Stosunki z Europejską Rzecznik Praw Obywatelskich

Europejska Rzecznik Praw Obywatelskich i Komisja

W 2022 r. Europejska Rzecznik Praw Obywatelskich wszczęła 348 dochodzeń (w 2021 r. było ich 338), z czego 197 dotyczyło Komisji (210 w 2021 r.).

To Komisji – jako instytucji utrzymującej najbardziej bezpośrednie kontakty z obywatelami – dotyczy najwięcej dochodzeń Rzecznik Praw Obywatelskich (w 2022 r. odsetek ten wynosił 57,1 proc., a w 2021 r. – 56,8 proc.).

Co roku Komisja uznaje za słuszne około trzech czwartych propozycji Europejskiej Rzecznik Praw Obywatelskich (propozycje rozwiązań i usprawnień oraz zalecenia).

Spośród 330 zamkniętych dochodzeń w 2022 r. w 152 przypadkach nastąpiło rozstrzygnięcie przez instytucję, znaleziono rozwiązania, znaleziono częściowe rozwiązania lub instytucje przyjęły sugestie dotyczące usprawnień. W 122 przypadkach nie stwierdzono niewłaściwego administrowania, w 42 przypadkach nie stwierdzono potrzeby dalszego postępowania i tylko w 15 przypadkach stwierdzono, że miało miejsce niewłaściwe administrowanie (4,5 proc.).

W 2022 r. w 152 przypadkach (46,1 proc. dochodzeń) sprawa została rozstrzygnięta przez instytucję lub znaleziono rozwiązania. 122 przypadki (37 proc.) zakończyły się stwierdzeniem braku niewłaściwego administrowania. W 42 przypadkach (12,7 proc.) dalsze postępowanie nie było konieczne. 15 przypadków zakończyło się stwierdzeniem niewłaściwego administrowania. W 4 przypadkach (1,2 proc.) skierowano sprawę do sądu. W 1 przypadku (0,3 proc.) zaproponowane rozwiązanie zostało odrzucone.

W 2022 r. w 95,5 proc. przypadków Rzecznik Praw Obywatelskich nie stwierdziła niewłaściwego administrowania – albo ze względu na faktyczny jego brak, albo ze względu na to, że osiągnięto zadowalający rezultat.

Na drodze do dobrej administracji

Komisja robi wszystko, aby zapewnić dobrą administrację. Po starannie przeprowadzonych dochodzeniach Rzecznik Praw Obywatelskich w ogromnej większości przypadków zamyka je, nie stwierdzając niewłaściwego administrowania ze strony Komisji.

Komisja zasadniczo uwzględnia zalecenia lub propozycje rozwiązań i usprawnień przedstawione przez Rzecznik Praw Obywatelskich.

W niektórych przypadkach nie może jednak zastosować się do jej propozycji z przyczyn związanych z interesem publicznym lub ponieważ się z nimi nie zgadza. W takich przypadkach Komisja wyjaśnia powody swojej decyzji.

Aktualności:

W ostatnim rocznym sprawozdaniu, opublikowanym w maju 2023 r., Rzecznik Praw Obywatelskich wymieniła kilka spraw dotyczących Komisji, które zakończyły się pozytywnym wynikiem:

• Rzecznik wszczęła dochodzenie w celu zweryfikowania, czy Komisja zapewnia zrównoważoną reprezentację interesów w odniesieniu do wspólnej polityki rolnej UE, i zaleciła Komisji większą aktywność, jeśli chodzi o publikowanie materiałów na temat krajowych planów wdrażania #NewCap, oraz organizowanie spotkań #EuAgri z szerszym gronem przedstawicieli sektora pozarolnego.
• Rzecznik Praw Obywatelskich wszczęła dochodzenie sprawdzające, czy Komisja zapewnia przejrzystość interakcji z przedstawicielami przemysłu tytoniowego w kontekście Ramowej konwencji WHO o ograniczeniu użycia tytoniu (transkrypcja posiedzeń, problemy w uzyskaniu dostępu do dokumentów).
• W następstwie dochodzenia w sprawie BlackRock, Rzecznik z zadowoleniem przyjęła propozycję Komisji dotyczącą odrzucania ofert składanych przez oferentów, w przypadku których istnieje sprzeczność interesów.
• W kwestii dochodzenia sprawdzającego, w jaki sposób Komisja radzi sobie ze zjawiskiem „drzwi obrotowych”, Rzecznik Praw Obywatelskich zwróciła się do Komisji o stosowanie tymczasowego zakazu podejmowania pracy na określonych stanowiskach, jeżeli nie ma możliwości zrównoważenia ryzyka lub wyegzekwowania ograniczeń, a także o szybsze publikowanie decyzji w sprawie nowego zatrudnienia byłych członków personelu Komisji.
• Rzecznik ogłosiła konsultacje publiczne na temat przejrzystości unijnego procesu podejmowania decyzji w kwestiach dotyczących środowiska (z działaniami następczymi w 2023 r.).
• W odniesieniu do Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności, Rzecznik Praw Obywatelskich zwróciła się do Komisji z pytaniem, jak zamierza ona zapewnić rozliczalność w zakresie wydatkowania środków z Funduszu Odbudowy, tak aby społeczeństwo mogło w łatwy sposób zapoznać się z wykazem finansowanych projektów i dowiedzieć się, czy realizowane są najważniejsze cele Funduszu. Rzecznik Praw Obywatelskich otrzymywała także skargi dotyczące odmowy udzielenia dostępu do dokumentów odnoszących się do planów odbudowy Niemiec, Francji, Holandii, Szwecji i Danii. W swoich analizach Rzecznik podkreślała, że duże znaczenie przypisywane RRF nie powinno wiązać się z obniżeniem standardów w zakresie przejrzystości.
• Opublikowała w związku z tym zestaw praktycznych zaleceń dla administracji UE na temat rejestrowania wiadomości tekstowych i wiadomości przesyłanych za pomocą komunikatorów, a dotyczących kwestii zawodowych. Zgodnie z zaleceniami takie wiadomości należy uznawać za dokumenty unijne, należy wdrożyć rozwiązania techniczne umożliwiające łatwe rejestrowanie takich wiadomości, a także zapewnić personelowi jasne wytyczne na temat sposobu ich rejestrowania. Zgodnie z ustaleniami Rzecznik Komisja oświadczyła, iż zamierza wydać szczegółowe wytyczne na temat korzystania ze współczesnych narzędzi komunikacyjnych, takich jak wiadomości tekstowe.
• Ze względu na coraz większą liczbę opóźnień w rozpatrywaniu wniosków o udzielenie dostępu do dokumentów Rzecznik Praw Obywatelskich wszczęła dochodzenie, aby przyjrzeć się tej sprawie. Chciała zbadać, ile czasu Komisja potrzebuje, aby rozpatrzeć wnioski o publiczny dostęp.
• Rzecznik krytycznie oceniła opóźnienie, z jakim Komisja ustanowiła mechanizm monitorujący zarządzanie granicami przez władze chorwackie. Zwróciła się ponadto do Komisji o przedstawienie aktualnych informacji na temat działania mechanizmu monitorowania oraz jego niezależności i skuteczności. Rzecznik poprosiła także Komisję o złożenie sprawozdania najpóźniej na początku 2023 r. na temat podjętych przez nią działań w celu zapewnienia lepszego przestrzegania praw podstawowych w ramach operacji na granicy chorwackiej współfinansowanych ze środków unijnych.
• Rzecznik Praw Obywatelskich stwierdziła, że Komisja nie oceniła w wystarczający sposób wpływu na prawa człowieka projektów oferujących potencjalne zdolności w zakresie nadzoru, finansowanych ze środków kryzysowego funduszu powierniczego UE dla Afryki. Poprosiła, aby w przyszłości każdy taki projekt był oceniany pod kątem przestrzegania praw człowieka.
• Poprosiła również o wyjaśnienia na temat wpływu sztucznej inteligencji na administrację UE oraz administrację publiczną w UE, na temat sposobu udostępniania przez Komisję informacji o spotkaniach komisarzy z organizacjami zrzeszającymi osoby samozatrudnione, na temat sposobu, w jaki Komisja zapewnia przestrzeganie praw człowieka w umowach zawieranych w handlu międzynarodowym, a także na temat sposobu udzielania informacji przez Komisję oferentom odrzuconym w ramach procedur przetargowych i zaproszeń do składania wniosków.

Nagroda Europejskiej Rzecznik Praw Obywatelskich za dobrą administrację

Nagroda ma na celu uznanie inicjatyw, projektów i innych działań prowadzonych przez różne instytucje, agencje, urzędy i organy UE, wywierających widoczny i bezpośredni pozytywny wpływ na życie ludzi w Europie i poza nią. Komisja Europejska zdobyła po kilka nagród w każdej edycji.

Więcej informacji:

• Nagroda Europejskiej Rzecznik Praw Obywatelskich za dobrą administrację – 2023 r.
• Nagroda Europejskiej Rzecznik Praw Obywatelskich za dobrą administrację – 2021 r.
• Nagroda Europejskiej Rzecznik Praw Obywatelskich za dobrą administrację – 2019 r.
• Nagroda Europejskiej Rzecznik Praw Obywatelskich za dobrą administrację – 2017 r.

Podstawa prawna

Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej:

• Rzecznik działa przede wszystkim w oparciu o art. 20 ust. 2, art. 24 i 228 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), jak również w oparciu o statut Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich i przepisy wykonawcze.

Karta praw podstawowych Unii Europejskiej:

• W art. 41 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej zdefiniowano „prawo do dobrej administracji”: „Każdy ma prawo do bezstronnego i sprawiedliwego rozpatrzenia swojej sprawy w rozsądnym terminie przez instytucje, organy i jednostki organizacyjne Unii”.
• Art. 43 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej stanowi: „Każdy obywatel Unii i każda osoba fizyczna lub prawna mająca miejsce zamieszkania lub statutową siedzibę w Państwie Członkowskim ma prawo zwracać się do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich w przypadkach niewłaściwego administrowania w działaniach instytucji, organów i jednostek organizacyjnych Unii, z wyłączeniem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wykonującego swoje funkcje sądowe”.

Rozporządzenie (WE) 1049/2001 w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji

Sprawozdania Europejskiej Rzecznik Praw Obywatelskich:

• Sprawozdanie roczne za 2022 r.
• Sprawozdanie roczne za 2021 r.
• Sprawozdanie roczne za 2020 r.
• Sprawozdanie roczne za 2019 r.
• Sprawozdanie roczne za 2018 r.
• Sprawozdanie „Putting it Right” – Jak instytucje UE odpowiadały Europejskiej Rzecznik Praw Obywatelskich w 2019 r.
• Sprawozdanie „Putting it Right” – Jak instytucje UE odpowiadały Europejskiej Rzecznik Praw Obywatelskich w 2018 r.

Przetwarzanie danych osobowych

• Rozporządzenie (UE) 2018/1725 w sprawie przetwarzania danych osobowych przez instytucje i organy wspólnotowe
• Oświadczenie o przetwarzaniu danych osobowych w kontekście rozpatrywania skarg i prowadzenia dochodzeń przez Europejską Rzecznik Praw Obywatelskich
• Informacja o polityce prywatności – jak Europejska Rzecznik Praw Obywatelskich przetwarza dane osobowe

Powiązane strony

• Strona Europejskiej Rzecznik Praw Obywatelskich