fós chomh suntasach céanna agus a bhí siad an tráth a bunaíodh í. Mar chuid de na gníomhaíochtaí ceiliúrtha, tá sraith físeán á foilsiú ag an gCoimisiún Eorpach ina léirítear guthanna daoine ar fud an Aontais. Sna hagallaimh ghearra seo, a taifeadadh in Amstardam, i Maidrid, i gCóbanhávan agus i mBúcairist, tá machnamh pearsanta ó dhaoine éagsúla ar a bhfuil i gceist le cearta bunúsacha i saol laethúil daoine. Is é is aidhm do na físeáin feasacht ar an gCairt a mhúscailt agus béim a leagan ar a hábharthacht do dhaoine aonair ar fud comhthéacsanna sóisialta agus cultúrtha éagsúla.Féach ar gach ceann de na físeáin #EUCHARTER25! Cairt um Chearta Bunúsacha an Aontais Eorpaigh Tá an tAontas bunaithe ar luachanna bunaidh na gceart bunúsach, an daonlathais agus an smachta reachta. Tá dlúthnasc idir na luachanna sin, ós rud é go bhfuil urraim do chearta bunúsacha bunriachtanach i sochaithe daonlathacha atá bunaithe ar an smacht reachta.Tá sé d’aidhm ag an Aontas a luachanna bunaidh agus a chearta bunúsacha a chosaint agus a chur chun cinn laistigh agus lasmuigh den Aontas araon. Tá cosaint agus cur chun cinn na gceart bunúsach laistigh den Aontas bunaithe ar na Conarthaí bunaidh agus ar Chairt um Chearta Bunúsacha an Aontais Eorpaigh. Tá an luach céanna acu go léir agus atá ag an dlí príomhúil ceangailteach. Rinneadh an Chairt ceangailteach ar an Aontas faoin dlí ar theacht i bhfeidhm Chonradh Liospóin i mí na Nollag 2009. Liosta ábhair Liosta ábhair An Chairt Is í an Chairt um Chearta Bunúsacha comhaontú inmheánach an Aontais maidir le cearta an duine. Déanann sé cearta bunúsacha gach duine a chosaint agus a chur chun cinn laistigh den Aontas. Is ionstraim nua-aimseartha í an Chairt, a léirmhínítear i bhfianaise na n-athruithe sochaíocha agus na bhforbairtí eolaíocha agus teicneolaíocha. Cumhdaítear léi freisin an ‘tríú glúin’ de chearta bunúsacha, mar a thugtar orthu, cuir i gcás an ceart chun cosaint sonraí, ráthaíochtaí maidir le bitheitic, agus an ceart chun dea-riaracháin. Tá 50 ceart agus saoirse bhunúsach sa Chairt agus iad grúpáilte faoi shé theideal: dínit, saoirsí, comhionannas, dlúthpháirtíocht, cearta saoránach, agus ceartas. Ina dhiaidh sin, tá forálacha ginearálta maidir lena léirmhíniú agus lena gcur i bhfeidhm. Mínithe a bhaineann leis an gCairt um Chearta BunúsachaTuarascálacha bliantúla maidir leis an gCairtRang teagaisc faoin gcairtCharterpedia Straitéis chun neartú a dhéanamh ar chur chun feidhme na Cairte um Chearta Bunúsacha san Aontas Leis an Straitéis chun cur i bhfeidhm na Cairte um Chearta Bunúsacha san Aontas a neartú, cuireadh gníomhaíochtaí chun cinn chun a chinntiú go gcuirfidh na Ballstáit an Chairt i bhfeidhm go héifeachtach; eagraíochtaí sochaí sibhialta, cosantóirí ceart agus cleachtóirí ceartais a chumhachtú; úsáid na Cairte a chothú mar threoir d’institiúidí an Aontais; agus feasacht na ndaoine maidir lena gcearta faoin gCairt a neartú.Chun tuilleadh eolais a fháil maidir leis an méid seo a leanas:Tuarascálacha bliantúla maidir le cur i bhfeidhm na CairtePointí fócasacha na CairteOiliúint um chearta bunúsachaMúscailt feasachta maidir leis an gCairtMeasúnuithe tionchair ar chearta bunúsachaCistiú chun tacú le cearta bunúsacha a chur i bhfeidhmSpás sibhialta rathúil chun cearta bunúsacha a chosaintTuilleadh eolais Sárú ar do chearta bunúsacha a thuairisciú Cuireann an tAontas bealaí ar fáil chun aghaidh a thabhairt ar sháruithe ar chearta bunúsacha agus iad a thuairisciú nuair a bhíonn dlí an Aontais á chur chun feidhme. Chun tuilleadh eolais a fháil faoin méid seo a leanas: Na cásanna ina mbíonn feidhm ag an gCairtConas sárú ar do chearta a thuairisciúTuilleadh eolais Gnéithe réigiúnacha agus idirnáisiúnta den Chairt Tá an tAontas tiomanta do chur chun cinn na gceart bunúsach a chothú sa chomhthéacs idirnáisiúnta. Chun tuilleadh eolais a fháil maidir leis an méid seo a leanas:An gaol idir an Chairt agus an Coinbhinsiún Eorpach um Chearta an DuineGníomhaíocht sheachtrach an Aontais maidir le cearta an duineTuilleadh eolais Ról FRA agus EIGE Bunaíodh Gníomhaireacht an Aontais Eorpaigh um Chearta Bunúsacha (FRA) in 2007 chun cúnamh agus saineolas maidir le cearta bunúsacha a chur ar fáil d’institiúidí, comhlachtaí, oifigí agus gníomhaireachtaí an Aontais, agus do na Ballstáit agus dlí an Aontais á chur chun feidhme acu. Bunaíodh FRA faoi Rialachán (CE) Uimh. 168/2007 ón gComhairle (arna leasú le Rialachán (AE) 2022/555 ón gComhairle an 5 Aibreán 2022). Déanann an ghníomhaireacht a cuid taighde a phleanáil ar bhonn doiciméad clársceidealaithe aonair débhliantúil. Bailíonn agus foilsíonn FRA eolas agus sonraí ábhartha, oibiachtúla, iontaofa agus inchomparáide maidir le staid na gceart bunúsach agus cuireann sé idirphlé leis an tsochaí shibhialta chun cinn chun feasacht ar chearta bunúsacha a mhúscailt agus a cuid oibre a scaipeadh. Déanann FRA sonraí agus eolas maidir leis an gCairt a bhailiú agus a fhoilsiú freisin, lena n-áirítear tríd an Charterpedia, tairseach eolais ar líne maidir le cearta bunúsacha. Tá cúrsaí oiliúna ar líne maidir leis an gCairt curtha ar fáil aige freisin. Cuidíonn an Institiúid Eorpach um Chomhionannas Inscne (EIGE) le hinstitiúidí an Aontais agus leis na Ballstáit prionsabal an chomhionannais inscne a chomhtháthú ina mbeartais agus idirdhealú inscnebhunaithe a chomhrac. Cuireann sé taighde agus eolas ar ardchaighdeán ar fáil chun tacú leo ina n-iarrachtaí deireadh a chur le neamhionannais inscne. Bunaíodh EIGE faoi Rialachán (CE) Uimh. 1922/2006. Acmhainní breise Straitéis chun neartú a dhéanamh ar chur chun feidhme na Cairte um Chearta Bunúsacha san Aontas Anailís ar na comhairliúcháin spriocdhírithe le haghaidh straitéis nua an Choimisiúin maidir leis an gCairt (2020) An Tairseach Eorpach don r-Cheartas – Cearta bunúsachaAchoimrí ar reachtaíocht an Aontais i réimse an cheartais agus na ngnóthaí baile – Eur-LexCúirt Bhreithiúnais an Aontais Eorpaigh: Jurisprudence relative à l'ordre juridique de l’Union européenne - Les droits fondamentauxCúirt Bhreithiúnais an Aontais Eorpaigh: Bileog eolais – Reimse cur chun feidhme na Cairte um Chearta Bunúsacha san AontasAn Tairseach Eorpach don r-Cheartas – Aitheantóir Cásdlí Eorpaigh (ECLI)Comhlachas Chomhairlí Stáit agus Uas-Dlínsí Riaracháin an Aontais Eorpaigh – Bunachar sonraí ‘cinntí náisiúnta’Triail Chothrom – Uirlisí do chleachtóirí maidir le dlí an Aontais – Cairt um Chearta Bunúsacha an Aontais Eorpaigh (2020) Staidéar féidearthachta maidir le tacaíocht airgeadais chun dlíthíocht a dhéanamh ar chásanna a bhaineann le sáruithe ar an daonlathas, ar an smacht reachta agus ar chearta bunúsacha An Gréasán Eorpach um Oiliúint Bhreithiúnach (GEOB)Samplaí de réimsí beartais ábhartha:Teorainneacha agus slándáil Ceartas coiriúilCearta tomhaltóiríCosaint SonraíLimistéar Eorpach OideachaisSaoránacht agus Daonlathas an Aontais Colún Eorpach na gCeart Sóisialta – Aontas Eorpach níos cothroime agus níos cuimsithí a thógáilAn Coimisiún Eorpach – Aontas an Chomhionannais Na meáin shóisialta Chun an t-eolas agus na foilseacháin is déanaí a fháil, féach ar ár gcainéil meán sóisialta. Cainéil na meán sóisialtaCearta an AontaisCeartas agus Tomhaltóirí an Aontais
25 bliana de Chairt um Chearta Bunúsacha an Aontais EorpaighAgus muid ag druidim le comóradh 25 bliana na Cairte um Chearta Bunúsacha an 7 Nollaig 2025, tá a cearta, a saoirsí agus a prionsabail fós chomh suntasach céanna agus a bhí siad an tráth a bunaíodh í. Mar chuid de na gníomhaíochtaí ceiliúrtha, tá sraith físeán á foilsiú ag an gCoimisiún Eorpach ina léirítear guthanna daoine ar fud an Aontais. Sna hagallaimh ghearra seo, a taifeadadh in Amstardam, i Maidrid, i gCóbanhávan agus i mBúcairist, tá machnamh pearsanta ó dhaoine éagsúla ar a bhfuil i gceist le cearta bunúsacha i saol laethúil daoine. Is é is aidhm do na físeáin feasacht ar an gCairt a mhúscailt agus béim a leagan ar a hábharthacht do dhaoine aonair ar fud comhthéacsanna sóisialta agus cultúrtha éagsúla.Féach ar gach ceann de na físeáin #EUCHARTER25!
Is í an Chairt um Chearta Bunúsacha comhaontú inmheánach an Aontais maidir le cearta an duine. Déanann sé cearta bunúsacha gach duine a chosaint agus a chur chun cinn laistigh den Aontas. Is ionstraim nua-aimseartha í an Chairt, a léirmhínítear i bhfianaise na n-athruithe sochaíocha agus na bhforbairtí eolaíocha agus teicneolaíocha. Cumhdaítear léi freisin an ‘tríú glúin’ de chearta bunúsacha, mar a thugtar orthu, cuir i gcás an ceart chun cosaint sonraí, ráthaíochtaí maidir le bitheitic, agus an ceart chun dea-riaracháin. Tá 50 ceart agus saoirse bhunúsach sa Chairt agus iad grúpáilte faoi shé theideal: dínit, saoirsí, comhionannas, dlúthpháirtíocht, cearta saoránach, agus ceartas. Ina dhiaidh sin, tá forálacha ginearálta maidir lena léirmhíniú agus lena gcur i bhfeidhm. Mínithe a bhaineann leis an gCairt um Chearta BunúsachaTuarascálacha bliantúla maidir leis an gCairtRang teagaisc faoin gcairtCharterpedia
