L-Unjoni Ewropea hija bbażata fuq l-istat tad-dritt. Dan ifisser li kull azzjoni li tittieħed mill-UE hija msejsa fuq trattati li ġew approvati b’mod demokratiku mill-membri tagħha. Il-liġijiet tal-UE jgħinu biex jinkisbu l-objettivi tat-Trattati tal-UE u l-politiki tal-UE fil-prattika. Hemm żewġ tipi ewlenin ta’ liġi primarja u sekondarja tal-UE.
Liġi primarja vs liġi sekondarja
Kull azzjoni li tieħu l-UE hija bbażata fuq it-trattati. Dawn il-ftehimiet vinkolanti bejn il-pajjiżi membri tal-UE jistabbilixxu l-għanijiet tal-UE, ir-regoli għall-istituzzjonijiet tal-UE, kif jittieħdu d-deċiżjonijiet, u r-relazzjoni bejn l-UE u l-membri tagħha.
It-trattati huma l-punt tat-tluq tal-liġi tal-UE u huma magħrufa fl-UE bħala l-liġi primarja.
Il-corpus ta' liġijiet li ġej mill-prinċipji u l-għanijiet tat-trattati hu magħruf bħala l-liġi sekondarja. Din tinkludi regolamenti, direttivi, deċiżjonijiet, rakkomandazzjonijiet u opinjonijiet.
Atti leġiżlattivi vs mhux leġiżlattivi
L-atti leġiżlattivi jiġu adottati skont waħda mill-proċeduri leġiżlattivi stipulati fit-trattati tal-UE (ordinarja jew speċjali). L-atti mhux leġiżlattivi ma jsegwux dawn il-proċeduri u jistgħu jiġu adottati mill-istituzzjonijiet tal-UE skont regoli speċifiċi.
L-UE tista’ tgħaddi l-liġijiet f’dawk l-oqsma biss fejn il-membri tagħha jkunu awtorizzawha tagħmel dan, permezz tat-trattati tal-UE.
Kif jiġu adottati l-liġijiet tal-UE
Tipi ta’ atti legali tal-UE
Trattati tal-UE
It-trattati jistabbilixxu l-miri tal-Unjoni Ewropea, ir-regoli għall-istituzzjonijiet tal-UE, kif għandhom jittieħdu d-deċiżjonijiet, u r-relazzjoni bejn l-UE u l-pajjiżi membri tagħha. It-trattati tal-UE minn żmien għal żmien ġew emendati biex jirriformaw l-istituzzjonijiet tal-UE u biex jagħtuha oqsma ġodda ta’ responsabbiltà. Huma ġew emendati wkoll biex jippermettu li pajjiżi ġodda jissieħbu fl-UE.
It-trattati jiġu negozjati u miftiehma bejn il-pajjiżi kollha tal-UE, u mbagħad jiġu ratifikati mill-parlamenti tagħhom, xi drabi wara referendum.
Regolamenti
Ir-Regolamenti huma atti legali li japplikaw awtomatikament u b’mod uniformi għall-pajjiżi kollha tal-UE hekk kif jidħlu fis-seħħ, mingħajr ma jkun hemm bżonn li jiġu trasposti fil-liġi nazzjonali. Huma vinkolanti fl-intier tagħhom fuq il-pajjiżi kollha tal-UE.
Direttivi
Id-direttivi jeħtieġu lill-pajjiżi tal-UE jiksbu ċertu riżultat, iżda jħalluhom liberi li jagħżlu kif. Il-pajjiżi tal-UE jridu jadottaw miżuri biex jinkorporawhom fil-liġi nazzjoni (traspożizzjoni) sabiex jiksbu l-għanijiet stipulati bid-direttiva. L-awtoritajiet nazzjonali jkollhom jikkomunikaw dawn il-miżuri lill-Kummissjoni Ewropea.
Traspożizzjoni fil-liġi nazzjonali għandha ssir sad-data ta’ skadenza stabbilita meta tiġi adottata d-Direttiva (ġeneralment fi żmien sentejn). Meta pajjiż ma jagħmilx traspożizzjoni ta’ direttiva, il-Kummissjoni tista’ tagħti bidu għal proċedimenti ta’ ksur.
Kif jiġu adottati l-liġijiet tal-UE
Deċiżjonijiet
Deċiżjoni għandha torbot fl-intier tagħha. Deċiżjoni li tispeċifika lil min hija indirizzata għandha torbot lil dawn biss.
Rakkomandazzjonijiet
Ir-rakkomandazzjonijiet jippermettu lill-istituzzjonijiet tal-UE jesprimu l-opinjoni tagħhom u jissuġġerixxu linja ta' azzjoni mingħajr ma jimponu ebda obbligu legali lil min tkun indirizzata. Mhumiex vinkolanti.
Opinjonijiet
“Opinjoni” hi strument li jippermetti lill-istituzzjonijiet tal-UE jagħmlu dikjarazzjoni mingħajr ma jimponu ebda obbligu legali dwar is-suġġett tal-opinjoni. Opinjoni mhijiex vinkolanti.
Atti delegati
L-atti delegati huma atti legalment vinkolanti li jippermettu lill-Kummissjoni tissupplimenta jew temenda partijiet mhux essenzjali tal-atti leġiżlattivi tal-UE, pereżempju, sabiex tiddefinixxi miżuri ddettaljati.
Il-Kummissjoni tadotta l-att delegat u jekk il-Parlament u l-Kunsill ma jkollhom ebda oġġezzjoni, dan jidħol fis-seħħ.
Atti ta’ implimentazzjoni
L-atti ta’ implimentazzjoni huma atti legalment vinkolanti li jippermettu lill-Kummissjoni - taħt is-superviżjoni ta’ kumitati magħmula minn rappreżentanti minn pajjiżi tal-UE – li jistabbilixxu kundizzjonijiet li jiżguraw li l-liġijiet tal-UE jiġu applikati b’mod uniformi.