Nieuzasadniona rosyjska agresja wojskowa wobec Ukrainy i wykorzystywanie przez Rosję dostaw gazu jako broni postawiły UE w obliczu bezprecedensowego kryzysu energetycznego. Doszło do gwałtownego wzrostu cen energii i pogorszenia się jakości życia Europejczyków. W reakcji na tę sytuację w 2022 r. UE wprowadziła środki nadzwyczajne, aby ustabilizować ceny energii i zapewnić dostawy gazu w zimie. Z myślą o przyszłości Komisja skupia się teraz na działaniach, które mają zaradzić utrzymującym się wysokim kosztom energii, stanowiącym obciążenie dla mieszkańców i przedsiębiorstw w UE. Dlatego w lutym 2025 r. Komisja przedstawiła nowy plan działania, którego celem jest zmniejszenie kosztów energii, ukończenie unii energetycznej, pozyskanie inwestycji i zwiększenie gotowości na możliwy kryzys energetyczny. REPowerEU W maju 2022 r. Komisja przedstawiła plan REPowerEU, aby szybko ograniczyć zależność UE od rosyjskich paliw kopalnych. Temu celowi miało służyć przyspieszenie czystej transformacji i połączenie sił w celu stworzenia bardziej odpornego systemu energetycznego w ramach prawdziwej unii energetycznej.Dzięki REPowerEU uchroniliśmy mieszkańców i przedsiębiorstwa w UE przed niedoborami energii, wspieraliśmy Ukrainę przez osłabienie finansowania rosyjskich działań wojennych, przyspieszyliśmy proces przechodzenia na czystą energię i ustabilizowaliśmy ceny.W ciągu pierwszych dwóch lat realizacji tego planu udało nam się:zmniejszyć zużycie gazu o około 18 proc.ograniczyć zależność od rosyjskich paliw kopalnychzapewnić dostęp do bezpiecznej i przystępnej cenowo energiipo raz pierwszy w historii produkować więcej energii elektrycznej z wykorzystaniem wiatru i słońca niż gazuszybko zwiększyć liczbę instalacji wytwarzających energię ze źródeł odnawialnych. Zapewnienie dostaw gazu na zimę W czerwcu i lipcu 2022 r. Komisja zaproponowała nowe przepisy, aby zapewnić Europie wystarczające dostawy gazu pozwalające jej przetrwać wszelkie nagłe zakłócenia dostaw z Rosji w miesiącach zimowych.Zgodnie z nowymi przepisami dotyczącymi magazynowania gazu do 1 listopada każdego roku kraje UE muszą napełnić magazyny do 90 proc. pojemności. Na początku sezonu zimowego 2024/2025 magazyny gazu były pełne w 95 proc., a próg 90 proc. został osiągnięty już w sierpniu 2024 r.Ponadto w sierpniu 2022 r. kraje UE zgodziły się dobrowolnie ograniczyć zapotrzebowanie na gaz ziemny o 15 proc. w sezonie zimowym 2022/2023, a następnie również zimą 2023/2024. W marcu 2024 r. Rada przyjęła zalecenie, zgodnie z którym kraje UE mają kontynuować stosowanie tych dobrowolnych środków do marca 2025 r., aby utrzymać łączny poziom zapotrzebowania na gaz o 15 proc. niższy w porównaniu ze średnim zapotrzebowaniem w okresie od kwietnia 2017 r. do marca 2022 r.W kwietniu 2022 r. Komisja uruchomiła również unijną platformę energetyczną, aby pomóc krajom UE współpracować na rynkach światowych. Celem jest uniknięcie konkurencji między krajami UE, wykorzystanie wpływu UE do zabezpieczenia różnych źródeł energii, zachęcanie do konkurencji między głównymi dostawcami i stworzenie lepszych warunków dla konsumentów. Magazyny gazunależy napełnić przed każdą zimą90%pojemności należy napełnić do 1 listopada każdego roku95%pojemności udało się napełnić przed zimą 2024/2025 Dywersyfikacja źródeł gazu i inwestowanie w infrastrukturę Kluczowym elementem zapewnienia bezpiecznych i przystępnych cenowo dostaw energii jest dywersyfikacja dróg dostaw. W tym celu w ostatnich latach UE podjęła współpracę z partnerami międzynarodowymi. Od 2022 r. Komisja zawarła umowy z Egiptem, Izraelem i Azerbejdżanem w sprawie eksportu gazu ziemnego do Europy. UE zwiększyła również import skroplonego gazu ziemnego (LNG) z Ameryki Północnej, Australii, Kataru i Afryki Wschodniej oraz dostawę gazu rurociągami z Norwegii, Wielkiej Brytanii, Azerbejdżanu i Afryki Północnej.Dzięki inwestycjom w terminale LNG i gazowe połączenia międzysystemowe każdy kraj UE może obecnie otrzymywać dostawy gazu z co najmniej dwóch źródeł. Możliwe jest też odwrócenie przepływu między sąsiadującymi krajami. W maju 2022 r. na przykład uruchomiono gazowe połączenie międzysystemowe między Polską a Litwą, dzięki któremu bałtycki rynek gazu zyskał szerszy wybór dostawców i zwiększył swoją odporność na zakłócenia w dostawach. Podobnie w październiku 2022 r. otwarto gazowe połączenie międzysystemowe Grecja-Bułgaria, które odgrywa kluczową rolę w dywersyfikacji dostaw gazu w Europie Południowo-Wschodniej. Wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych Musimy nie tylko zapewnić zagraniczne dostawy energii, ale również w jak największym stopniu korzystać z rodzimych źródeł energii. UE jest już światowym liderem w rozwoju technologii energii odnawialnej. W 2023 r. w UE 24,5 proc. zużycia energii pochodziło ze źródeł odnawialnych. W listopadzie 2023 r. w przekształconej dyrektywie w sprawie energii odnawialnej kraje UE uzgodniły ogólny cel w zakresie energii ze źródeł odnawialnych, zgodnie z którym w 2030 r. co najmniej 42,5 proc. energii w UE ma pochodzić ze źródeł odnawialnych, oraz zobowiązały się, że dążyć będą do zwiększenia tego odsetka do 45 proc.Aby przyspieszyć wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych, w grudniu 2022 r. kraje UE przyjęły tymczasowe przepisy, które umożliwiają usprawnienie procedur wydawania zezwoleń. Energia odnawialnaw UE24,5%wyniósł udział energii odnawialnej w zużyciu energii w UE w 2023 r.42,5%ma stanowić energia ze źródeł odnawialnych w UE w 2030 r. (celem jest osiągnięcie co najmniej 45 %) Zmniejszenie rachunków dla europejskich gospodarstw domowych i przedsiębiorstw W reakcji na użycie przez Rosję energii jako broni kraje UE zgodziły się w październiku 2022 r. zastosować nadzwyczajną interwencję mającą na celu obniżenie rachunków za energię dla europejskich gospodarstw domowych i przedsiębiorstw. W ramach tej interwencji:zmniejszono zapotrzebowanie na energię elektryczną (ogółem o 10 proc., w godzinach szczytu obowiązkowo o 5 proc.)ograniczono dochody (180 euro/MWh) producentów energii elektrycznej o niższych kosztach (energii jądrowej, energii z węgla brunatnego i źródeł odnawialnych) i przekazano nadwyżki zysków konsumentomwprowadzono tymczasową opłatę solidarnościową od nadwyżek zysków w sektorach ropy naftowej, gazu, węgla i rafinerii oraz przekierowano uzyskane fundusze do odbiorców energii.Te środki nadzwyczajne wygasły w 2023 r. W lutym 2023 r. kraje UE zatwierdziły również mechanizm korekty rynku, który pozwalał uniknąć zakłóceń na rynku energetycznym i finansowym. W razie potrzeby mechanizm ten miał być automatycznie aktywowany:jeżeli cena instrumentu pochodnego Title Transfer Facility (TTF) o terminie wygaśnięcia w następnym miesiącu przekraczała 180 euro/MWh przez 3 dni robocze oraz jeżeli cena TTF była o 35 euro wyższa od ceny referencyjnej skroplonego gazu ziemnego (LNG) na rynkach światowych przez te same 3 dni robocze.Mechanizm ten obowiązywał do stycznia 2025 r., ale nigdy nie został uruchomiony, dzięki takim czynnikom jak: spadek popytu strukturalnego, niezawodny import LNG i gazu rurociągowego od zaufanych partnerów oraz wzmocniona infrastruktura importowa. Plan działania na rzecz przystępnych cen energii Ceny energii w UE pozostają jednak strukturalnie wysokie, co negatywnie wpływa na życie mieszkańców UE i konkurencyjność unijnego przemysłu. Dlatego w lutym 2025 r. Komisja zaproponowała plan działania na rzecz przystępnych cen energii, w którym wskazała konkretne działania mające w krótkim czasie obniżyć koszty energii dla osób prywatnych, przedsiębiorstw, przemysłu i społeczności w całej UE. Celem planu jest również ukończenie unii energetycznej, pozyskanie inwestycji i lepsze przygotowanie na ewentualny kryzys energetyczny.Szacuje się, że dzięki realizacji planu całkowite oszczędności w 2025 r. wyniosą 45 mld euro, a potem będą stopniowo rosły i w 2030 r. sięgną 130 mld euro rocznie, zaś w 2040 r. – 260 mld euro rocznie.Ogólne szacowane oszczędności 45 mld eurow 2025 r.Nawet 130 mld eurorocznie do 2030 r.Nawet 260 mld eurorocznie do 2040 r. Podobne strony REPowerEUCeny energii w UE You are EU
W maju 2022 r. Komisja przedstawiła plan REPowerEU, aby szybko ograniczyć zależność UE od rosyjskich paliw kopalnych. Temu celowi miało służyć przyspieszenie czystej transformacji i połączenie sił w celu stworzenia bardziej odpornego systemu energetycznego w ramach prawdziwej unii energetycznej.Dzięki REPowerEU uchroniliśmy mieszkańców i przedsiębiorstwa w UE przed niedoborami energii, wspieraliśmy Ukrainę przez osłabienie finansowania rosyjskich działań wojennych, przyspieszyliśmy proces przechodzenia na czystą energię i ustabilizowaliśmy ceny.W ciągu pierwszych dwóch lat realizacji tego planu udało nam się:zmniejszyć zużycie gazu o około 18 proc.ograniczyć zależność od rosyjskich paliw kopalnychzapewnić dostęp do bezpiecznej i przystępnej cenowo energiipo raz pierwszy w historii produkować więcej energii elektrycznej z wykorzystaniem wiatru i słońca niż gazuszybko zwiększyć liczbę instalacji wytwarzających energię ze źródeł odnawialnych.
Kluczowym elementem zapewnienia bezpiecznych i przystępnych cenowo dostaw energii jest dywersyfikacja dróg dostaw. W tym celu w ostatnich latach UE podjęła współpracę z partnerami międzynarodowymi. Od 2022 r. Komisja zawarła umowy z Egiptem, Izraelem i Azerbejdżanem w sprawie eksportu gazu ziemnego do Europy. UE zwiększyła również import skroplonego gazu ziemnego (LNG) z Ameryki Północnej, Australii, Kataru i Afryki Wschodniej oraz dostawę gazu rurociągami z Norwegii, Wielkiej Brytanii, Azerbejdżanu i Afryki Północnej.Dzięki inwestycjom w terminale LNG i gazowe połączenia międzysystemowe każdy kraj UE może obecnie otrzymywać dostawy gazu z co najmniej dwóch źródeł. Możliwe jest też odwrócenie przepływu między sąsiadującymi krajami. W maju 2022 r. na przykład uruchomiono gazowe połączenie międzysystemowe między Polską a Litwą, dzięki któremu bałtycki rynek gazu zyskał szerszy wybór dostawców i zwiększył swoją odporność na zakłócenia w dostawach. Podobnie w październiku 2022 r. otwarto gazowe połączenie międzysystemowe Grecja-Bułgaria, które odgrywa kluczową rolę w dywersyfikacji dostaw gazu w Europie Południowo-Wschodniej.
W reakcji na użycie przez Rosję energii jako broni kraje UE zgodziły się w październiku 2022 r. zastosować nadzwyczajną interwencję mającą na celu obniżenie rachunków za energię dla europejskich gospodarstw domowych i przedsiębiorstw. W ramach tej interwencji:zmniejszono zapotrzebowanie na energię elektryczną (ogółem o 10 proc., w godzinach szczytu obowiązkowo o 5 proc.)ograniczono dochody (180 euro/MWh) producentów energii elektrycznej o niższych kosztach (energii jądrowej, energii z węgla brunatnego i źródeł odnawialnych) i przekazano nadwyżki zysków konsumentomwprowadzono tymczasową opłatę solidarnościową od nadwyżek zysków w sektorach ropy naftowej, gazu, węgla i rafinerii oraz przekierowano uzyskane fundusze do odbiorców energii.Te środki nadzwyczajne wygasły w 2023 r.
