Een nieuwe impuls voor Europese democratie

Onze beloften waarmaken

De rechtsstaat vormt het fundament van onze democratieën. Hij is ook een integraal onderdeel van de toekomst van onze economieën en van de veiligheid van Europa. Daarom zullen we de rechtsstaat prioriteit en de Europese democratie een nieuwe impuls geven. Autoritaire regimes proberen onze waarden en onze vrije en open samenlevingen te ondermijnen, dus we mogen democratie niet als vanzelfsprekend beschouwen. We moeten ons er elke dag opnieuw voor inzetten.   

Gedurende dit mandaat hebben we wetgeving ontwikkeld om de democratie te verdedigen en te versterken, buitenlandse inmenging en desinformatie tegen te gaan en de vrijheid en diversiteit van de media en de veiligheid van journalisten te beschermen. Ook hebben we ongeziene maatregelen genomen om de rechtsstaat in alle lidstaten te handhaven. We zijn begonnen met het uitbrengen van een jaarlijks verslag over de rechtsstaat, met daarin specifieke aanbevelingen voor elke lidstaat om schendingen van de rechtsstaat te voorkomen en de rechtsstaat verder te versterken. 

Waar gesprekken niet volstonden, hebben we instrumenten ingezet zoals inbreukprocedures en het pas ontwikkelde conditionaliteitsmechanisme. We hebben krachtig opgetreden tegen de bedreigingen voor de rechtsstaat om onze Europese democratie en onze vrije en open samenlevingen te beschermen. 

Nagekomen beloften

De Europese democratie versterken en beschermen 

• Het actieplan voor Europese democratie bevat maatregelen om vrije en eerlijke verkiezingen te bevorderen, de mediavrijheid te vergroten en desinformatie tegen te gaan.
• In maart 2024 is er nieuwe wetgeving voor politieke reclame, kiesrechten en partijfinanciering aangenomen.
• Om desinformatie te helpen bestrijden, hebben we in 2022 de praktijkcode tegen desinformatie verbeterd.
• Over het anti-SLAPP-initiatief is in november 2023 overeenstemming bereikt. Het biedt journalisten en mensenrechtenverdedigers in de EU de best mogelijke rechtsbescherming.
• Het pakket voor de verdediging van de democratie, dat in december 2023 is goedgekeurd, bevat nieuwe regels om de transparantie en democratische verantwoordingsplicht te vergroten.
• We hebben in 2024 specifieke richtsnoeren gepubliceerd voor zeer grote onlineplatforms en zoekmachines om beste praktijken te bevorderen die de weerbaarheid van onze verkiezingsprocessen versterken.
• We hebben besloten om een ethisch orgaan op te richten dat ethische normen voor alle EU-instellingen bepaalt en zorgt voor regelmatige onderlinge coördinatie.

De mediavrijheid verdedigen

• Met de Europese verordening mediavrijheid heeft de Commissie voor het eerst gemeenschappelijke waarborgen vastgesteld om de vrijheid en diversiteit van de media in Europa te beschermen.
• We hebben een aanbeveling goedgekeurd om de bescherming, de veiligheid en de weerbaarheid van journalisten en andere mediaprofessionals in de EU te waarborgen. 

Instrumenten verbeteren om de rechtsstaat te handhaven 

• De Commissie heeft het jaarlijkse verslag over de rechtsstaat opgesteld, waarin de lidstaten concrete aanbevelingen krijgen over de manier waarop ze de rechtsstaat op nationaal niveau kunnen verbeteren.
• De verordening voor de rechtsstaat biedt de mogelijkheid om betalingen op te schorten of financiële correcties toe te passen als de rechtsstaat in een lidstaat niet wordt gehandhaafd.
• De herstel- en veerkrachtplannen in het kader van NextGenerationEU kunnen mijlpalen bevatten om de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht en andere aspecten in verband met de rechtsstaat te verbeteren. De betrokken lidstaat moet die mijlpalen uitvoeren om een volledige betaling te ontvangen.
• De Europese Commissie heeft tegen verschillende lidstaten inbreukprocedures ingeleid om er de rechtsstaat en de waarden van de EU te beschermen. 

De Europeanen inspraak geven over de toekomst van Europa 

• De Conferentie over de toekomst van Europa liep van april 2021 tot mei 2022 en gaf mensen van alle lidstaten, leeftijden en achtergronden de kans hun ideeën over de toekomst van hun Europa te delen in een open en inclusief debat.
• De Commissie heeft voortgebouwd op de conferentie en het voortouw genomen bij de organisatie van nieuwe burgerpanels om de deelname van het grote publiek in de beleidsvorming van de EU te vergroten.
• We hebben van het portaal “Geef uw mening” een centraal toegangspunt gemaakt voor al onze instrumenten voor burgerparticipatie.

Lees meer over deze verwezenlijkingen