Pandemii wywołanej przez koronawirusa towarzyszą takie zjawiska jak zalew fałszywych i wprowadzających w błąd informacji, podejmowane przez zagraniczne podmioty próby wywarcia wpływu na debaty w UE, żerowanie na ludzkim strachu oraz masowy napływ szybko zmieniających się informacji. Wprowadzające w błąd informacje na temat dbania o zdrowie, niebezpieczne fikcje oparte na fałszywych twierdzeniach i teoriach spiskowych oraz oszukiwanie konsumentów stanowią zagrożenie dla zdrowia publicznego.

Unia Europejska i jej państwa członkowskie są zdeterminowane przeciwstawiać się działaniom osób, które próbują skorzystać z kryzysu i narazić życie obywateli bądź też które rozpowszechniają propagandę lub sieją nienawiść. Wymaga to bardziej skoordynowanych działań, opartych na Planie działania na rzecz zwalczania dezinformacji opublikowanym w 2018 r. i zgodnych z naszymi demokratycznymi wartościami.

We wspólnym komunikacie Komisja Europejska i wysoki przedstawiciel do spraw wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa proponują konkretne działania na rzecz silniejszej i odporniejszej Unii Europejskiej. Zostaną one uwzględnione w przyszłych pracach UE dotyczących dezinformacji, w szczególności w europejskim planie działania na rzecz demokracji oraz akcie prawnym o usługach cyfrowych.

Dla Unii i tworzących ją demokratycznych społeczeństw kryzys stanowi test pod względem radzenia sobie z problemem dezinformacji. Zwiększenie odporności i umocnienie Unii Europejskiej wymaga uwzględnienia szeregu aspektów.

Wiedza

Fałszywe lub wprowadzające w błąd treści mogą przybierać różne formy, które wymagają różnej reakcji:

• treści mogą być wprawdzie zgodne z prawem, ale mimo to szkodliwe
• mogą mieć charakter zarówno dezinformacji (która z definicji jest zamierzona), jak i informacji wprowadzających w błąd
• mogą obejmować wprowadzające w błąd informacje dotyczące dbania o zdrowie, różne formy oszukiwania konsumentów i cyberprzestępczości, nielegalne nawoływanie do nienawiści, a także kierowane z zagranicy działania w zakresie wywierania wpływu
• mogą się za nimi kryć zarówno interesy ekonomiczne powodujące szkody społeczne (w przypadku oszust internetowych), jak i cele polityczne
• podmioty zagraniczne i niektóre państwa trzecie, w szczególności Rosja i Chiny, prowadzą zarówno w samej UE, jak i w jej sąsiedztwie oraz na całym świecie, ukierunkowane działania w zakresie wywierania wpływu i kampanie dezinformacyjne

Komisja i Europejska Służba Działań Zewnętrznych (ESDZ) będą na bieżąco monitorować nieprawdziwe lub wprowadzające w błąd treści oraz działania w zakresie wywierania wpływu podejmowane przez podmioty zagraniczne.

Komunikacja

Komisja i Europejska Służba Działań Zewnętrznych będą dalej rozwijać swoje zdolności w dziedzinie komunikacji strategicznej.

Komisja uruchomiła specjalną stronę internetową poświęconą działaniom podejmowanym w kontekście koronawirusa, która zawiera bieżące informacje na temat wirusa oraz reakcji UE. Specjalna strona dotycząca dezinformacji na temat koronawirusa, dostępna we wszystkich językach urzędowych UE, rozwiewa powszechne mity dotyczące wirusa.

Komisja promuje informacje, których źródłem są Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), krajowe organy ds. zdrowia oraz Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób.

ESDZ podjęła wraz z Komisją – i będzie dalej intensyfikować – działania w zakresie komunikacji strategicznej oraz dyplomacji publicznej w bezpośrednim sąsiedztwie UE i na całym świecie.

Przedstawicielstwa Komisji w państwach członkowskich będą kontynuować promowanie informacji opartych na faktach i dostosowanych do sytuacji lokalnej.

Współpraca

Wykorzystywane są w tym celu istniejące kanały, jak np. system wczesnego ostrzegania. Utworzona zostanie specjalna sekcja w celu ułatwienia wymiany materiałów informacyjnych dotyczących koronawirusa między instytucjami UE a państwami członkowskimi. Komisja jeszcze bardziej zacieśni współpracę z Parlamentem Europejskim.

Zacieśniono współpracę z partnerami międzynarodowymi, w tym z WHO, mechanizmem szybkiego reagowania grupy G7 oraz z NATO.

UE zwiększy również wsparcie i pomoc dla podmiotów społeczeństwa obywatelskiego i niezależnych mediów w państwach trzecich, w tym w krajach sąsiadujących.

Prowadzona jest współpraca z platformami internetowymi oraz siecią współpracy w zakresie ochrony konsumenta pod kątem monitorowania oferty w internecie i usuwania z niej produktów nieskutecznych, potencjalnie niebezpiecznych lub o zawyżonych cenach.

Wyniki współpracy z platformami

16 czerwca 2022 r. zaostrzono kodeks postępowania w zakresie zwalczania dezinformacji. Nowy kodeks określa szerokie i precyzyjne zobowiązania platform i branży do walki z dezinformacją i stanowi kolejny ważny krok w kierunku bardziej przejrzystego, bezpiecznego i godnego zaufania środowiska internetowego. Kodeks ma zostać uznany za kodeks postępowania w rozumieniu aktu o usługach cyfrowych.

W gronie 34 sygnatariuszy znajdują się największe platformy internetowe, w szczególności Meta, Google, Twitter, TikTok i Microsoft, a także różne inne podmioty, takie jak mniejsze lub specjalistyczne platformy, branża reklamy internetowej, dostawcy technologii reklamowych, weryfikatorzy faktów, organizacje społeczeństwa obywatelskiego czy też podmioty oferujące konkretną wiedzę fachową i rozwiązania służące zwalczaniu dezinformacji.

Zaostrzenie zasad unijnego kodeksu postępowania w zakresie zwalczania dezinformacji

Sygnatariuszy tego kodeksu zachęca się do składania comiesięcznych sprawozdań na temat ich działań w zakresie zwalczania dezinformacji na temat koronawirusa. Zapoznaj się z najnowszymi sprawozdaniami.

Najważniejsze wydarzenia:

• W marcu i kwietniu Twitter zawiesił 527 kont w związku naruszeniem jego polityki przeciwdziałania dezinformacji na temat COVID-19.
• TikTok poinformował, że w danych z marca i kwietnia nadal widoczny jest trend zaobserwowany już w lutym, a mianowicie spadek wszystkich wskaźników towarzyszący zniesieniu ograniczeń w wielu krajach UE.
• 4 maja Google opublikował 2021 Ads Safety Report, tj. roczne sprawozdanie na temat wysiłków podejmowanych w celu zapobiegania złośliwemu wykorzystaniu platform reklamowych Google, w którym podano globalną liczbę usuniętych reklam związanych z COVID-19. Jeśli chodzi o marzec i kwiecień, podano, że zablokowano 33 882 679 (+267 048) reklam związanych z koronawirusem.
• Koncern Meta poinformował, że strony centrum informacji o COVID-19 na Facebooku w marcu odwiedziło 3,1 mln użytkowników, a w kwietniu – ponad 2 mln użytkowników, co oznacza spadek o prawie 21,8 mln w porównaniu ze styczniem i lutym.
• Microsoft ogłosił znaczny spadek liczby odwiedzających witrynę Bing COVID-19: w marcu i kwietniu odnotowano 1 795 676 wizyt, czyli o 1 220 020 mniej niż w poprzednim okresie sprawozdawczym. Microsoft Advertising kontynuuje egzekwowanie zasad: w sumie udało się zapobiec wyemitowaniu 9 022 800 (+8 200 933) reklam skierowanych na rynki europejskie, zawierających również treści związane ze szczepionkami.

Weryfikacja faktów

UE zintensyfikowała wsparcie europejskich weryfikatorów informacji i naukowców zajmujących się dezinformacją. Nowo powstałe Europejskie Obserwatorium Mediów Cyfrowych pomoże w badaniu różnych aspektów dezinformacji, czyli konkretnych podmiotów, czynników, narzędzi, metod, dynamiki rozpowszechniania, priorytetów i wpływu społecznego. Europejskie Obserwatorium Mediów Cyfrowych ma stać się europejskim centrum walki z dezinformacją w internecie. Inne przykłady finansowanych przez UE projektów w dziedzinie dezinformacji to: PROVENANCE, SocialTruth, EUNOMIA i WeVerify.

Komisja współpracuje z platformami internetowymi uczestniczącymi w usystematyzowanym dialogu na temat przeciwdziałania oszustwom konsumenckim w internecie, związanym z pandemią koronawirusa. W dialogu tym biorą również udział organy ochrony konsumentów. Komisja i sieć współpracy w zakresie ochrony konsumentów pozostają w stałym kontakcie z 11 dużymi platformami internetowymi: Allegro, Amazon, Alibaba/AliExpress, CDiscount, Ebay, Facebook, Google, Microsoft/Bing, Rakuten, Verizon Media/Yahoo i Wish. Omawiane są z nimi nowe trendy i praktyki biznesowe w związku z pandemią. W wyniku tej współpracy platformy internetowe zgłosiły usunięcie setek milionów nielegalnych ofert i reklam oraz potwierdziły stały spadek liczby nowych ofert związanych z koronawirusem.

2 marca 2021 r. Komisja opublikowała roczne sprawozdaniena tematSafety Gate – unijnego systemu wczesnego ostrzegania o niebezpiecznych produktach konsumpcyjnych, który pomaga w usuwaniu z rynku niebezpiecznych produktów nieżywnościowych. Z danych przedstawionych w sprawozdaniu wynika, że w 2020 r. podjęto rekordową liczbę 5 377 działań w porównaniu z 4 477 w 2019 r. 9 proc. wszystkich ustaleń z 2020 r. dotyczy produktów związanych z COVID-19, takich jak niewydajne maseczki ochronne, toksyczne środki odkażające i lampy ultrafioletowe wykorzystywane jako środki do dezynfekcji.

Unijne podejście do zwalczania dezinformacji opiera się na zasadzie poszanowania praw podstawowych. Koronawirus nie może być wykorzystywany jako pretekst do podważania wolności wypowiedzi, ograniczania odpowiedzialności organów publicznych lub nieuzasadnionego ograniczania przejrzystości i dostępu do informacji. Kryzys uwypuklił kluczową rolę, jaką dziennikarze odgrywają w dostarczaniu obywatelom wiarygodnych i sprawdzonych informacji, które przyczyniają się do ratowania życia.

Komisja uważnie obserwuje wpływ środków nadzwyczajnych wprowadzonych przez państwa członkowskie na prawo UE i unijne wartości i będzie kontynuować ten monitoring do czasu wycofania wszystkich takich środków.

Komisja wzywa państwa członkowskie do wzmożenia wysiłków mających na celu zapewnienie dziennikarzom możliwości bezpiecznej pracy w należytych warunkach oraz do jak najlepszego wykorzystania przygotowanej przez UE gospodarczej odpowiedzi na pandemię, w tym pakietu na rzecz odbudowy, w celu wsparcia środków masowego przekazu, przy jednoczesnym poszanowaniu ich niezależności.

UE będzie dalej zwiększać wsparcie dla społeczeństwa obywatelskiego, niezależnych mediów i dziennikarzy na całym świecie oraz zintensyfikuje działania na rzecz lepszej ochrony wolności wypowiedzi i bezpieczniejszego otoczenia dla mediów.

UE musi wzmocnić pozycję obywateli i zwiększyć ich świadomość, a także wzmocnić odporność społeczną.

UE będzie dzielić się dobrymi praktykami w zakresie środków budowania odporności w kontekście koronawirusa.

Komisja będzie wspierać i promować projekty z zakresu umiejętności korzystania z mediów, krytycznego myślenia oraz umiejętności cyfrowych, a także organizacje społeczeństwa obywatelskiego. Komisja wzmocni koordynację między instytucjami, sieciami i państwami członkowskimi w celu wymiany materiałów informacyjnych i najlepszych praktyk. Komisja zwróci szczególną uwagę na grupy szczególnie wrażliwe, zwłaszcza dzieci i młodzież, które są w większym stopniu narażone na wprowadzanie w błąd.