An Gradam don Chathair is Inrochtana

Tá an Gradam don Chathair is Inrochtana á reáchtáil ag an gCoimisiún Eorpach i gcomhar leis an bhFóram Eorpach maidir leis an Míchumas ó bhí 2010 ann, chun aitheantas a thabhairt do chathracha an Aontais a thugann tús áite don inrochtaineacht do dhaoine faoi mhíchumas.

Is ileochair í an inrochtaineacht a osclaíonn an doras do sheirbhísí, d’fhoirgnimh agus do spásanna na cathrach, ionas gur féidir le daoine faoi mhíchumas a bheith ar thús cadhnaíochta ina saol féin, maireachtáil go neamhspleách agus páirt iomlán a ghlacadh sa phobal.

Is príomhghníomhaithe iad cathracha chun inrochtaineacht a chinntiú, ó tharla go mbíonn tionchar díreach acu ar ár saol laethúil agus ar ár riachtanais mar shaoránaigh. Féadtar ‘cathair inrochtana’ a thabhairt ar chathair inar féidir le daoine faoi mhíchumas na nithe seo a dhéanamh:

• dul timpeall na sráideanna agus tairbhe a bhaint as limistéir phoiblí, cuir i gcás páirceanna agus clóis súgartha.
• dul isteach i bhfoirgnimh phoiblí, cuir i gcás ospidéil, hallaí baile, leabharlanna agus hallaí spóirt.
• an bus, an tram agus an meitreo a fháil chun dul ag obair nó bualadh le cairde.
• cumarsáid a dhéanamh leis an riarachán áitiúil go pearsanta, ar an bhfón nó ar líne.
• eolas a fháil ar bhealaí is féidir leo a léamh agus a thuiscint.

An Gradam don Chathair is Inrochtana 2026

Tá an tréimhse iarratais don Ghradam don Chathair is Inrochtana 2026 ar oscailt anois!

An tusa ceannaire cathrach nua an Aontais maidir le hinrochtaineacht? Faigh tuilleadh eolais thíos faoin gcaoi le hiarratas a dhéanamh ar an 16ú heagrán den Ghradam don Chathair is Inrochtana.

Fógrófar na buaiteoirí an 4-5 Nollaig 2025 ag searmanas bronnta le linn na comhdhála maidir le Lá Eorpach na nDaoine faoi Mhíchumas a eagraíonn an Coimisiún Eorpach in éineacht leis an bhFóram Eorpach maidir leis an Míchumas.

Le 15 bliana anuas, tá an gradam bronnta ar 73 chathair, agus 15 chathair díobh sin, is é duais na chéad áite a bhuaigh siad. Ba í Vín na hOstaire an chathair is déanaí ar ar bronnadh an gradam mór le rá.

Conas iarratas a dhéanamh

Tá an tréimhse iarratais ar oscailt go dtí an 9 Meán Fómhair 2025, 23:59 Am Samhraidh Lár na hEorpa (GMT+ 2). Ní mór iarratais a chur isteach go leictreonach tríd an ardán iarratais ar líne ag: https://access-city-award.ec.europa.eu/node/add/application.

Chun go n-éireoidh leis na cathracha is iarrthóirí a n-iarratas a chur isteach, léigh Rialacha an Chomórtais agus an Nóta Treorach d’iarratasóirí in éineacht leis an bhFoirm iarratais.

Tá doiciméid uile an chomórtais le fáil ar an ardán iarratais ar líne.

Na Gradaim

Ní mór do na hiarratasóirí a n-éireoidh leo cur chuige comhleanúnach maidir le hinrochtaineacht agus fís uaillmhianach a léiriú chun dul i ngleic le hinrochtaineacht sa chathair.

Beidh duais airgid ag dul don chathair is buaiteoir agus do na cathracha a bhain an dara agus an tríú háit amach:

• An chéad áit: €150,000
• An dara háit: €120,000
• An tríú háit: €80,000

I mbliana, tá sé beartaithe ag an gCoimisiún Eorpach freisin Moladh Speisialta don Inrochtaineacht Tithíochta a bhronnadh ar chathair atá ag tabhairt aghaidh ar an ngéarchéim tithíochta agus inrochtaineacht do dhaoine faoi mhíchumas á cinntiú ag an am céanna.

Féadfaidh Príomh-Mholtóirí an Aontais cinneadh a dhéanamh Moltaí Speisialta eile a bhronnadh má tá cathracha ann a bhfuil obair eisceachtúil déanta acu i bpríomhréimse inrochtaineachta ar leith, sa chomhthéacs reatha agus i dtionscnaimh inrochtaineachta ghaolmhara na gcathracha, nó i gcás buaicphointí sonracha eile a luaitear sna hiarratais.

Cé a fhéadfaidh iarratas a dhéanamh?

Tá an Gradam don Chathair is Inrochtana oscailte do

• gach cathair san Aontas ina bhfuil níos mó ná 50,000 áitritheoir
• ceantair uirbeacha ina bhfuil dhá bhaile nó níos mó agus ina bhfuil daonra iomlán níos mó ná 50,000 duine, más i dtíortha de chuid an Aontais atá siad ina bhfuil níos lú ná 2 chathair ina bhfuil cónaí ar os cionn 50,000 duine

Próiseas meastóireachta agus dámhachtana

Tá an próiseas roghnúcháin roinnte ina dhá chéim: an réamhroghnú ar an leibhéal náisiúnta agus an roghnú deiridh ar an leibhéal Eorpach.

Cuireann na moltóirí náisiúnta i ngach tír dhá chathair ar a mhéad ar ghearrliosta. Roghnaíonn na Príomh-Mholtóirí Eorpacha na buaiteoirí as measc na n-iarrthóirí réamhroghnaithe.

Breithníonn na moltóirí na bearta inrochtaineachta atá déanta agus atá beartaithe sna réimsí seo a leanas:

• an timpeallacht thógtha agus spásanna poiblí
• an córas iompair agus an bonneagar a bhaineann leis
• faisnéis agus cumarsáid, teicneolaíochtaí nua faisnéise agus cumarsáide san áireamh
• saoráidí agus seirbhísí poiblí
• eiseamláirí den scoth d’inrochtaineacht tithíochta (don Mholadh Speisialta)

Cad chuige an Gradam don Chathair is Inrochtana?

Tá níos mó ná 100 milliún duine faoi mhíchumas san Aontas. Is tosaíocht é rochtain ar a gcearta agus saoirsí bunúsacha a chinntiú, i gcomhréir leis an Straitéis maidir le Cearta Daoine faoi Mhíchumas 2021-2030 (https://europa.eu/!wvxx9P) agus le Coinbhinsiún na Náisiún Aontaithe ar Chearta Daoine faoi Mhíchumas. Ina theannta sin, is sochaí uirbeach í an Eoraip anois, ós rud é go bhfuil cónaí ar sheachtar as deichniúr saoránach den Aontas i mbailte agus cathracha.

Is eiseamláir thábhachtach an gradam seo fós den chaoi a n-oibríonn an Coimisiún agus leibhéil rialtais eile as lámh a chéile chun an tiomantas seo do shaoránaigh faoi mhíchumas a fhíorú ar fud an Aontais.

Is tionscnamh é an Gradam don Chathair is Inrochtana a dhéanann na nithe seo a leanas:

• aitheantas a thabhairt d’iarrachtaí atá á ndéanamh ag cathracha chun a bheith inrochtana do dhaoine faoi mhíchumas.
• rochtain chomhionann ar an saol uirbeach a chur chun cinn le haghaidh daoine faoi mhíchumas
• na húdaráis áitiúla chumasú chun a ndea-chleachtais a chur chun cinn agus a roinnt

Scaip an scéal

Tá do thacaíocht ag teastáil uainn. Scaip an scéal ar na meáin shóisialta le #EUAccessCity agus liostáil dár nuachtlitir: https://europa.eu/!rFtHrk

Faigh inspioráid ó na buaiteoirí roimhe seo

Cuir eolas ar na cathracha atá ar thús cadhnaíochta maidir le hinrochtaineacht san Aontas Eorpach!

Aimsigh buaiteoirí an Ghradaim don Chathair is Inrochtana roimhe seo ar an liosta seo: https://europa.eu/!wmNW4P

Agus faigh amach cén fáth ar bhuaigh siad ach

• Féachaint ar a bhfíseáin mar bhuaiteoirí: https://europa.eu/!KmC4KV
• An bróisiúr bliantúil a léamh ina dtiomsaítear a ndea-chleachtais uile maidir le hinrochtaineacht: https://europa.eu/!BJ3BQf
• Féachaint ar bhuaicphointí an tsearmanais bronnta: https://europa.eu/!VYcpXM