Bilans Komisji Ursuli von der Leyen

Gdy świat dotknęła najpoważniejsza pandemia za naszej pamięci, Komisja odpowiedzialnie kierowała działaniami, aby chronić ludzkie życie, możliwości zarobkowania i naszą gospodarkę.

Dzięki naszej pomocy rekordowo szybko opracowano i wdrożono szczepionki ratujące życie. Zapewniliśmy wszystkim Europejczykom – w którymkolwiek państwie członkowskim by mieszkali – jednoczesny dostęp do szczepionek. Zabezpieczyliśmy do 4,6 mld dawek szczepionek w imieniu państw członkowskich dla obywateli UE oraz dla krajów partnerskich. Ponad 80% dorosłych mieszkańców Unii otrzymało co najmniej pierwszy cykl szczepień.

W miarę jak dzięki szczepieniom kraje mogły ostrożnie otwierać swoje granice, opracowywaliśmy praktyczne narzędzia, aby umożliwić Europejczykom bezpieczne podróżowanie. Stworzyliśmy unijne cyfrowe zaświadczenie COVID, które wprowadzono w 78 krajach i terytoriach. Stało się ono wzorcem globalnego systemu ułatwiającego mobilność i chroniącego ludzi przed pandemią na całym świecie.

Gdy pandemiczne obostrzenia groziły likwidacją firm i miejsc pracy, opracowaliśmy SURE – instrument tymczasowego wsparcia w celu zmniejszenia zagrożeń związanych z bezrobociem w sytuacji nadzwyczajnej. W 2020 r. ocalił on w Europie 2,5 mln przedsiębiorstw i zapobiegł zwolnieniu 31,5 mln pracowników. Uniknęliśmy w ten sposób potężnego kryzysu gospodarczego i społecznego. Gdy zaś zamknięcie granic zablokowało przepływ towarów, uruchomiliśmy uprzywilejowane korytarze, aby nigdzie nie zabrakło podstawowych artykułów.

Podobnie jak wszyscy mieszkańcy Europy jednocześnie uzyskali dostęp do szczepionek, staraliśmy się, aby gospodarki wszystkich państw członkowskich – szczególnie tych najsilniej doświadczonych pandemią – również mogły szybko stanąć na nogi. Po najgłębszej recesji od czasu II wojny światowej doprowadziliśmy do najbardziej intensywnej odbudowy gospodarczej od czasu powojennego wzrostu. Udało się to, bo opracowaliśmy śmiały nowy plan pozyskania funduszy na rynku i wspólnego inwestowania w odbudowę i odporność Europy.

Instrument NextGenerationEU o wartości ponad 800 mld euro pobudził zaufanie do unijnej gospodarki, napędzając ją za sprawą inwestycji i reform. Setki projektów finansowanych z NextGenerationEU już przynosi Europejkom i Europejczykom namacalne efekty: od morskich elektrowni wiatrowych i pociągów elektrycznych, poprzez najwyższej jakości cyfrowe usługi użyteczności publicznej, po światowej klasy szpitale. Jednocześnie państwa członkowskie UE wykorzystują NextGenerationEU w sposób strategiczny – do dogłębnego reformowania m.in. rynku pracy czy systemów emerytalnych oraz do sprawniejszego wydawania pozwoleń na wdrażanie energetyki odnawialnej. Tak nasza Unia wzmacnia dobrobyt Europy. 

W trakcie swojej kadencji Komisja rozbudowała zdolność Unii do ratowania życia i niesienia pomocy w krajach dotkniętych klęskami – od trzęsień ziemi, poprzez powodzie i pożary lasów, po kryzysowe zagrożenia zdrowia.

Unijny Mechanizm Ochrony Ludności kieruje pomoc w każdy zakątek naszego kontynentu, a nawet dalej. Po tragicznych trzęsieniach ziemi w Albanii, Chorwacji i Turcji nasze zespoły docierały na miejsce w kilka godzin, aby ratować ludzi i usuwać zniszczenia. Równie szybko niosły praktyczną pomoc po powodziach, które przyniosły spustoszenie w Belgii, Niemczech, Włoszech czy Słowenii.

Od 2019 r. za pośrednictwem Funduszu Solidarności UE przekazaliśmy ponad 3 mld euro państwom członkowskim i państwom przystępującym dotkniętym klęskami żywiołowymi i stanami zagrożenia zdrowia publicznego.

Nasza flota samolotów gaśniczych pomagała w gaszeniu pożarów roślinności od Grecji i Albanii przez Francję po Portugalię, a nawet po drugiej stronie Atlantyku. Po raz pierwszy w historii bowiem Kanada zwróciła się o wsparcie do Europy, zmagając się z najgwałtowniejszymi od dziesiątków lat pożarami lasów. Unia nie zawahała się – na pomoc wyruszyły setki europejskich strażaków.

Częstość ekstremalnych zdarzeń pogodowych i ich niszczycielska siła, a także pandemia, unaoczniły nam jednak, że na klęski musimy reagować jeszcze sprawniej. Dlatego stworzyliśmy rescEU – wspólną rezerwę zasobów europejskich, w tym flotę samolotów i śmigłowców gaśniczych, samolotów do ewakuacji medycznej oraz zapasy artykułów medycznych. To prawdziwa europejska siatka bezpieczeństwa w nagłych sytuacjach.

Gdy przydarzy się klęska, nasza Unia jest teraz lepiej niż kiedykolwiek wyposażona, aby pomóc Europejczykom – i reszcie świata. Od 2020 r. koordynowaliśmy 232 humanitarne mosty powietrzne w reakcji na 12 kryzysów na całym świecie. Niedawny przykład to dramatyczna sytuacja humanitarna w Strefie Gazy.

W ostatnich latach Europa może pochwalić się niespotykanymi wcześniej osiągnięciami służącymi obywatelom i przedsiębiorstwom w środowisku cyfrowym. 

Na początku kadencji określiliśmy jasną wizję: zadbamy o to, by innowacje zwiększały naszą konkurencyjność i by nasze społeczeństwo czerpało korzyści z technologii, ponosząc jak najmniejsze ryzyko. 

Wywiązaliśmy się z tego zobowiązania. W całej Europie zainwestowaliśmy miliardy w rozwój sieci światłowodowych i sieci 5G. Zapewniliśmy łączność regionom wiejskim, a setkom tysięcy pracowników umożliwiliśmy nabycie umiejętności potrzebnych w cyfrowej przyszłości. Wypracowaliśmy wizję przestrzeni cyfrowej służącej ludziom i umocniliśmy nasze przywództwo technologiczne. 

W 2019 r. żaden z ośmiu najpotężniejszych superkomputerów świata nie znajdował się w Europie. Dziś mamy ich w Unii cztery - w Finlandii, Włoszech, Hiszpanii i Niemczech. 

Jednocześnie Europa stała się światowym pionierem praw obywatelskich w internecie. W akcie o usługach cyfrowych ustanowiliśmy podstawowe przepisy obowiązujące wszystkie przedsiębiorstwa cyfrowe w Europie, a także jasne prawa użytkowników. Określiliśmy szczególne obowiązki dużych platform internetowych w zakresie promowanych i rozpowszechnianych przez nie treści, m.in. po to, aby skuteczniej zwalczać mowę nienawiści i dezinformację oraz chronić dzieci. Przyjmując akt o rynkach cyfrowych, zadbaliśmy zaś o to, by duże przedsiębiorstwa cyfrowe działały według sprawiedliwych zasad oraz zapewniały przedsiębiorstwom z UE przejrzystość i pewność prawa.

To samo dotyczy sztucznej inteligencji. UE jako pierwszy i dotychczas jedyny kontynent przyjęła specjalny akt w sprawie AI, sprzyjający innowacjom i koncentrujący się na zastosowaniach wysokiego ryzyka. Jest on nie tylko zbiorem przepisów, ale także bodźcem dla naszych przedsiębiorstw do pionierskiego tworzenia godnej zaufania sztucznej inteligencji.

Wiemy, że sztuczna inteligencja może ogromnie zwiększyć wydajność naszych przedsiębiorstw. Dlatego pomagamy im w tym, aby stała się ona częścią ich procesów biznesowych. Przykładowo zapewniamy start-upom i MŚP dostęp do naszych światowej klasy superkomputerów, aby mogły one opracowywać, szkolić i testować duże modele AI. 

Jednocześnie wypracowaliśmy bezpieczny sposób wykorzystania potencjału gospodarczego danych. Dzięki aktowi w sprawie danych podmioty generujące dane uzyskają motywację, aby się nimi dzielić, co zwiększy konkurencyjność naszych rynków usług w chmurze i powiększy nasze PKB do 2028 r. o dziesiątki miliardów euro. 

Oto jakie korzyści niesie cyfrowa dekada Europy.

Przemysł europejski znajduje się w centrum naszej misji: zapewnienia dobrobytu naszym obywatelkom i obywatelom. Jest on również kluczowy dla naszej ambicji – stworzenia czystej gospodarki. Aby pomóc naszemu przemysłowi w utrzymaniu konkurencyjności na świecie w okresie transformacji, wypracowaliśmy praktyczne podejście wspierające kluczowe sektory: od czipów, poprzez czyste technologie, baterie i akumulatory, po energetykę wiatrową. Podejście to łączy inwestycje, umiejętności, inteligentne instrumenty regulacyjne i współpracę z partnerami.

Sprawdziliśmy to podejście w praktyce, przyjmując europejski akt w sprawie czipów. Naszym celem było zintensyfikowanie produkcji czipów oraz wsparcie zwiększania skali i innowacji w całym łańcuchu wartości. I udało się! Europejski akt w sprawie czipów już przyniósł efekt w postaci planowanych inwestycji – zarówno publicznych, jak i prywatnych – o wartości ponad 100 mld euro, w całym łańcuchu wartości. Dzięki niemu już teraz powstają dobre miejsca pracy w całej Europie: od Magdeburga po Katanię, od Dublina po Drezno, od Wrocławia po Grenoble.

To samo podejście stosujemy, dążąc do zapewnienia, aby przyszłość naszego przemysłu czystych technologii powstawała w Europie. Nasz akt w sprawie przemysłu neutralnego emisyjnie pomoże UE w stworzeniu silnej zdolności produkcyjnej na rynku wewnętrznym. Do 2030 r. powinniśmy móc pokrywać co najmniej 40% naszego popytu na technologie neutralne emisyjnie dzięki europejskim zdolnościom produkcyjnym. Nasze strategiczne projekty i przedsięwzięcia, które umożliwiają przeprowadzenie reform i przyjęcie ukierunkowanych przepisów w obszarze zamówień publicznych i aukcji, mogą pomóc UE stać się światowym liderem transformacji ku czystej energii oraz tworzyć na naszym rynku ekologiczne miejsc pracy wysokiej jakości.

Kierując się podobnymi założeniami, opracowaliśmy akt w sprawie surowców krytycznych, aby zapewnić naszym przedsiębiorstwom dostęp do podstawowych materiałów, kluczowych dla konkurencyjności i bezpieczeństwa gospodarczego Europy. Obecnie ogromna część wykorzystywanych w Europie metali ziem rzadkich i innych surowców krytycznych pochodzi z Chin. Napięcia geopolityczne lub inne zdarzenia, np. pandemie, mogą w każdej chwili wywołać w Europie poważne problemy na niższych szczeblach procesów produkcji. Wypracowaliśmy zatem w kontaktach z Chinami nową zasadę „zmniejszać ryzyko, a nie odcinać się”. Zaakceptowały ją państwa członkowskie UE oraz partnerzy z grupy G7. Opracowujemy w Europie nowe projekty, ale nawiązujemy także korzystne partnerstwa strategiczne z takimi krajami jak Australia, Chile i Kanada, mając na względzie zabezpieczenie i przetwarzanie surowców krytycznych oraz zdywersyfikowanie łańcuchów dostaw europejskich przedsiębiorstw.

Aby dostosować się do realiów geopolitycznych, opracowaliśmy naszą pierwszą w historii strategię bezpieczeństwa gospodarczego. Obejmuje ona konkretne działania służące zwiększeniu naszej odporności oraz ograniczeniu zagrożeń dla naszej gospodarki. Również w tym przypadku stosujemy podejście pragmatyczne: promowanie własnych zdolności Europy w najważniejszych sektorach, ochronę przed powstawaniem zależności oraz nawiązywanie partnerstw wspierających wspólne interesy. Dzięki temu Europa staje się silniejsza i bezpieczniejsza.

Europa to kontynent, którego historię kształtowało i kształtuje wiele narodów. Zawsze będziemy pamiętać, że zapewnienie bezpieczeństwa osobom ubiegającym się o ochronę międzynarodową to nasz obowiązek. Jesteśmy dumni, że stworzyliśmy legalne szlaki migracyjne, które przyniosą korzyści także naszemu społeczeństwu i naszej gospodarce.

Poprzednie kryzysy, podczas których do UE przybyła bezprecedensowa liczba uchodźców i migrantów o nieuregulowanym statusie, unaoczniły nam jednak, że Europa nie miała odpowiednich środków, aby przeciwstawić się presji migracyjnej.

Na początku swojej kadencji obecna Komisja zobowiązała się do wprowadzenia wspólnego systemu lepszego zarządzania migracjami w UE. Dlatego zaproponowała nowy pakt o migracji i azylu.

Po skomplikowanych negocjacjach dotyczących kwestii politycznych i prawnych państwa członkowskie i Parlament Europejski osiągnęły porozumienie w sprawie tego kompleksowego zestawu przepisów, umożliwiając Europie nowy start w obszarze, w którym od dziesięcioleci widzieliśmy jedynie impas i stagnację.

Dzięki nowym przepisom będziemy mogli lepiej kontrolować nasze granice zewnętrzne. Dbamy o to, aby procedury azylowe, powrotowe i graniczne były szybsze i skuteczniejsze. Wyznaczamy bardziej rygorystyczne terminy i zaostrzamy przepisy, aby ograniczyć liczbę nadużyć i przypadków składania wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej po otrzymaniu odmowy w innym państwie UE. Jednocześnie zapewniamy migrantom niezbędne gwarancje. Decyzje nakazujące powrót osobom niemającym prawa pobytu będą wydawane niezwłocznie.

Obecnie mamy bardziej jednoznaczne przepisy dotyczące odpowiedzialności państw członkowskich oraz udoskonalone środki mające pomóc ograniczyć wtórne przemieszczanie.
Państwa członkowskie będą się wzajemnie wspierać za pomocą elastycznego i trwałego mechanizmu solidarnościowego. Każde z nich będzie mogło wybrać rodzaj wkładu solidarnościowego, jaki pragnie wnieść. Nasza Unia jest teraz lepiej niż kiedykolwiek wyposażona do tego, aby zarządzać migracją.

Przez całą swoją kadencję Komisja nie tylko pracowała nad skuteczniejszym prawodawstwem, ale również zapewniała państwom członkowskim wsparcie operacyjne i pomoc ze strony agencji UE, aby stawić czoła najpilniejszym wyzwaniom: od rosnącej liczby osób przybywających szlakami śródziemnomorskimi po instrumentalne traktowanie migrantów przez Białoruś. Nawiązaliśmy także partnerstwa z państwami trzecimi, aby zwalczać przemyt i zwiększać liczbę powrotów.

Na przykład wszechstronne partnerstwo z Tunezją wykracza poza migrację i przynosi obu stronom korzyści w obszarze energii, edukacji, umiejętności i bezpieczeństwa. Jest to modelowe rozwiązanie dla innych umów, które podpiszemy z krajami partnerskimi, aby wzmacniać współpracę i lepiej zarządzać migracjami.

W ostatnich latach Komisja kierowana przez Ursulę von der Leyen wielokrotnie pokazywała, jak olbrzymim wyzwaniom można sprostać dzięki współpracy z przyjaciółmi i partnerami. Dzięki zdolności budowania silnych sojuszy na całym świecie UE wzmocniła swoją pozycję na arenie międzynarodowej.

Na cel swojej pierwszej wizyty kolegium komisarzy wybrało Afrykę. Dzięki bliskiej współpracy ze Stanami Zjednoczonymi we wspieraniu Ukrainy, a także w obszarach energii, klimatu, handlu i technologii Komisja Ursuli von der Leyen nadała stosunkom z tym krajem nowy wymiar. Komisja zdołała również uregulować na nowo stosunki z Wielką Brytanią po brexicie. Wynegocjowała ramy windsorskie, dzięki którym relacje z tym krajem – jednym z najważniejszych partnerów UE w Europie – wróciły na właściwy tor.

Za sprawą Global Gateway – największego w historii Europy globalnego programu inwestycyjnego – Komisja stworzyła partnerstwa nowej generacji. W ramach tego programu oferujemy 300 mld euro na wsparcie wysokiej jakości projektów inwestycyjnych i infrastrukturalnych, które spełniają wysokie standardy środowiskowe i społeczne, zaś na poziomie lokalnym tworzą miejsca pracy i stymulują wzrost.

Global Gateway to strategia budowania partnerstw korzystnych dla wszystkich stron, gdyż bierze pod uwagę interesy zarówno naszych partnerów, jak i interesy UE z geopolitycznego punktu widzenia.

Strategia ta już przynosi efekty. Wybrano ponad 200 sztandarowych projektów. Są wśród nich na przykład inwestycje o wartości 66 mld euro w ramach partnerstw strategicznych z Namibią, Chile i Argentyną dotyczących surowców, współpraca z Marokiem i Egiptem w zakresie wodoru odnawialnego czy też podmorski kabel światłowodowy Medusa, mający połączyć UE z krajami Afryki Północnej. Takich projektów będzie o wiele więcej.

Strategia Global Gateway jest realizowana zgodnie z podejściem „Drużyna Europy”, polegającym na współpracy instytucji UE i jej państw członkowskich. Nie tylko wspiera ona transformację cyfrową i ekologiczną na świecie, ale również zwiększa znaczenie UE na arenie międzynarodowej. 

Europa umacnia swoją markę jako wiarygodny i długoletni partner dążący do obopólnych korzyści.