Sancties op energie

FEITEN
Het invoerverbod geldt voor 90% van de huidige EU-invoer van olie uit Rusland.
Het invoerverbod op Russische steenkool heeft gevolgen voor een kwart van de volledige wereldwijde Russische steenkooluitvoer, wat neerkomt op een inkomstenderving van 8 miljard euro per jaar voor Rusland.

De Russische olie-inkomsten aanpakken

De EU heeft de invoer van ruwe olie over zee en geraffineerde aardolieproducten uit Rusland verboden. De gevolgen van het olieverbod voor Rusland zijn aanzienlijk. Ongeveer de helft van de totale olie-uitvoer van Rusland gaat naar de EU. In 2021 voerde de EU voor 71 miljard euro aan olie uit Rusland in: ruwe olie (48 miljard euro) en geraffineerde olieproducten (23 miljard euro). Het verlies van deze vooraanstaande lucratieve markt heeft een aanzienlijk structureel effect op Rusland, dat in hoge mate afhankelijk is van deze olie-inkomsten.

Prijsplafonds, overeengekomen met de G7+ Price Cap Coalition, hebben de olie-inkomsten van Rusland verder doen dalen en hebben ook bijgedragen tot de stabilisering van de wereldwijde energiemarkten. De prijsplafonds beletten EU-exploitanten bijvoorbeeld om vervoers- en verzekeringsdiensten aan te bieden voor het vervoer van Russische olie boven het plafond. Er gelden momenteel drie prijsplafonds, voor de uitvoer van:

Russische over zee vervoerde ruwe olie, op een maximumprijs van 47,6 Amerikaanse dollar per vat, uit hoofde van het 18e sanctiepakket;
aardolieproducten die worden verhandeld tegen een hogere prijs dan die voor ruwe olie (“premium-to-crude”), zoals diesel, kerosine en benzine, op een maximumprijs van 100 Amerikaanse dollar per vat;
aardolieproducten die worden verhandeld tegen een lagere prijs dan die voor ruwe olie (“discount-to-crude”), zoals stookolie en nafta, op 45 Amerikaanse dollar per vat

Met het 18e sanctiepakket werd ook een automatisch en dynamisch mechanisme ingevoerd voor toekomstige herzieningen van het olieprijsplafond. Het nieuwe systeem zal ervoor zorgen dat het plafond altijd 15 % lager is dan de gemiddelde marktprijs voor ruwe olie uit de Oeral in de voorgaande periode van zes maanden, wat leidt tot voorspelbaarheid voor exploitanten en neerwaartse druk op de Russische inkomsten uit energie.

Om de “schaduwvloot” aan te pakken die Rusland gebruikt om de prijsplafonds te omzeilen, heeft de G7+ Price Cap Coalition bovendien onlangs maatregelen ingevoerd om nauwlettend toe te zien op de verkoop van tankers aan landen buiten de EU.

Overige energiemaatregelen

een verbod op de invoer van alle vormen van Russische steenkool
een invoerverbod op vloeibaar petroleumgas (lpg), dat geldt voor de jaarlijkse invoer ter waarde van meer dan 1 miljard euro, met een vrijstelling voor bestaande contracten voor een periode van maximaal 12 maanden
een invoerverbod op een variant van lpg die wordt gebruikt om bestaande beperkingen te omzeilen
een invoerverbod op Russisch vloeibaar aardgas (lng) vanaf 1 januari 2027 voor contracten op lange termijn, en binnen zes maanden nadat de sancties voor korte contracten ingaan
een verbod op toekomstige investeringen in, en uitvoer naar, lng-projecten die in aanbouw zijn in Rusland
een verbod op het gebruik van EU-havens voor het overladen van Russisch lng
een verbod op de invoer van Russisch lng in specifieke terminals die niet zijn aangesloten op het EU-gasleidingnet
een verbod op de levering van goederen, technologie en diensten voor Russische projecten op het gebied van lng en ruwe olie
een verbod op nieuwe EU-investeringen in de Russische mijnbouwsector, met uitzondering van bepaalde grondstoffen
een verbod op de uitvoer van specifieke raffinagetechnologieën, waardoor het voor Rusland moeilijker en duurder wordt om zijn olieraffinaderijen te moderniseren
een verreikend verbod op nieuwe investeringen in de Russische energiesector, met beperkte uitzonderingen voor civiele kernenergie en het vervoer van bepaalde energieproducten naar de EU
een verbod voor Russische onderdanen of entiteiten om gasopslagcapaciteit in de lidstaten te boeken
beëindiging van de mogelijkheid voor Duitsland en Polen om Russische olie per pijpleiding in te voeren
een verbod op de tijdelijke opslag of plaatsing van Russische ruwe olie of aardolieproducten in EU-havens
een verbod op de uitvoer, levering of levering van software voor olie- en gasexploratie aan Rusland
een transactieverbod voor pijpleidingen Nord Stream 1 en 2
een verbod op transacties voor de grote olie- en gasondernemingen Rosneft en Gazprom Neft
een invoerverbod op geraffineerde olieproducten afkomstig van Russische ruwe olie uit de Oeral
maatregelen tegen marktdeelnemers uit derde landen die Rusland inkomsten bieden door Russisch gas te kopen of door de Russische schaduwvloot toe te staan te opereren

^{Voor het laatst bijgewerkt op: 23 oktober 2025}