Strategia na rzecz równouprawnienia płci

Osiągnięcia w dziedzinie równości płci

Mimo że nadal istnieją nierówności, w ciągu ostatnich dziesięcioleci UE poczyniła znaczne postępy w zakresie równości kobiet i mężczyzn. Jest to wynikiem:

• przepisów
• uwzględnienia aspektu płci, czyli problematyki płci we wszystkich innych obszarach polityki
• konkretnych środków na rzecz awansu kobiet.

Do pozytywnych tendencji należy zaliczyć wyższą liczbę kobiet na rynku pracy oraz postępy w zdobywaniu przez nie coraz lepszego wykształcenia i kwalifikacji zawodowych.

Jednak na rynku pracy nadal utrzymują się różnice w traktowaniu kobiet i mężczyzn.  Kobiety są w dalszym ciągu zatrudniane w gorzej opłacanych sektorach oraz niedostatecznie reprezentowane na stanowiskach decyzyjnych.

Plan działania na rzecz praw kobiet 

7 marca 2025 r. Komisja Europejska przyjęła plan działania na rzecz praw kobiet. W planie przedstawiono długoterminową wizję osiągnięcia równości płci, w oparciu o podstawowe zasady i cele polityczne określone w deklaracji zasad społeczeństwa równego pod względem płci (w załączniku). Celem jest ochrona i propagowanie praw kobiet oraz sprostanie nowym wyzwaniom w zakresie równouprawnienia płci, takim jak uprzedzenia, dyskryminacja i przemoc, które są dodatkowo wspomagane technologią. W planie działania przedstawiono unijne ramy polityczne na rzecz praw kobiet, które mają wyznaczyć kierunek działaniom w nadchodzących latach. Plan stanowi podstawę do opracowania ukierunkowanych środków prawnych i politycznych w ramach strategii na rzecz równouprawnienia płci na okres po 2025 r. i później. Ma również motywować do realizacji polityki uwzględniającej aspekt płci w innych inicjatywach Komisji. 

Komisja zwraca się do pozostałych instytucji europejskich, przede wszystkim do Parlamentu Europejskiego i Rady, o zatwierdzenie deklaracji zasad społeczeństwa równego pod względem płci w 2025 r. i o jej przestrzeganie. Komisja zachęca również inne instytucje, kraje UE, partnerów społecznych, organizacje społeczeństwa obywatelskiego i inne zainteresowane strony do zaangażowania się w realizację zasad i celów planu działania oraz do podejmowania działań na odpowiednim szczeblu.

Strategia na rzecz równouprawnienia płci na lata 2020–2025

Strategia UE na rzecz równouprawnienia płci wciela w życie zobowiązania Komisji Ursuli von der Leyen w zakresie dążenia do Unii równości. Strategia przedstawia cele polityczne i działania mające na celu osiągnięcie do 2025 r. znacznych postępów na rzecz równości płci w Europie. Celem jest Unia, w której wszystkie kobiety i dziewczęta oraz wszyscy mężczyźni i chłopcy, w całej ich różnorodności mogą swobodnie podążać wybraną ścieżką życia, mają równe szanse rozwoju i mogą w równym stopniu uczestniczyć w życiu społecznym i być przywódcami naszego europejskiego społeczeństwa.

Głównym celem jest zwalczanie przemocy na tle płciowym, przełamywanie stereotypów związanych z płcią, zniwelowanie różnic w traktowaniu kobiet i mężczyzn na rynku pracy, zapewnienie równego udziału w różnych sektorach gospodarki, rozwiązanie problemu zróżnicowania wynagrodzeń i emerytur ze względu na płeć, zniwelowanie różnic płci jeśli chodzi o opiekę nad osobami zależnymi i osiągnięcie równowagi płci w procesie podejmowania decyzji i w polityce. W strategii stosuje się dwutorowe podejście do kwestii uwzględnienia aspektu płci, połączone z ukierunkowanymi działaniami, gdzie interselekcjonalność jest horyzontalną zasadą jej wdrażania. Chociaż strategia skupia się na działaniach w ramach UE, jest ona spójna z polityką zewnętrzną UE w zakresie równości płci i wzmocnienia pozycji kobiet.

Jednym z pierwszych rezultatów strategii były wiążące środki w zakresie przejrzystości wynagrodzeń, które Komisja przedstawiła 4 marca 2021 r. W maju 2023 r. przyjęto dyrektywę w sprawie przejrzystości wynagrodzeń. Nowe przepisy pomogą urzeczywistnić zasadę równości wynagrodzeń za taką samą pracę lub pracę takiej samej wartości, zapisaną w Traktacie od 1957 r.

8 marca 2022 r. Komisja Europejska przyjęła nowy ogólnounijny wniosek dotyczący dyrektywy w sprawie zwalczania przemocy wobec kobiet i przemocy domowej.  6 lutego 2024 r. współprawodawcy osiągnęli porozumienie polityczne w sprawie tego wniosku. Dyrektywa ta jest pierwszym kompleksowym instrumentem prawnym na szczeblu UE służącym zwalczaniu przemocy wobec kobiet, która nadal jest wszechobecna. Kryminalizuje ona niektóre formy przemocy fizycznej, zarówno w internecie, jak i poza nim. Dyrektywa przewiduje również kompleksowe środki ochrony ofiar oraz dostęp do wymiaru sprawiedliwości i wsparcia (np. schroniska, centra kryzysowe dla ofiar gwałtu i telefony zaufania).

Innym ważnym osiągnięciem jest dyrektywa w sprawie równowagi płci w organach spółek, której celem jest poprawa równowagi płci na stanowiskach decyzyjnych w największych spółkach notowanych na giełdzie w UE. Po 10 latach negocjacji dyrektywa została ostatecznie przyjęta 22 listopada 2022 r. Nowe przepisy europejskie pomogą przebić szklany sufit w zarządach spółek giełdowych i dać wielu kobietom, które posiadają kwalifikacje uprawniające do obejmowania stanowisk kierowniczych, rzeczywistą szansę na ich uzyskanie.

Od sierpnia 2022 r. zaczęły obowiązywać nowe ogólnounijne prawa rodziców i opiekunów do równowagi między życiem zawodowym a prywatnym. We wrześniu 2022 r. Komisja przedstawiła europejską strategię w dziedzinie opieki połączoną z nowymi celami w kwestii wczesnej edukacji i opieki nad dziećmi, aby poprawić stopień uczestnictwa kobiet w rynku pracy. 

8 marca 2023 r. Komisja Europejska rozpoczęła kampanię na rzecz przełamywania stereotypów związanych z płcią. Ta realizowana przez cały 2023 r. kampania #EndGenderStereotypes dotyczyła stereotypów związanych z płcią, które dotykają zarówno mężczyzn, jak i kobiety w różnych sferach życia, m.in. przy wyborze zawodu, podziale obowiązków opiekuńczych czy podejmowaniu decyzji.

W październiku 2023 r. Komisja stała się stroną Konwencji Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej (konwencji stambulskiej). UE jest obecnie związana ambitnymi i kompleksowymi normami zapobiegania i zwalczania przemocy wobec kobiet w dziedzinie współpracy wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych, azylu i zasady non-refoulement, a także w odniesieniu do jej własnej administracji publicznej. Obejmuje to finansowanie, politykę i środki ustawodawcze.

Jesienią 2023 r. Komisja ustanowiła unijną sieć na rzecz zapobiegania przemocy ze względu na płeć i przemocy domowej.  Sieć stanowi forum, na którym kraje UE i zainteresowane strony omawiają aktualne kwestie dotyczące zapobiegania przemocy, a także wymieniają się wiedzą i dobrymi praktykami.

W grudniu 2024 r. Komisja opublikowała badanie Eurobarometr na temat stereotypów związanych z płcią. Wynika z niego, że obywatele UE uważają, że równość płci jest korzystna zarówno dla kobiet, jak i mężczyzn. Jednak stereotypy dotyczące płci utrzymują się w różnych obszarach, przy czym sytuacja wygląda różnie w zależności od kraju i grupy wiekowej.  

Roczne sprawozdanie na temat równości płci

Sprawozdanie za 2025 r. na temat równości płci w UE jest piątym i ostatnim sprawozdaniem w ramach nowej strategii na rzecz równouprawnienia płci na lata 2020–2025. Podsumowano w nim sytuację w dziedzinie równouprawnienia płci w UE i w państwach członkowskich. Podkreślono również osiągnięcia UE w pięciu kluczowych obszarach, których dotyczy strategia, podano inspirujące przykłady z państw członkowskich oraz wymieniono projekty finansowane przez UE.

Zapoznaj się ze wszystkimi wcześniejszymi sprawozdaniami na temat równości płci (w 2016 i 2020 r. nie opublikowano żadnych sprawozdań)

Strategiczne zaangażowanie na rzecz równości płci

Strategiczne zaangażowanie na rzecz równości płci w latach 2016–2019 ukierunkowało ramy działań Komisji Europejskiej na rzecz równouprawnienia płci w tym okresie.

Strategiczne działania w zakresie równości płci koncentrują się na pięciu obszarach priorytetowych. Zaliczamy do nich:

• zwiększenie współczynnika aktywności zawodowej kobiet i niezależności ekonomicznej kobiet i mężczyzn
• zmniejszenie różnicy w wynagrodzeniach, dochodach i emeryturach kobiet i mężczyzn, a co za tym idzie zwalczanie ubóstwa wśród kobiet
• propagowanie równego uczestnictwa kobiet i mężczyzn w procesach decyzyjnych
• zwalczanie przemocy uwarunkowanej płcią oraz ochrona i wspieranie jej ofiar
• promowanie równouprawnienia płci i praw kobiet na całym świecie.

W dokumencie zawierającym strategiczne zaangażowanie określono cele dla każdego z powyższych pięciu obszarów priorytetowych oraz ponad 30 konkretnych działań. Potwierdzono w nim też zobowiązanie do uwzględniania aspektu płci: perspektywa równości płci będzie włączana do wszystkich polityk UE, a także do unijnych programów finansowania.