Budowanie odporności społecznej Europy

Utrzymanie praworządności i zwalczanie korupcji

Wojna Rosji przeciwko Ukrainie przypomina nam, że nadal musimy bronić demokracji i swobód, które z trudem sobie wywalczyliśmy. Każde pokolenie Europejczyków musi pomagać w budowaniu odporności demokracji europejskiej i w odnawianiu obietnicy pokoju w Europie.

Praworządność – wolność, sprawiedliwość, równość

Praworządność to fundament naszej Unii. W rocznym sprawozdaniu na temat praworządności monitorowane są istotne zmiany – zarówno pozytywne, jak i negatywne – stanu praworządności w państwach członkowskich.

Sprawozdanie z 2023 r. dowodzi pozytywnej tendencji, a jednocześnie potwierdza, że pełna realizacja niektórych reform wymaga więcej czasu.

Skuteczna polityka antykorupcyjna

W maju 2023 r. Komisja podjęła zdecydowane działania dotyczące zwalczania korupcji w UE oraz harmonizacji przepisów UE w zakresie definicji przestępstw korupcyjnych oraz kar za nie. Ich celem jest:

• stworzenie wysokich standardów zwalczania pełnego zakresu przestępstw korupcyjnych
• poprawa egzekwowania przepisów
• utworzenie w państwach członkowskich struktur skuteczniej zapobiegających korupcji.

Komisja zaproponowała również nowy specjalny system sankcji przeciwko poważnym aktom korupcji na całym świecie.

Międzyinstytucjonalny organ ds. etyki

W czerwcu 2023 r. Komisja zaproponowała utworzenie międzyinstytucjonalnego organu ds. etyki. Wdrożone mają zostać wspólne normy etycznego postępowania obowiązujące członków instytucji unijnych. Wprowadzony zostanie również formalny mechanizm koordynacji działań i wymiany poglądów między instytucjami na temat wymogów etycznych.

Propagowanie nowych form zaangażowania demokratycznego

Zaangażowanie obywateli

Po zakończeniu Konferencji w sprawie przyszłości Europy – bezprecedensowego przedsięwzięcia w dziedzinie demokracji uczestniczącej – Komisja zaczęła działać na podstawie zaleceń obywateli.

W nowych panelach obywatelskich bierze udział około 150 losowo wybranych osób, które przedstawiają swoje opinie na temat niektórych ważnych inicjatyw Komisji. Nacisk kładzie się na młode pokolenie i jego kluczową rolę w kształtowaniu przyszłości.

Setna europejska inicjatywa obywatelska

18 kwietnia 2023 r. Komisja zarejestrowała setną inicjatywę wzywającą do połączenia wszystkich europejskich stolic siecią kolei dużej prędkości. Od czasu wprowadzenia europejskich inicjatyw obywatelskich w 2012 r. są one potężnym narzędziem demokracji uczestniczącej – pod przeróżnymi projektami zebrano ponad 17 mln podpisów.

Budowanie Unii równości

Komisja jest ciągle zaangażowana w budowanie społeczeństwa, w którym każdy ma równe szanse na pełny rozwój. Każdy musi mieć swobodę wyrażania siebie, swojej osobowości i poglądów oraz wyznawania swojej religii.

Równouprawnienie płci

W strategii na rzecz równouprawnienia płci na lata 2020–2025 podkreślono znaczenie wspierania społeczeństwa i gospodarki, które rozwijają się pomyślnie w duchu równości płci. W związku z tym przedstawiliśmy inicjatywy dotyczące:

• ochrony i wzmocnienia praw rodzin w sytuacjach transgranicznych
• skuteczniejszej realizacji zasady równego wynagrodzenia dla kobiet i mężczyzn za taką samą pracę lub pracę o takiej samej wartości, aby luka płacowa wreszcie wylądowała na śmietniku historii
• eliminowania przemocy ze względu na płeć.

Walka z przemocą wobec kobiet

1 czerwca 2023 r. – siedem lat po przedłożeniu wniosku przez Komisję – UE wreszcie przystąpiła do konwencji stambulskiej o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej. Obecnie negocjujemy wprowadzenie do prawa UE minimalnych norm służących:

• kryminalizacji niektórych form przemocy ze względu na płeć
• poprawie dostępu do wymiaru sprawiedliwości oraz ochrony i wsparcia ofiar
• zapewnieniu koordynacji między odpowiednimi służbami
• zapobieganiu przestępstwom tego rodzaju.

Prawa osób LGBTIQ

Zgodnie z zapowiedzią w strategii na rzecz równości osób LGBTIQ na lata 2020–2025 w grudniu 2022 r. Komisja przedstawiła wniosek w sprawie wzmocnienia organów ds. równości. Celem jest zwalczanie dyskryminacji przez utworzenie minimalnych standardów dotyczących mandatu, uprawnień, zadań, zasobów i niezależności tych organów.

Zwalczanie rasizmu

W ramach unijnego planu działania przeciwko rasizmowi na lata 2020–2025 Komisja:

• mobilizowała państwa członkowskie do przyjęcia krajowych planów działania przeciwko rasizmowi do końca 2022 r.
• zachęcała państwa członkowskie do opracowania krajowych strategii zwalczania antysemityzmu
• oceniła krajowe ramy dotyczące Romów
• wyznaczyła nowego koordynatora ds. zwalczania nienawiści antymuzułmańskiej.

Pakiet na rzecz zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami

Osoby z niepełnosprawnościami mają prawo do pełnego uczestnictwa we wszystkich aspektach życia, tak jak wszyscy inni. Pakiet na rzecz zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami, przedstawiony we wrześniu 2022 r., wspiera państwa członkowskie w:

• promowaniu włączenia społecznego
• walce z ubóstwem
• zwiększaniu umiejętności i kompetencji osób z niepełnosprawnościami.

We wrześniu 2023 r. Komisja przedstawiła wniosek dotyczący wprowadzenia europejskiej karty osoby z niepełnosprawnością, która ma zapewnić transgraniczne uznawanie statusu niepełnosprawności. Ułatwi to osobom z niepełnosprawnością pobyty krótkoterminowe w innych państwach członkowskich dzięki temu, że w całej UE będą mieć taki sam dostęp do specjalnych warunków lub preferencyjnego traktowania w usługach jak w przypadku obywateli odwiedzanego państwa członkowskiego.

Zwiększenie odporności i ochrona obywateli UE

W ramach Europejskiej Unii Bezpieczeństwa UE jest zdecydowana chronić wszystkich swoich obywateli i przedsiębiorstwa, zarówno w internecie, jak i poza nim. Od lipca 2020 r. poczyniono znaczne postępy, wzmacniając cztery filary strategii.

Akt w sprawie cybersolidarności

Proponowany akt w sprawie cybersolidarności ma na celu wzmocnienie współpracy w ramach Unii w celu przeciwdziałania zagrożeniom cybernetycznym przez:

• poprawę wykrywania zagrożeń i zwiększanie świadomości
• zwiększenie gotowości podmiotów krytycznych
• zwiększenie zdolności w zakresie skoordynowanego zarządzania i reagowania kryzysowego we wszystkich państwach członkowskich.

Strategia UE na rzecz bezpieczeństwa morskiego

W marcu 2023 r. Komisja przedstawiła zaktualizowaną strategię UE na rzecz bezpieczeństwa morskiego, w której zaproponowano środki mające na celu zwiększenie bezpieczeństwa morskiego, w tym:

• ćwiczenia morskie na szczeblu UE
• udoskonalone operacje straży przybrzeżnej
• bardziej rygorystyczna kontrola bezpieczeństwa w portach UE w celu wspierania pogłębionej współpracy z partnerami (np. NATO) i ochrony opartego na zasadach porządku na morzu.

Strategia kosmiczna UE na rzecz bezpieczeństwa i obrony

W strategii kosmicznej UE na rzecz bezpieczeństwa i obrony uznaje się, że przestrzeń kosmiczna jest obszarem rywalizacji o strategicznym znaczeniu. Celem strategii jest:

• ochrona aktywów kosmicznych, np. satelitów
• udaremnianie wrogich działań (np. wywiadowczych) w przestrzeni kosmicznej
• wzmocnienie autonomii strategicznej.

Poprawa odporności na klęski żywiołowe i katastrofy spowodowane przez człowieka

W ramach przygotowań do tego lata rezerwa rescEU przeznaczona do gaszenia pożarów podwoiła się i obecnie obejmuje 24 samoloty i 4 śmigłowce z 10 państw członkowskich. W 2023 r. UE zmobilizowała za pośrednictwem Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności setki strażaków, pojazdów i samolotów na potrzeby gaszenia masowych pożarów w Europie. Okazaliśmy również solidarność z naszymi partnerami międzynarodowymi, m.in. w Kanadzie. W 2022 r. Komisja opracowała również plan zapobiegania pożarom lasów.

W lutym 2023 r. Komisja przyjęła zalecenie i komunikat w sprawie ustanowienia wspólnych celów dotyczących zwiększenia odporności na klęski żywiołowe w zakresie ochrony ludności. Obejmują one sposoby lepszego przygotowania krajów europejskich na zagrożenia naturalne, w tym trzęsienia ziemi, powodzie i pożary lasów.

Walka z pandemią i budowanie Unii Zdrowotnej

COVID-19

5 maja 2023 r. oficjalnie przestał obowiązywać stan zagrożenia epidemiologicznego na świecie w związku z COVID-19. Pokonaliśmy ten bezprecedensowy kryzys dzięki silnemu duchowi odporności, solidarności i koordynacji oraz głębokiemu zaufaniu do nauki i innowacji, wspartych znacznymi inwestycjami.

Unijna strategia dotycząca szczepionek

Unijna strategia dotycząca szczepionek przyniosła imponujące wyniki – ponad 70 proc. ludności UE zaszczepiło się w pełni przeciwko COVID-19.

Powstała sieć EU FAB (unijna sieć producentów szczepionek na wypadek przyszłych stanów zagrożenia zdrowia) o zdolności produkcyjnej 500–700 mln dawek szczepionki rocznie. Dzięki niej możemy zapewnić szybką dostępność szczepionek w razie ewentualnych kryzysów w przyszłości. Nadal chcemy, aby szczepionki były dostępne we wszystkich częściach świata. Od grudnia 2020 r. wyeksportowano do 168 krajów prawie 2,5 mld dawek szczepionek przeciwko COVID-19.

Unijne cyfrowe zaświadczenie COVID

Dzięki unijnemu cyfrowemu zaświadczeniu COVID w sytuacji, gdy państwa członkowskie wprowadzały ograniczenia w przemieszczaniu się podczas pandemii, obywatele mogli podróżować swobodnie i bezpiecznie w całej Unii Europejskiej. Od czasu jego powstania w 2021 r. w UE wydano ponad 2,3 mld zaświadczeń. Opierając się na sukcesie zaświadczenia, w czerwcu 2023 r. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) wykorzystała unijny system cyfrowych zaświadczeń COVID-19, aby stworzyć ogólnoświatowy system ochrony przed obecnymi i przyszłymi zagrożeniami dla zdrowia.

Europejska Unia Zdrowotna

W ubiegłym roku kontynuowano prace nad stworzeniem silnej Europejskiej Unii Zdrowotnej, aby lepiej chronić zdrowie naszych obywateli. Umożliwia ona UE i jej państwom członkowskim poprawić zapobieganie przyszłym pandemiom i reagowanie na nie oraz poprawić odporność europejskich systemów opieki zdrowotnej.

Plan walki z rakiem

W 2020 r. w UE odnotowano ponad 2,7 mln chorób nowotworowych i 1,3 mln ofiar śmiertelnych. Plan walki z rakiem jest najbardziej kompleksową inicjatywą UE dotyczącą raka i jest hojnie finansowany – budżet wynosi 4 mld euro. W ramach planu we wrześniu 2022 r. wprowadzono nowe, oparte na podstawach naukowych podejście do badań przesiewowych w kierunku nowotworów, a w 2023 r. uruchomiono europejską inicjatywę dotyczącą obrazowania raka, wykorzystując potencjał danych i technologii cyfrowych do lepszego wykrywania nowotworów i przeciwdziałania im.

Zmiany w przepisach farmaceutycznych

W kwietniu 2023 r. do Europejskiej Unii Zdrowotnej dodano kluczowy filar – największą od dwudziestu lat nowelizację przepisów farmaceutycznych. Celem jest stworzenie jednolitego rynku leków dzięki większej dostępności i przystępności cenowej leków, a jednocześnie zwiększenie innowacyjności i konkurencyjności unijnego przemysłu farmaceutycznego.

Pierwsze w UE kompleksowe podejście do zdrowia psychicznego

Pierwsze w UE kompleksowe podejście do zdrowia psychicznego przedstawiono w czerwcu 2023 r. Odzwierciedla ono zalecenia zaproponowane przez obywateli w ramach Konferencji w sprawie przyszłości Europy i stanowi odpowiedź na apele Parlamentu Europejskiego o intensywniejsze działania w zakresie zdrowia psychicznego. Przedstawiono w nim działania propagujące dobre zdrowie psychiczne, ze szczególnym uwzględnieniem dzieci i młodzieży. Komisja będzie wspierać państwa członkowskie w stawianiu ludzi i ich zdrowia psychicznego na pierwszym miejscu, poświęcając temu zagadnieniu 20 inicjatyw przewodnich i 1,2 mld euro z funduszy UE.

Budowa zrównoważonego i sprawiedliwego systemu migracyjnego

W ramach nowego paktu o migracji i azylu Komisja dąży do wzmocnienia i integracji kluczowych polityk UE w dziedzinie migracji, azylu i zarządzania granicami. Negocjowane obecnie porozumienie w sprawie pełnego zestawu reform w dziedzinie azylu i migracji ma zasadnicze znaczenie. 

Przeciwdziałanie handlowi ludźmi

19 grudnia 2022 r. Komisja zaproponowała wzmocnienie przepisów w zakresie przeciwdziałania handlowi ludźmi.

Zaktualizowane przepisy ułatwią organom ścigania i organom sądowym prowadzenie śledztw i ściganie nowych form wykorzystywania oraz pomogą identyfikować i wspierać ofiary.

Migracja wykwalifikowanych pracowników

Rozwój legalnych dróg migracji przyczynia się do ograniczenia migracji nieuregulowanej i może wywierać korzystny wpływ na gospodarki europejskie. W związku z tym Komisja zainaugurowała w październiku 2022 r. pierwszą ogólnounijną platformę, której celem jest zwiększenie atrakcyjności UE dla obywateli państw trzecich poszukujących pracy w Unii. Ułatwi ona pracodawcom w UE znajdowanie potrzebnych im talentów i zapewnianie godnych warunków pracy.

Ponadto w styczniu 2023 r. Komisja uruchomiła platformę migracji pracowników, która ma sprzyjać przybywaniu do UE wykwalifikowanych pracowników z krajów trzecich. Platforma pozwoli zarządzać ich napływem i kierować ich tam, gdzie ich umiejętności są potrzebne.

Akcje humanitarne

Komisja udziela bezprecedensowego wsparcia Ukrainie, ale nie zapomina również o potrzebach humanitarnych na całym świecie. Pomagamy wszystkim tym, którzy najbardziej tego potrzebują. W ubiegłym roku skala potrzeb humanitarnych, i tak już rekordowo wysoka, nadal rosła na całym świecie. Państwa członkowskie wraz z Komisją zapowiedziały na 2023 r. wstępne finansowanie pomocy humanitarnej w wysokości 8,4 mld euro jako namacalny wyraz globalnej solidarności i wiodącej roli UE w działaniach humanitarnych.