Rusland ter verantwoording roepen

De EU is vastbesloten ervoor te zorgen dat de in Oekraïne gepleegde oorlogsmisdaden niet ongestraft blijven.

Misdrijven tegen de menselijkheid, oorlogsmisdaden, genocide en het misdrijf van agressie behoren tot de ernstigste schendingen van het internationaal recht, zogenaamde internationale misdrijven.

Oekraïne onderzoekt meer dan 69.000 gevallen van vermoede internationale misdrijven en het daadwerkelijke aantal van dergelijke wreedheden wordt zelfs nog groter geschat.

Een misdrijf van agressie wordt over het algemeen gepleegd door het hoogste politieke en militaire leiderschap van een land tegen de soevereiniteit, territoriale integriteit of politieke onafhankelijkheid van een ander land. Misdrijven van agressie omvatten invasie, militaire bezetting, annexatie met geweld, bombardementen en militaire blokkade van havens. Rusland heeft al deze misdrijven gepleegd.

Aangezien Rusland de jurisdictie van het Internationaal Strafhof niet heeft aanvaard, stelt de Commissie alternatieve opties voor om ervoor te zorgen dat recht wordt gedaan, ook voor het misdrijf van agressie.

De Commissie blijft het werk van het Internationaal Strafhof steunen, maar werkt samen met de internationale gemeenschap aan de oprichting van een tribunaal om het Russische misdrijf van agressie te onderzoeken en te vervolgen.

Om de verzameling van bewijsmateriaal te helpen coördineren, heeft de Commissie in Den Haag een internationaal centrum voor de vervolging van de agressie tegen Oekraïne opgericht, als onderdeel van het bestaande gemeenschappelijk onderzoeksteam, en ondersteund door Eurojust. Het centrum ondersteunt de coördinatie van onderzoeken en de verdere bewijsverzameling van de oorlogsmisdaden in Oekraïne.

De Commissie blijft de bestaande mechanismen ook ondersteunen door:

• ondersteuning van de capaciteit van het Internationaal Strafhof met meer dan 10 miljoen euro sinds het begin van de invasie
• versterking van het bureau van de Oekraïense procureur-generaal, met meer dan 6 miljoen euro voor IT en uitrusting
• herinrichting van Eurojust: om bewijsmateriaal in verband met internationale misdrijven veilig te bewaren, op te slaan en te analyseren in een nieuwe database, dit dankzij de gewijzigde Eurojust-verordening
• ondersteuning van Eurojust en Europol, die fungeren als coördinatiecentra voor nationale onderzoeken door EU-lidstaten
• coördinatie met onze internationale partners om te zorgen voor een wereldwijde respons om de schuldigen ter verantwoording te roepen 

Rusland en zijn oligarchen moeten Oekraïne vergoeden voor de aangerichte schade en vernielingen.

In maart 2022, na het begin van de Russische agressie tegen Oekraïne, heeft de Commissie de taskforce Freeze and Seize opgericht. Deze taskforce moet zorgen voor een betere coördinatie van de EU-sancties tegen Russische en Belarussische personen en bedrijven.

De taskforce wordt beheerd door de Commissie en stelt de lidstaten, EU-agentschappen, Eurojust en Europol in staat samen te werken aan het opsporen, bevriezen en, waar mogelijk, confisqueren van Russische tegoeden.

De taskforce werkt nauw samen met internationale partners, waaronder de Oekraïense en Amerikaanse autoriteiten. Op het niveau van de G7+ werkt hij regelmatig samen met de taskforce “Russian Elites, Proxies and Oligarchs” (REPO).

De EU heeft ook strengere verplichtingen met betrekking tot bevriezing van tegoeden ingevoerd. Voortaan worden in de lijst ook personen opgenomen die baat hebben bij de gedwongen overdracht van eigendom van of zeggenschap over Russische dochterondernemingen van EU-ondernemingen. Dit moet ervoor zorgen dat niemand kan profiteren van de verliezen waar EU-ondernemingen tegen aankijken wanneer hun dochterondernemingen onder dwang worden overgenomen door Russische eigenaren of het Russische management. 

Met de hulp van de taskforce Freeze and Seize hebben de EU-lidstaten meer dan 28 miljard euro aan tegoeden van Russische en Belarussische oligarchen en bedrijven bevroren.

Er is in de EU ongeveer 210 miljard euro aan tegoeden van de Centrale Bank van Rusland geblokkeerd.

De EU heeft besloten om de winsten uit geblokkeerde Russische tegoeden te gebruiken om Oekraïne te steunen. Afhankelijk van de rentetarieven kunnen de inkomsten uit deze geblokkeerde tegoeden jaarlijks waarschijnlijk ongeveer 2,5 tot 3 miljard euro opleveren, die naar Oekraïne kunnen vloeien. Tot nu toe heeft de EU uit deze geblokkeerde tegoeden 1,5 miljard euro beschikbaar gesteld voor Oekraïne.

Zolang de Russische agressie tegen Oekraïne voortduurt, is het van het grootste belang dat de EU-sancties onverkort worden nageleefd en dat de schending ervan niet loont. Wij hebben het EU-recht versterkt door:

• de EU-regels inzake confiscatie en ontneming van vermogensbestanddelen aan te scherpen
• delicten en sancties voor de schending van beperkende maatregelen van de EU te harmoniseren
• alle personen op wie EU-sancties van toepassing zijn, te verplichten om hun tegoeden in de EU openbaar te maken

Dit moet de afschrikkende werking van de EU-sancties versterken en de lidstaten de juridische instrumenten aanreiken om meer tegoeden te confisqueren wanneer deze verband houden met een strafbaar feit.