Direct naar de inhoud
Logo van de Europese Commissie
Europese Commissie

De jaarlijkse rechtsstaatcyclus

De jaarlijkse rechtsstaatcyclus is een preventief instrument dat erop gericht is de rechtsstaat te bevorderen en te voorkomen dat eventuele problemen ontstaan of verslechteren.

Wat is de jaarlijkse rechtsstaatcyclus?

Met de jaarlijkse rechtsstaatcyclus bedoelen we de jaarlijkse dialoog over de rechtsstaat die de Commissie, de Raad en het Europees Parlement voeren met de lidstaten, de nationale parlementen, het maatschappelijk middenveld en andere belanghebbenden. Als uitgangspunt hiervoor dient het verslag over de rechtsstaat.

De bedoeling van de jaarlijkse rechtsstaatcyclus is de interinstitutionele samenwerking te bevorderen en de EU-instellingen te stimuleren om overeenkomstig hun institutionele rol een bijdrage te leveren. Het gaat om een lang gekoesterde wens van zowel het Europees Parlement als de Raad. De Commissie nodigt de nationale parlementen en de nationale autoriteiten uit om het verslag te bespreken en vraagt andere belanghebbenden op nationaal en EU-niveau om eveneens met een inbreng te komen.

Het verslag over de rechtsstaat en de voorbereidende werkzaamheden met de lidstaten vinden jaarlijks plaats in het kader van de cyclus, en zullen dienen als basis voor besprekingen in de EU, ook om te voorkomen dat problemen ontstaan of erger worden. Doordat eventuele knelpunten snel door de Commissie, andere lidstaten en andere betrokkenen, zoals de Raad van Europa en de Commissie van Venetië, ontdekt en aangekaart worden, kunnen de lidstaten eerder met oplossingen komen om de rechtsstaat te waarborgen en te beschermen.

Verslag over de rechtsstaat

In dit verslag worden belangrijke, zowel positieve als negatieve, ontwikkelingen met betrekking tot de rechtsstaat in de EU-lidstaten beschreven. Het gaat in op de vier pijlers van de rechtsstaat: rechtsstelsel, corruptiebestrijding, mediapluriformiteit en controlemechanismen.

Verslag over de rechtsstaat 2020

Verslag over de rechtsstaat 2021

Verslag over de rechtsstaat 2022

Verslag over de rechtsstaat 2023

Verslag over de rechtsstaat 2024

Verslag over de rechtsstaat 2025 

Verslag over de rechtsstaat 2026

Netwerk van nationale contactpunten voor de rechtsstaat

Het netwerk van nationale contactpunten voor de rechtsstaat is opgericht in 2020 en bestaat uit vertegenwoordigers van de lidstaten. Het helpt bij het opstellen van het jaarlijkse verslag over de rechtsstaat en biedt een platform voor de uitwisseling van goede praktijken.

Nationale rechtsstaatdialogen

De nationale rechtsstaatdialogen zijn een door de Commissie en het Bureau voor de grondrechten ontwikkeld formaat dat gefaciliteerd wordt door de nationale vertegenwoordigingen van de Commissie. In deze dialogen wisselen uiteenlopende nationale belanghebbenden en overheidsinstanties van gedachten over nationale rechtsstatelijke kwesties en de follow-up daarvan, wat zij doen aan de hand van het verslag over de rechtsstaat.