Overzicht
De Europese Commissie is op alle fronten actief om het coronavirus te bestrijden en de zorg in de EU-landen te ondersteunen. Ook treft ze ongekende maatregelen om de sociaal-economische gevolgen van de pandemie op nationaal en Europees niveau op te vangen.
Het coronaresponsteam van de Europese Commissie
Voorbeelden van crisismaatregelen van de Commissie:
Veilige en doeltreffende vaccins voor Europa en de rest van de wereld
De vaccinstrategie van de Commissie wil:
bedrijven helpen hun capaciteit uit te breiden, zodat zij meer en sneller kunnen produceren
zorgen voor voldoende bevoorrading van de EU-landen door aankoopovereenkomsten met vaccinproducenten te sluiten
bestaande regels zo flexibel mogelijk toepassen om de ontwikkeling, vergunning en beschikbaarheid van vaccins te versnellen
Voldoende vaccindoses en ondersteuning van vaccinatie in EU-landen
De Commissie heeft een gediversifieerde vaccinportefeuille voor EU-burgers opgebouwd tegen eerlijke prijzen. Er zijn contracten gesloten met 8 veelbelovende vaccinontwikkelaars, en er zijn in totaal 4,2 miljard doses besteld.
- BioNTech-Pfizer (2,4 miljard doses)
- AstraZeneca (400 miljoen doses)
- Sanofi-GSK (300 miljoen doses)
- Johnson & Johnson (400 miljoen doses)
- Moderna (460 miljoen doses)
- Novavax (200 miljoen doses)
- Valneva (1,2 miljoen doses)
- HIPRA Human Health (250 miljoen doses)
Sinds december 2020 heeft de Commissie zes voorwaardelijke vergunningen verleend voor het in de handel brengen van COVID-19-vaccins: aan BioNTech en Pfizer (21 december 2020), Moderna (6 januari 2021), AstraZeneca (29 januari 2021), Johnson & Johnson (11 maart 2021) en Novavax (20 december 2021) en Valneva (24 juni 2022).
De leveringen van vaccindoses aan de EU-landen zijn sinds december 2020 gestaag toegenomen. De vaccinatiecampagne kwam in de hele Europese Unie goed op gang en medio 2022 was 86% van de volwassen EU-bevolking volledig gevaccineerd.
Naarmate nieuwe varianten van het coronavirus opdoken, heeft de Commissie geld voor dringend onderzoek vrijgemaakt en is zij doorgegaan met het sluiten van aankoopovereenkomsten voor boosterprikken en de aanpassing van vaccins aan nieuwe varianten.
Zij heeft ook een nieuwe gezamenlijke aanbesteding uitgeschreven voor medische vaccinatie-uitrusting. Daarnaast heeft zij voorgesteld dat ziekenhuizen en artsen worden vrijgesteld van btw over vaccins en testkits.
Anticiperen op de dreiging van nieuwe varianten
De Europese Commissie heeft een Europese autoriteit voor paraatheid en respons inzake noodsituaties op gezondheidsgebied (HERA) opgericht die gezondheidscrises moet voorkomen en opsporen, en er snel op moet reageren.
HERA is een gedeeld middelen- en missiecontrolecentrum waarmee EU-landen en EU-instellingen de EU beter kunnen voorbereiden op grensoverschrijdende gezondheidsbedreigingen.
Enerzijds zal HERA door informatievergaring en de opbouw van responscapaciteiten kunnen anticiperen op gezondheidsbedreigingen en potentiële gezondheidscrises. Anderzijds zal het in noodsituaties zorgen voor de ontwikkeling, productie en verspreiding van geneesmiddelen, vaccins en andere medische tegenmaatregelen, zoals handschoenen en maskers, die in de eerste fase van de coronarespons vaak onvoldoende beschikbaar waren.
HERA is daarom een belangrijke pijler van de Europese gezondheidsunie met een nieuwe missie voor paraatheid en veerkracht op het gebied van gezondheid voor de hele EU, zoals aangekondigd door voorzitter Von der Leyen in haar toespraak over de Staat van de Unie in 2021. Het zal een lacune in de respons en paraatheid van de EU in noodsituaties op gezondheidsgebied opvullen.
Zoals voorzitter Von der Leyen heeft aangekondigd, stelt Team Europa 50 miljard euro ter beschikking voor deze nieuwe missie voor paraatheid en veerkracht op het gebied van gezondheid voor de hele EU.
Productie opdrijven
Op 4 februari 2021 heeft de Commissie een taskforce opgericht om de productiecapaciteit voor COVID-19-vaccins in de EU te helpen vergroten. Via dit centrale loket kunnen fabrikanten een beroep doen op ondersteuning om de knelpunten in de productiecapaciteit en toeleveringsketens op te sporen en aan te pakken.
Als belangrijkste verwezenlijking heeft de taskforce knelpunten in de vaccinproductie in de EU geïdentificeerd en weggewerkt, de vaccinproductiecapaciteit in de EU in de hele toeleveringsketen in kaart gebracht en partnerschappen gefaciliteerd via matchmakingevenementen voor de productie van vaccins en geneesmiddelen. De taskforce wil ook voldoende productiecapaciteit op lange termijn in Europa waarborgen en de wereldwijde toegang tot vaccins en het delen van vaccins ondersteunen.
Financiering onderzoek
De Commissie heeft sinds januari 2020 in het kader van Horizon 2020 ruim 660 miljoen euro vrijgemaakt voor de ontwikkeling van vaccins, nieuwe behandelingen, diagnosetests en medische systemen om de verspreiding van het coronavirus te voorkomen en levens te redden.
De Commissie heeft CureVac, een uiterst innovatieve Europese vaccinontwikkelaar, financiële steun aangeboden in de vorm van een EU-garantie op een EIB-lening van 75 miljoen euro.
De Europese Investeringsbank heeft met immuuntherapiebedrijf BioNTech SE een financieringsovereenkomst voor een bedrag van 100 miljoen euro ondertekend voor de ontwikkeling van een vaccinatieprogramma. De EIB-financiering wordt gedekt door Horizon 2020 en het investeringsplan voor Europa.
Een wereldwijde coronarespons
Een wereldwijde pandemie vraagt om een wereldwijde oplossing. Daarom zet de Commissie zich in om iedereen toegang te geven tot coronavaccins, ook in lage- en middeninkomenslanden.
Dankzij het in 2020 door de wereldwijde coronarespons ingezamelde geld moet iedereen toegang kunnen krijgen tot behandelingen, tests en vaccins voor het coronavirus. Deze campagne is van start gegaan in mei 2020. Het hoogtepunt ervan was een wereldwijde donorconferentie en een concert met wereldsterren in juni 2020.
De Europese Commissie en de Europese Investeringsbank zijn grote voorstanders van Covax, de wereldwijde faciliteit voor eerlijke en universele toegang tot coronavaccins.
Samen met de EU-lidstaten heeft Team Europa tot dusver al ruim 3 miljard euro bestemd voor Covax, waardoor de Europese Unie een van de grootste donoren van Covax is.
Economische maatregelen
De EU-leiders hebben ingestemd met een herstelpakket van 2018 miljard euro (in lopende prijzen), dat de EU-begroting voor 2021-2027 koppelt aan NextGenerationEU. Op grond van dit akkoord kan de Europese Commissie tot ongeveer 800 miljard euro (in lopende prijzen) lenen op de markt.
De Europese Commissie heeft op 15 juni 2021, in haar eerste NextGenerationEU-transactie, via een tienjaarsobligatie die op 4 juli 2031 vervalt, 20 miljard euro opgehaald. Het geld is bedoeld om het herstel van Europa van de coronacrisis en de gevolgen van de crisis te financieren. Na de andere transacties in juni en juli heeft de Commissie tot dusver in totaal 45 miljard euro opgehaald onder NextGenerationEU. De middelen zullen nu worden gebruikt voor de eerste NextGenerationEU-betalingen in het kader van de herstel- en veerkrachtfaciliteit en diverse EU-begrotingsprogramma’s. De eerste NextGenerationEU-uitbetaling is eind juni al uitgevoerd in het kader van het REACH-EU-programma.
Eind augustus had de Commissie 19 van de ingediende nationale herstel- en veerkrachtplannen beoordeeld en goedgekeurd. Sinds 21 september zijn de eerste uitbetalingen, goed voor een totaalbedrag van meer dan 49 miljard euro, verricht in België, Cyprus, Denemarken, Duitsland, Frankrijk, Griekenland, Italië, Letland, Litouwen, Luxemburg, Portugal en Spanje.
In 2020 heeft de Europese Commissie diverse steunmaatregelen genomen, zoals:
economische maatregelen in aanvulling op het pandemie-noodaankoopprogramma van de Europese Centrale Bank van 1850 miljard euro, bovenop het al eerder vastgestelde programma van 120 miljard euro
tijdelijke staatssteunregels, zodat de EU-landen burgers kunnen helpen en banen kunnen redden
toepassing van de “ontsnappingsclausule” om de EU-begrotingsregels zo flexibel mogelijk toe te passen. Hierdoor kunnen de EU-landen hun zorgstelsels en bedrijven ondersteunen en de werkgelegenheid tijdens de crisis beschermen
screening van buitenlandse directe investeringen. De Commissie heeft richtsnoeren uitgevaardigd om de EU-landen te helpen kritieke Europese activa en technologie tijdens deze crisis te beschermen.
In het voorjaarspakket van het Europees semester heeft de Commissie aanbevelingen gedaan voor het economisch beleid van de EU-lidstaten in de context van de coronapandemie. Die moeten op korte termijn de gevolgen van de crisis beperken en op lange termijn de groei weer op gang brengen, in overeenstemming met de Europese groene en digitale doelstellingen.
Met het tijdelijke instrument SURE wil de Commissie ervoor zorgen dat mensen in de coronacrisis hun baan behouden. SURE verleent steun in de vorm van sociale obligaties, waardoor elke euro een duidelijk maatschappelijk relevant effect heeft. Negentien landen hebben in het kader van dit instrument in totaal meer dan 94 miljard euro aan steun ontvangen.
Daarnaast heeft de Europese Commissie richtsnoeren voorgesteld voor de bescherming van seizoenarbeiders in de EU in het kader van de coronapandemie. Hierin wordt de nationale overheden, arbeidsinspecties en sociale partners een leidraad geboden om de rechten, de gezondheid en de veiligheid van seizoenarbeiders te waarborgen en ervoor te zorgen dat seizoenarbeiders hun rechten kennen.
- De EIB-groep investeert 20 miljard euro extra in het midden- en kleinbedrijf
- De Commissie maakt 8 miljard euro vrij om in samenwerking met de EIB-groep minstens 100.000 bedrijven te helpen
De Commissie heeft een investeringsinitiatief voorgesteld om te zorgen dat de EU-landen op korte termijn voldoende geld hebben om de crisis op te vangen. Het bestaat uit middelen voor het cohesiebeleid die ongebruikt zijn gebleven.
- Nieuwe initiatieven van het Fonds voor Europese hulp aan de meest behoeftigen, zoals thuisbezorging en elektronische vouchers om het risico op besmetting te beperken
- Steun voor vissers en boeren
- uitzonderlijke maatregelen genomen om de landbouwmarkten te stabiliseren
- een aanvullend pakket uitzonderlijke maatregelen voor de wijnsector goedgekeurd. Op 4 mei 2020 heeft de Commissie nog een pakket maatregelen aangenomen om de landbouw- en voedselsectoren die het hardst getroffen zijn door de coronacrisis, verder te ondersteunen.
Volksgezondheid
Op weg naar een Europese gezondheidsunie
Op 11 november 2020 heeft de Commissie de eerste steen gelegd voor een Europese gezondheidsunie die op twee pijlers steunt:
- een steviger kader voor gezondheidsbescherming, d.w.z.:
-
geharmoniseerde Europese, nationale en regionale paraatheids- en responsplannen die regelmatig door de Commissie en de EU-agentschappen worden getest en gecontroleerd
-
een EU-noodsysteem dat voor meer coördinatie en snellere actie zorgt bij de ontwikkeling, opslag en aanschaf van wat nodig is om de crisis het hoofd te bieden
-
- robuustere EU-agentschappen:
-
het Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding wordt belast met de monitoring van de epidemiologische situatie op basis van gemeenschappelijke gegevens
-
het Europees Geneesmiddelenbureau ziet toe op de veiligheid van geneesmiddelen en medische hulpmiddelen, het risico van tekorten en klinische proeven met geneesmiddelen
-
er wordt een autoriteit voor de respons op noodsituaties op volksgezondheidsgebied (HERA) opgericht.
-
Medische richtsnoeren voor de EU-landen
Het door de Commissie opgerichte panel van zeven onafhankelijke epidemiologen en virologen brengt wetenschappelijk onderbouwde richtsnoeren en adviezen uit over:
- coronamaatregelen voor alle EU-landen
- tekortkomingen bij het klinisch beheer
- prioriteiten voor de zorg, civiele bescherming en andere middelen
- beleidsmaatregelen voor de langetermijngevolgen van het coronavirus
Op basis van wetenschappelijk advies van dit panel en van het Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding (ECDC) heeft de Commissie de volgende stappen genomen:
- 19 maart 2020
Aanbevelingen voor concrete maatregelen, zoals afstand houden.
- 8 april 2020
Stelt richtsnoeren vast om het aanbod en de beschikbaarheid van geneesmiddelen te optimaliseren en om in afwijking van de antikartelregels beperkte samenwerking tussen bedrijven toe te staan, met name voor kritische ziekenhuisgeneesmiddelen. Richt een clearinghouse voor medische uitrusting op om beschikbare voorraden, waaronder testkits, in kaart te brengen, en om sneller te bepalen in welke EU-lidstaten deze het dringendst nodig zijn.
- 15 april 2020
Richtsnoeren voor testmethoden om te zorgen dat de EU-lidstaten de testkits efficiënt gebruiken, met name wanneer de beperkende maatregelen worden opgeheven.
- 16 april 2020
Richtsnoeren voor de ontwikkeling van traceerapps die de privacy respecteren, met het oog op een exitstrategie.
- 16 juni 2020
Steunt een akkoord tussen de EU-lidstaten over de technische richtsnoeren voor veilige informatie-uitwisseling en de interoperabiliteit van contacttraceringsapps.
- 3 juli 2020
Verleent een voorwaardelijke vergunning voor het geneesmiddel remdesivir, het eerste dat op EU-niveau is toegestaan voor de behandeling van COVID-19.
- 29 juli 2020
Sluit een contract van 63 miljoen euro met farmaceutisch bedrijf Gilead voor de levering van Veklury, de merknaam voor remdesivir. Coördineert en ondersteunt de levering van Veklury aan de EU-lidstaten en het Verenigd Koninkrijk.
- 19 oktober 2020
Lanceert een Europese gateway, die half december naar verwachting 13 nationale corona-apps met elkaar zal verbinden.
- 2 december 2020
Presentatie van de strategie die ons tijdens de winter moet beschermen tegen COVID-19: waakzaam en voorzichtig blijven tot er een veilig en doeltreffend vaccin wordt uitgerold.
De Commissie trekt 3 miljard euro van de EU-begroting uit, aangevuld met nog eens 3 miljard euro van alle EU-landen samen, voor het Instrument voor noodhulp en de gemeenschappelijke voorraad van RescEU.
Persoonlijke beschermingsmiddelen
Om de productie en beschikbaarheid van persoonlijke beschermingsmiddelen te ondersteunen, onderneemt de Commissie het volgende:
- in nauw overleg met de EU-landen beoordeelt ze de beschikbare voorraden, de productiecapaciteit en de verwachte behoeften
- ze zorgt voor conformiteitsbeoordeling en markttoezicht om het aanbod van beschermingsmiddelen te vergroten, met inachtneming van de normen op het gebied van gezondheid en veiligheid
- ze overlegt met het bedrijfsleven en geeft advies over hoe bestaande productielijnen kunnen worden omgebouwd voor de productie van persoonlijke beschermingsmiddelen en ontsmettingsmiddelen
De Commissie heeft de EU-lidstaten een aanbeveling over teststrategieën gedaan, onder meer voor het inzetten van snelle antigeentests.
Via het noodhulpinstrument is 100 miljoen euro beschikbaar gesteld voor de aankoop en levering van deze testen in de EU-landen. Tegelijkertijd heeft de Commissie een gezamenlijke aanbesteding opgezet om de EU-landen te helpen meer van deze tests te bemachtigen.
Daarnaast heeft zij 35,5 miljoen euro uit het instrument voor noodhulp aan de Internationale Federatie van het Rode Kruis gegeven om de capaciteit voor het testen op corona in de EU op te schalen, vrijwilligers op te leiden en de meest kwetsbaren te beschermen.
Grenzen en mobiliteit
Tijdens de pandemie heeft de Commissie aanbevelingen gedaan om ervoor te zorgen dat de EU-lidstaten op een gecoördineerde manier zowel de verspreiding van het virus beperken als reizen, goederenvervoer en economische activiteiten in stand houden.
De Europese Commissie heeft voorgesteld een digitaal certificaat in te voeren om veilig reizen en vervoer in de EU tijdens de pandemie mogelijk te maken.
De verordening betreffende het Europees digitaal coronacertificaat is in werking getreden op 1 juli 2021. EU-burgers en -inwoners kunnen nu hun coronacertificaat in de hele EU aanvragen en laten controleren. De digitale of papieren certificaten zijn gratis en kunnen worden gebruikt als bewijs van vaccinatie, test of herstel.
In 2020 heeft de Commissie:
- richtsnoeren opgesteld voor grensbeheermaatregelen om de gezondheid te beschermen en de beschikbaarheid van goederen en essentiële diensten te garanderen
- richtsnoeren opgesteld om van het vrije verkeer van werknemers te beschermen, met name in de zorg en de levensmiddelensector
- richtsnoeren opgesteld voor de gezondheids-, repatriërings- en reisregelingen voor cruisepassagiers en bemanningen van vrachtschepen
- voorstellen gedaan om de reisadviezen van de EU-landen op elkaar af te stemmen en op EU-niveau bekend te maken en de kleurcodes, gedragsregels en quarantainevoorschriften te harmoniseren
- richtsnoeren opgesteld voor reizigers die worden vrijgesteld van de tijdelijke reisbeperkingen
- een begin gemaakt met de ontwikkeling van een testprotocol voor de luchtvaart en een EU-traceringsformulier voor passagiers om veilig reizen mogelijk te maken
Re-open EU biedt nuttige informatie voor wie naar een ander land in Europa reist of op vakantie wil gaan, nu de grenzen weer open zijn. Re-open EU bestaat sinds december 2020 ook als app. Actuele informatie over
- grensbeperkingen
- beschikbare vervoersmogelijkheden
- reisbeperkingen
- volksgezondheids- en veiligheidsmaatregelen
- en een kaart met duidelijke kleurcodes
De strijd tegen desinformatie
De Commissie onderhoudt nauwe contacten met socialemediaplatforms over maatregelen om betrouwbare bronnen te promoten, gebruikers bewust te maken, en coronadesinformatie en dubieuze advertenties te verwijderen.
Er zijn al meer dan 700 gevallen van nepnieuws over het coronavirus ontmaskerd op www.EUvsDisinfo.eu. Op de website van de Commissie tegen desinformatie over corona vindt u fabels, feiten en tips hoe u zelf het onderscheid kunt maken.
De Commissie zet alle beschikbare middelen in en financiert onderzoek om te helpen bij de bestrijding van nepnieuws en desinformatie over corona.
De Commissie en de Europese Dienst voor extern optreden werken nauw samen met andere EU-instellingen en de EU-landen, onder meer via het in maart 2019 opgezette systeem voor snelle waarschuwingen, en met internationale partners van de G7 en de NAVO.
Op 10 juni 2020 heeft de Commissie een reeks maatregelen aangekondigd om de strijd tegen desinformatie rondom de coronapandemie te intensiveren, zoals het versterken van de strategische communicatie en publieksdiplomatie in de landen rondom de EU en de rest van de wereld. Ook blijft zij onafhankelijke media en journalisten steunen.
De EU blijft desinformatie bestrijden en de Commissie heeft in december 2020 twee nieuwe voorstellen in dit verband ingediend. Het eerste betreft een Europees actieplan voor democratie met maatregelen tegen desinformatie om ook in te spelen op nieuwe dreigingen en manipulaties en om vrije en onafhankelijke media te ondersteunen. Het tweede betreft wetgeving over digitale diensten met regels om ervoor te zorgen dat platforms meer verantwoording afleggen over hoe zij inhoud modereren, over hun advertentiebeleid en over hun algoritmes.
Het maandelijkse monitoringprogramma dat is opgezet met de bedrijven die onze praktijkcode tegen onlinedesinformatie hebben ondertekend, heeft nu ook data opgeleverd over maatregelen tegen foute en desinformatie over vaccinatie. In maart 2021 heeft de Commissie voorgesteld de code op verschillende gebieden sterker, stabieler en flexibeler te maken.
Documenten
- DownloadenDeutsch
- Downloadenfrançais