Crisisbeheer en solidariteit

EU‑mechanisme voor civiele bescherming

Tijdens de coronapandemie coördineerde en financierde de EU de levering van medische uitrusting en aanverwante artikelen, en financierde zij via het EU-mechanisme voor civiele bescherming repatriëringsvluchten voor bijna 100.000 EU-burgers.

Beschermingsmiddelen, zoals mondkapjes, schorten, handschoenen, brillen, overalls, ontsmettingsmiddelen en andere producten, werden in heel Europa en de rest van de wereld geleverd aan landen die hulp hadden gevraagd.

In het algemeen heeft de EU tijdens de coronapandemie:

• leveringen van meer dan 190 miljoen medische en persoonlijke beschermingsmiddelen gecoördineerd en medegefinancierd

• ziekenhuizen met extra medisch personeel versterkt

• meer dan 10,5 miljoen vaccindoses geleverd aan meer dan 55 landen in Europa en de rest van de wereld via het EU-mechanisme voor civiele bescherming.

De bijstand was mogelijk dankzij het EU-coördinatiecentrum voor respons in noodsituaties (ERCC), de noodhub van de Europese Unie. Het ERCC heeft gereageerd op meer dan 170 extra verzoeken om bijstand in verband met COVID-19, exclusief repatriëringen.

Team-Europa-aanpak – bijstand buiten de EU

Van de uitbraak van COVID-19 begin 2020 tot eind 2021 werd 47,7 miljard euro uitbetaald in het kader van een Team Europa-aanpak ter ondersteuning van meer dan 140 partnerlanden om de pandemie en de gevolgen ervan aan te pakken. Deze steun werd door de Commissie gemeld in het kader van een gezamenlijk monitoringmechanisme van Team Europa en bracht middelen van de Commissie, de EU-lidstaten, de Europese Investeringsbank en de Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling samen.

Van de in totaal 53,7 miljard euro die het Team Europa-pakket heeft gemobiliseerd, was tegen december 2021 47,7 miljard euro uitbetaald om te voorzien in humanitaire noodbehoeften (3 miljard euro), om de gezondheids-, water- en sanitaire systemen te verbeteren (10,6 miljard euro) en om de sociaaleconomische gevolgen van de pandemie te verzachten, onder meer inzake werkgelegenheid en onderwijs (34,1 miljard euro).

Deze uitbetalingen overeenkomstig vastleggingen werden gedaan voor:

• Europees nabuurschap 13,6 miljard van 15,6 miljard euro

• Afrika ten zuiden van de Sahara: 8,3 miljard van 9 miljard euro

• Westelijke Balkan en Turkije: 6,8 miljard van 7,6 miljard euro

• Azië en de Stille Oceaan: 4 miljard van 4,3 miljard euro

• Latijns-Amerika en het Caribisch gebied: 2,5 miljard van 3,2 miljard euro

• Afrika, Caribisch gebied en Stille Oceaan, regionaal: 539 miljoen van 743 miljoen euro

• Overzeese gebieden en Groenland: 579 miljoen van 631 miljoen euro

• Wereldwijde programma’s: 8,6 miljard van 9,7 miljard euro

De Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) verzamelt en publiceert gegevens over de wereldwijde respons van donoren op de pandemie als onderdeel van haar jaarlijkse statistische verslaglegging over ontwikkelingshulp. Voor cijfers over de wereldwijde respons van de actoren van Team Europa op de pandemie vanaf 2022 zullen downloadbare gegevens beschikbaar zijn voor raadpleging in de onlinedatabank van de OESO (het Creditor Reporting System (CRS)), waar u de dataset kunt downloaden en de transacties met het trefwoord #COVID-19 kunt bekijken. De respectieve gegevens voor 2022 zullen naar verwachting in december 2023 door de OESO worden gepubliceerd.

Wereldwijde vaccinatie

Pandemieën kennen geen grenzen. Van meet af aan heeft de EU alles in het werk gesteld om iedereen gelijke toegang te bieden tot betaalbare, veilige en doeltreffende COVID-19-vaccins. De EU organiseerde de wereldwijde coronarespons, lanceerde samen met partners de Access to COVID-19 Tools (ACT) Accelerator, en steunde Covax, een wereldwijd initiatief dat iedereen gelijke toegang wil geven tot COVID-19-vaccins.

De Commissie, de lidstaten en de Europese Investeringsbank werden met meer dan 5 miljard euro een leidende investeerder in Covax om 1,8 miljard vaccindoses beschikbaar te stellen voor 92 lage- en middeninkomenslanden.

Daarnaast kunnen de 27 lidstaten dankzij het nieuwe EU-mechanisme door de EU aangekochte vaccindoses delen met derde landen, onder meer via COVAX.

In augustus 2023 hadden de EU-landen al ruim 530 miljoen doses aan landen over de hele wereld gedoneerd. Het leeuwendeel daarvan, zo'n 445 miljoen doses, is gedeeld via COVAX. Daarnaast hebben de EU-landen 87 miljoen doses geleverd via bilaterale donaties, bijvoorbeeld aan onze buren op de Westelijke Balkan.

De EU ondersteunde partners ook met vaccinatiestrategieën en de verdeling van voorraden, met nog eens 300 miljoen euro om de uitrol en het gebruik van vaccins in Afrika te versnellen en nog eens 100 miljoen euro om de toegang tot en de inzet van diagnostiek en geneesmiddelen te verbeteren en de gezondheidsstelsels in de partnerlanden te versterken.

Om de lokale productie van en de toegang tot vaccins in Afrika te stimuleren, heeft Team Europa in mei 2021 een initiatief van 1 miljard euro gelanceerd ter ondersteuning van de doelstelling van de Afrikaanse Unie om tegen 2040 lokaal 60% van de vaccins die op het continent worden gebruikt, te produceren. De EU is samen met Spanje ook een partnerschap met Latijns-Amerika en het Caribisch gebied aangegaan om de lokale productie van vaccins, geneesmiddelen en andere gezondheidstechnologieën te ondersteunen en de veerkracht van de gezondheidsstelsels te versterken.