Discussienota over de toekomst van de Europese defensie

De discussienota schetst drie mogelijke scenario's voor de toekomst van de Europese defensie:

• Samenwerking op het gebied van veiligheid en defensie

In dit scenario beslissen de EU-landen nog steeds zelf vrijwillig en per geval over de noodzaak van veiligheids- en defensiemissies, maar vult de EU de nationale inspanningen aan. Er wordt wel meer samengewerkt op defensiegebied, maar de deelname van de EU blijft beperkt tot de meest veeleisende operaties. Een nieuwe Europees defensiefonds wordt ingezet voor de ontwikkeling van bepaalde gezamenlijke voorzieningen, maar de EU-landen blijven de baas over het gros van de ontwikkelingen en aankopen. De samenwerking tussen EU en NAVO blijft zoals die vandaag is.

• Gedeelde veiligheid en defensie

In dit wat ambitieuzere scenario poolen de EU-landen bepaalde financiële en operationele middelen, m.a.w. er komt meer solidariteit op defensiegebied. De EU gaat ook een grotere rol spelen bij de verdediging van Europa, zowel binnen als buiten haar grenzen. Zij profileert zich duidelijker op gebieden zoals cyberveiligheid, grensbewaking en terrorismebestrijding, en versterkt de defensie- en veiligheidsdimensie van intern EU-beleid op het vlak van energie, gezondheid, douane, ruimtevaart e.d. Dit vergt de politieke bereidheid om in actie te komen en een besluitvorming die ook werkt onder snel wisselende omstandigheden. De EU en de NAVO voeren hun onderlinge samenwerking en coördinatie op alle fronten op.

• Gemeenschappelijke veiligheid en defensie

Dit is het meest ambitieuze scenario, waarbij geleidelijk een gemeenschappelijk defensiebeleid wordt ontwikkeld dat moet leiden tot een gemeenschappelijke defensie op basis van artikel 42 van het EU-verdrag, dat ruimte laat voor gelijkgestemde lidstaten om de Europese defensie naar het volgende niveau te tillen. In dit scenario doen de EU-landen vastere toezeggingen om elkaar te verdedigen, waardoor de Europese defensie een gedeelde verantwoordelijkheid wordt van de EU en de NAVO. De EU kan ook grote veiligheids- en defensiemissies uitvoeren, gesteund door een zekere mate van integratie van de strijdkrachten van de lidstaten. Zij verleent dan ook steun aan gemeenschappelijke defensieprogramma's uit het Europees defensiefonds en ze richt een speciaal Europees agentschap voor defensieonderzoek op. Dit stimuleert ook de vorming van een echte Europese defensiemarkt die in staat is zijn strategische activiteiten te beschermen tegen externe overnames.

De geschetste scenario's sluiten elkaar niet uit, maar dienen ter illustratie van verschillende ambities in termen van solidariteit.

Een betere Europese veiligheid is een must. De EU-landen hebben het voor het zeggen. Met hulp van de EU-instellingen bepalen zij het ambitieniveau. Gelet op de toekomst, moeten zij nu beslissen hoe en in welk tempo zij de Europese bevolking willen beschermen.