Δράση στον τομέα της άμυνας με σκοπό την προστασία των Ευρωπαίων

Αντιμετωπίζουμε τις προκλήσεις στον τομέα της ασφάλειας και της άμυνας

Κατά το πρώτο εξάμηνο του 2025 η Επιτροπή πρότεινε διάφορες βασικές πρωτοβουλίες για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής αμυντικής ετοιμότητας και των επενδύσεων στον τομέα:

• τη Λευκή βίβλο για την ευρωπαϊκή άμυνα — Ετοιμότητα με ορίζοντα το 2030,
• το σχέδιο ReArm Europe,
• την απλούστευση της δέσμης «omnibus» για την αμυντική ετοιμότητα.

Οι προτάσεις αυτές παίζουν καθοριστικό ρόλο στην αντιμετώπιση των προκλήσεων και των κενών που αντιμετωπίζει η ΕΕ στον τομέα της ασφάλειας και της άμυνας. 

Τον Οκτώβριο του 2025 η Επιτροπή παρουσίασε χάρτη πορείας για την αμυντική ετοιμότητα με ορίζοντα το 2030, με σκοπό την αξιολόγηση της προόδου και τη συζήτηση των επόμενων βημάτων.

Τον Νοέμβριο πρότεινε νέα δέσμη μέτρων για την ενίσχυση της στρατιωτικής κινητικότητας σε ολόκληρη την Ευρώπη, όπως περιγράφεται στη λευκή βίβλο. Ταυτόχρονα, καθόρισε χάρτη πορείας για τον μετασχηματισμό της αμυντικής βιομηχανίας της Ευρώπης μέσω της απελευθέρωσης της ανατρεπτικής καινοτομίας. 

Το σχέδιο ReArm Europe / Ετοιμότητα με ορίζοντα το 2030 θα ενισχύσει τη χρηματοδότηση στον τομέα της άμυνας, παρέχοντας μεγαλύτερη οικονομική ευελιξία στις χώρες της ΕΕ.

Αυτό θα επιτευχθεί με: 

• την ενεργοποίηση της εθνικής ρήτρας διαφυγής του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, η οποία επιτρέπει στα κράτη μέλη να αυξήσουν τις αμυντικές δαπάνες. Η αύξηση των αμυντικών προϋπολογισμών κατά 1,5 % του ΑΕΠ θα μπορούσε να δημιουργήσει δημοσιονομικά περιθώρια ύψους σχεδόν 650 δισ. ευρώ σε διάστημα τεσσάρων ετών.
• τη δρομολόγηση του χρηματοδοτικού μέσου δράσης για την ασφάλεια στην Ευρώπη (SAFE), ύψους 150 δισ. ευρώ, το οποίο θα βοηθήσει τις χώρες να επενδύσουν σε βασικούς αμυντικούς τομείς, όπως η αντιπυραυλική άμυνα, οι δρόνοι και η κυβερνοασφάλεια. Τα κεφάλαια που θα αντληθούν από τις κεφαλαιαγορές θα διατεθούν στα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη κατόπιν αιτήματος, βάσει των εθνικών τους σχεδίων. Το μέσο SAFE, που εγκρίθηκε από το Συμβούλιο της ΕΕ τον Μάιο του 2025, θα ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να δαπανούν πιο αποτελεσματικά, από κοινού και ευρωπαϊκά.
• τη στήριξη του Ομίλου της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων για τη διεύρυνση των χρηματοδοτήσεών του προς έργα στον τομέα της άμυνας και της ασφάλειας, και την επιτάχυνση της Ένωσης Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων για την κινητοποίηση ιδιωτικών κεφαλαίων, ώστε η ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία να μην εξαρτάται μόνο από δημόσιες επενδύσεις. 

Η πλήρης αξιοποίηση αυτών των χρηματοδοτικών εργαλείων θα έχει θετικά αποτελέσματα για την οικονομία και την ανταγωνιστικότητα της ΕΕ. Σ’ αυτά περιλαμβάνεται η κατασκευή νέων εργοστασίων και γραμμών παραγωγής που είναι απαραίτητες για τη δημιουργία ποιοτικών θέσεων εργασίας στην Ευρώπη.

Διαφύλαξη της ειρήνης — Χάρτης πορείας για την αμυντική ετοιμότητα με ορίζοντα το 2030

Ο χάρτης πορείας για την αμυντική ετοιμότητα είναι ένα ολοκληρωμένο σχέδιο για την ενίσχυση των ευρωπαϊκών αμυντικών ικανοτήτων. Περιγράφει σαφείς στόχους και συγκεκριμένα ορόσημα για την:

• κάλυψη των κενών στις δυνατότητες,
• επιτάχυνση των επενδύσεων στον τομέα της άμυνας σε όλα τα κράτη μέλη,
• επίτευξη πλήρους αμυντικής ετοιμότητας έως το 2030. 

Εμβληματικές ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες για την ετοιμότητα

Ο χάρτης πορείας προτείνει τέσσερις εμβληματικές πρωτοβουλίες:

• την ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για την άμυνα έναντι των δρόνων
• το παρατηρητήριο των ανατολικών συνόρων
• την ευρωπαϊκή αεροπορική ασπίδα
• την ευρωπαϊκή διαστημική ασπίδα

Οι πρωτοβουλίες αυτές θα ενισχύσουν την ικανότητα της Ευρώπης να αποτρέπει επιθέσεις και να υπερασπίζεται την ξηρά, τον αέρα, τη θάλασσα, τον κυβερνοχώρο και το διάστημα, συμβάλλοντας παράλληλα άμεσα στους στόχους του ΝΑΤΟ όσον αφορά τις δυνατότητες.

Ετοιμότητα μέσω συνασπισμών δυνατοτήτων

Η πλήρης αμυντική ετοιμότητα συνεπάγεται ότι οι εθνικές ένοπλες δυνάμεις θα μπορούν να προβλέπουν, να προετοιμάζονται και να αντιδρούν σε κάθε κρίση, συμπεριλαμβανομένων των συγκρούσεων υψηλής έντασης. 

Ο χάρτης πορείας καλεί τα κράτη μέλη να ολοκληρώσουν τον σχηματισμό συνασπισμών δυνατοτήτων σε εννέα βασικούς τομείς, και να καλύψουν τα κρίσιμα κενά δυνατοτήτων μέσω κοινής ανάπτυξης και κοινών προμηθειών. Οι τομείς αυτοί είναι οι εξής: αντιαεροπορική και αντιπυραυλική άμυνα· στρατηγικοί παράγοντες διευκόλυνσης· στρατιωτική κινητικότητα· συστήματα πυροβολικού· κυβερνοπόλεμος, πόλεμος με τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ), ηλεκτρονικός πόλεμος· πύραυλοι και πυρομαχικά· δρόνοι και συστήματα αναχαίτισης δρόνων· χερσαία μάχη· και ναυτιλία.

Ενίσχυση της βιομηχανικής βάσης της ΕΕ στον τομέα της άμυνας 

Η κάλυψη των κενών στις δυνατότητες συνεπάγεται ότι η αμυντική βιομηχανία της ΕΕ θα είναι σε θέση να παρέχει στα κράτη μέλη αυτά που χρειάζονται, στην αναγκαία κλίμακα και ταχύτητα. 

Η καινοτομία στον τομέα της άμυνας θα πρέπει να αξιοποιηθεί πλήρως, μεταξύ άλλων με λύσεις που προέρχονται από την Ουκρανία. Θα πρέπει επίσης να διασφαλιστεί η ανθεκτικότητα των αλυσίδων εφοδιασμού στον τομέα της άμυνας, μέσω της μείωσης των κρίσιμων εξαρτήσεων όσον αφορά πρώτες ύλες και άλλες κρίσιμες εισροές.

Τόνωση των επενδύσεων στον τομέα της άμυνας 

Έως το 2030 στόχος είναι η δημιουργία μιας απλουστευμένης ενωσιακής αμυντικής αγοράς με κοινούς κανόνες που θα επιτρέπουν στη βιομηχανία ταχύτερη και μεγαλύτερης κλίμακας παραγωγή, δίνοντας έτσι ώθηση τόσο στην παραγωγή όσο και στην καινοτομία. Η Επιτροπή θα παρακολουθεί τη βιομηχανική ικανότητα —αρχής γενομένης από την αντιαεροπορική και αντιπυραυλική άμυνα, τους δρόνους και τα διαστημικά συστήματα— ώστε να διασφαλίσει ότι η Ευρώπη θα μπορεί να ανταποκριθεί στις επείγουσες ανάγκες της.

Ο χάρτης πορείας για την αμυντική ετοιμότητα ακολουθεί το σχέδιο ReArm Europe / Ετοιμότητα με ορίζοντα το 2030, το οποίο παρέχει στα κράτη μέλη μεγαλύτερη οικονομική ευελιξία για την ενίσχυση της παραγωγής και της ετοιμότητας. Επίσης, περιλαμβάνει σχέδια για τη δημιουργία ενός χώρου στρατιωτικής κινητικότητας σε επίπεδο ΕΕ έως το 2027, με εναρμονισμένους κανόνες και ένα δίκτυο χερσαίων, εναέριων και θαλάσσιων διαδρομών για την ταχεία μετακίνηση στρατευμάτων και εξοπλισμού σε ολόκληρη την Ευρώπη. Η πρωτοβουλία αυτή θα αναπτυχθεί σε στενό συντονισμό με το ΝΑΤΟ και θα ενισχύσει την ικανότητα της Ευρώπης να αντιδρά γρήγορα σε κρίσεις.