Sancties doeltreffend maken

Zorgen voor de uitvoering van sancties

Sancties moeten doeltreffend en zorgvuldig worden uitgevoerd om ervoor te zorgen dat de doelstellingen ervan worden bereikt. De verantwoordelijkheid daarvoor ligt in de eerste plaats bij de lidstaten. De Commissie werkt nauw samen om hen hierbij te ondersteunen via:

• regelmatige bijeenkomsten van een deskundigengroep over de uitvoering van sancties, zodat de Commissie alle bevoegde autoriteiten van de lidstaten kan bereiken
• de in maart 2022 door de Commissie opgerichte taskforce “Freeze and Seize”, die de bevriezing van tegoeden van Russische en Belarussische personen en entiteiten coördineert
• een groep op hoog niveau, voorgezeten door commissaris Mairead McGuinness, waar alle 27 overheden van de lidstaten informatie kunnen uitwisselen, ook met vertegenwoordigers van het bedrijfsleven in de EU
• ad-hocvergaderingen met belanghebbenden waar de Commissie richtsnoeren verstrekt en de uitvoering van sancties bespreekt

De EU coördineert haar sancties met andere belangrijke internationale bondgenoten en partners zoals de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Zuid-Korea, Zwitserland, Japan, Australië, Canada, Nieuw-Zeeland en Noorwegen, zodat elk land de meest doeltreffende maatregelen toepast op basis van zijn economie.

Voorkomen van ontwijking

Het omzeilen van EU-sancties is een misdrijf. De Commissie tracht dit te voorkomen door:

• haar handels- en douanediensten te mobiliseren om de verlegging van handelsstromen uit bepaalde landen buiten de EU die als mogelijke toegangspoort naar Rusland fungeren, op te sporen
• contact op te nemen met derde landen om overeenstemming te bereiken over een gezamenlijke analyse, gegevens te vergelijken en zo nodig corrigerende maatregelen te bespreken
• informatie te verzamelen over ontwijkingspatronen uit de particuliere sector en aanbevelingen te doen over de manier waarop deze kunnen worden gedwarsboomd

In het kader van het op 23 juni 2023 goedgekeurde 11e sanctiepakket heeft de EU een nieuw instrument ingevoerd om te voorkomen dat de sancties via de rechtsgebieden van derde landen worden omzeild. Het instrument zou vooral gericht zijn op specifieke goederen met een hoog risico waarvan is aangetoond dat zij Rusland via landen buiten de EU bereiken, hoewel zij onder EU-sancties vallen. Het instrument stelt de EU in staat de uitvoer van deze goederen naar de landen die worden gebruikt om onze sancties te omzeilen, te verbieden en de verlening van bijbehorende diensten te verbieden.

De lijst van goederen en technologie waarop deze maatregel van toepassing is, wordt alleen aangevuld als er geen andere oplossing kan worden gevonden. Dit betekent nauwe samenwerking en dialoog met alle betrokken landen. We zullen de overheden van die landen altijd de gelegenheid bieden om te reageren op de bevindingen en conclusies van de EU. Het gaat dus om een laatste redmiddel.

Een aantal andere maatregelen hebben ons in staat gesteld harder op te treden tegen omzeiling van sancties:

Informatie voor belanghebbenden:

Om belanghebbenden te informeren heeft de Commissie

• antwoorden gepubliceerd op honderden veelgestelde vragen met betrekking tot alle industriesectoren waarop sancties van toepassing zijn, zoals financiën en het bankwezen, handel en douane, energie, landbouw, vervoer en overheidsopdrachten in de media, en specifieke richtsnoeren gegeven voor humanitaire kwesties. Zij heeft regelmatig overleg gepleegd met belanghebbenden uit de sector en werkt samen met de nationale bevoegde autoriteiten die bevoegd zijn om EU-sancties uit te voeren, vergunningen te verlenen en schendingen te vervolgen
• gemakkelijk te begrijpen gegevens over de tot dusver goedgekeurde pakketten gepubliceerd. De EU-sanctiekaart biedt een gebruiksvriendelijke weergave van alle sanctieregelingen die momenteel van kracht zijn, met inbegrip van personen waarvoor individuele sancties gelden. De geconsolideerde lijst van financiële sancties, die alle personen, groepen en entiteiten omvat die op grond van EU-sancties onderworpen zijn aan een bevriezing van tegoeden en het verbod om tegoeden en economische middelen beschikbaar te stellen, is online beschikbaar
• een website beschikbaar gesteld om overtredingen anoniem te melden. De EU-sancties verplichten de lidstaten nu ook om de schending van sancties strafbaar te stellen
• het contactpunt op EU-niveau voor humanitaire hulp opgericht, dat praktische informatie verstrekt aan humanitaire hulpverleners over het aanvragen van humanitaire afwijkingen op EU-sancties
• een centraal contactpunt opgezet om autoriteiten en exploitanten van buiten de EU te informeren over de reikwijdte en uitvoering van de EU-sancties tegen Rusland, met name op het gebied van voedselzekerheid. Dit is ook bedoeld om ervoor te zorgen dat de stroom van agrovoedingsproducten en meststoffen naar hun land niet wordt getroffen.

^{Voor het laatst bijgewerkt op: 23 oktober 2025}