Στρατηγική για την ισότητα των φύλων

Επιτεύγματα όσον αφορά την ισότητα των φύλων

Παρότι εξακολουθούν να υπάρχουν ανισότητες, η ΕΕ έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο όσον αφορά την ισότητα των φύλων τις τελευταίες δεκαετίες. Αυτό είναι αποτέλεσμα

• της νομοθεσίας
• της συνεκτίμησης της διάστασης του φύλου και της ένταξης της οπτικής αυτής σε όλες τις άλλες πολιτικές
• ειδικών μέτρων για την ενδυνάμωση των γυναικών.

Στις ενθαρρυντικές τάσεις περιλαμβάνεται ο υψηλότερος αριθμός γυναικών στην αγορά εργασίας και η πρόοδός τους όσον αφορά την εξασφάλιση καλύτερης εκπαίδευσης και κατάρτισης.

Ωστόσο, το χάσμα μεταξύ των φύλων στην αγορά εργασίας παραμένει.  Οι γυναίκες εξακολουθούν να υπερεκπροσωπούνται σε τομείς με χαμηλότερες αποδοχές και να υποεκπροσωπούνται σε θέσεις λήψης αποφάσεων.

Χάρτης πορείας για τα δικαιώματα των γυναικών 

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε τον Χάρτη πορείας για τα δικαιώματα των γυναικών στις 7 Μαρτίου 2025. Ο χάρτης πορείας παρουσιάζει ένα μακροπρόθεσμο όραμα για την επίτευξη της ισότητας των φύλων, με βάση τις βασικές αρχές και τους στόχους πολιτικής που καθορίζονται στη διακήρυξη των αρχών για μια κοινωνία με ισότητα των φύλων (στο παράρτημα). Αποσκοπεί στην προάσπιση και την προαγωγή των δικαιωμάτων των γυναικών και στην αντιμετώπιση νέων προκλήσεων στον τομέα της ισότητας των φύλων, όπως οι προκαταλήψεις που διευκολύνονται από την τεχνολογία, οι διακρίσεις και η βία. Ο χάρτης πορείας καθορίζει πολιτικό πλαίσιο της ΕΕ για τα δικαιώματα των γυναικών, το οποίο θα καθοδηγήσει τις δράσεις μας κατά τα επόμενα έτη. Παρέχει τη βάση για την ανάπτυξη στοχευμένων νομικών μέτρων και μέτρων πολιτικής στη στρατηγική για την ισότητα των φύλων μετά το 2025 και στο μέλλον, καθώς και για τη δημιουργία πολιτικών που λαμβάνουν υπόψη τη διάσταση του φύλου σε άλλες πρωτοβουλίες της Επιτροπής. 

Η Επιτροπή καλεί τα άλλα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, ιδίως το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, να εγκρίνουν τη διακήρυξη των αρχών για μια κοινωνία με ισότητα των φύλων κατά τη διάρκεια του 2025 και να τηρήσουν τη δέσμευση αυτή. Η Επιτροπή καλεί επίσης άλλα θεσμικά όργανα, κράτη μέλη, κοινωνικούς εταίρους, οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και άλλα σχετικά ενδιαφερόμενα μέρη να αναλάβουν ενεργό ρόλο στην υλοποίηση των αρχών και των στόχων του χάρτη πορείας και να προτείνουν μέτρα στο κατάλληλο επίπεδο.

Στρατηγική για την ισότητα των φύλων 2020-2025

Η στρατηγική της ΕΕ για την ισότητα των φύλων υλοποιεί τη δέσμευση της Επιτροπής φον ντερ Λάιεν ως προς την επίτευξη μιας Ένωσης ισότητας. Η στρατηγική παρουσιάζει στόχους πολιτικής και δράσεις για την επίτευξη σημαντικής προόδου έως το 2025 προς μια Ευρώπη με ισότητα των φύλων. Στόχος είναι μια Ένωση στην οποία οι γυναίκες και οι άνδρες, τα κορίτσια και τα αγόρια, σε όλη την πολυμορφία τους, θα είναι ελεύθεροι να χαράξουν την πορεία που αυτοί επιλέγουν στη ζωή τους, θα έχουν ίσες ευκαιρίες ανέλιξης και θα μπορούν να συμμετέχουν ισότιμα και να αναλαμβάνουν ηγετικό ρόλο στην ευρωπαϊκή κοινωνία μας.

Οι κύριοι στόχοι είναι ο τερματισμός της έμφυλης βίας· η αμφισβήτηση των έμφυλων στερεοτύπων· η γεφύρωση του χάσματος μεταξύ των φύλων στην αγορά εργασίας· η επίτευξη ίσης συμμετοχής σε διάφορους τομείς της οικονομίας· η αντιμετώπιση του μισθολογικού και του συνταξιοδοτικού χάσματος μεταξύ των φύλων· η γεφύρωση του χάσματος μεταξύ των φύλων όσον αφορά τη φροντίδα και η επίτευξη ισόρροπης εκπροσώπησης των φύλων στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων και στην πολιτική. Η στρατηγική ακολουθεί μια διττή προσέγγιση της συνεκτίμησης της διάστασης του φύλου σε συνδυασμό με στοχευμένες δράσεις, ενώ η διατομεακότητα αποτελεί οριζόντια αρχή για την εφαρμογή της. Αν και η στρατηγική επικεντρώνεται σε δράσεις εντός της ΕΕ, είναι συνεπής με την εξωτερική πολιτική της ΕΕ για την ισότητα των φύλων και την ενδυνάμωση των γυναικών.

Στις 4 Μαρτίου 2021 η Επιτροπή πρότεινε δεσμευτικά μέτρα για τη μισθολογική διαφάνεια, ως ένα από τα πρώτα παραδοτέα της στρατηγικής. Η οδηγία για τη μισθολογική διαφάνεια εκδόθηκε τον Μάιο του 2023. Οι νέοι κανόνες θα συμβάλουν στο να διασφαλιστεί ότι η αρχή της ίσης αμοιβής για όμοια εργασία ή για εργασία της αυτής αξίας, η οποία κατοχυρώνεται στη Συνθήκη από το 1957, θα εφαρμοστεί επιτέλους στην πράξη.

Στις 8 Μαρτίου 2022 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε νέα πρόταση οδηγίας σε επίπεδο ΕΕ για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της εξ οικείων βίας.  Οι συννομοθέτες κατέληξαν σε πολιτική συμφωνία επί της πρότασης στις 6 Φεβρουαρίου 2024. Η οδηγία είναι το πρώτο ολοκληρωμένο νομικό μέσο σε επίπεδο ΕΕ για την αντιμετώπιση της βίας κατά των γυναικών, η οποία εξακολουθεί να είναι υπερβολικά διαδεδομένη. Ποινικοποιεί ορισμένες μορφές σωματικής βίας, τόσο εντός όσο και εκτός διαδικτύου. Η οδηγία προβλέπει επίσης ολοκληρωμένα μέτρα για την προστασία των θυμάτων, την πρόσβαση στη δικαιοσύνη και τη στήριξη, όπως κέντρα υποδοχής, κέντρα υποστήριξης θυμάτων βιασμού και τηλεφωνικές γραμμές βοήθειας.

Ορόσημο αποτελεί επίσης η οδηγία για την ισόρροπη εκπροσώπηση των φύλων στα διοικητικά συμβούλια των εταιρειών, η οποία αποσκοπεί στη βελτίωση της ισόρροπης εκπροσώπησης των φύλων σε θέσεις λήψης εταιρικών αποφάσεων στις μεγαλύτερες εισηγμένες εταιρείες της ΕΕ. Μετά από 10 έτη διαπραγματεύσεων, η οδηγία εγκρίθηκε τελικά στις 22 Νοεμβρίου 2022. Αυτή η νέα νομοθεσία της ΕΕ θα συμβάλει ώστε να διαρραγεί η γυάλινη οροφή στα διοικητικά συμβούλια των εισηγμένων στο χρηματιστήριο εταιρειών και θα δώσει στις πολλές γυναίκες που διαθέτουν τα προσόντα για κορυφαίες θέσεις εργασίας μια πραγματική ευκαιρία να τις αποκτήσουν.

Από τον Αύγουστο του 2022 άρχισαν να ισχύουν τα νέα δικαιώματα ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής σε επίπεδο ΕΕ για τους γονείς και τους φροντιστές. Τον Σεπτέμβριο του 2022 η Επιτροπή παρουσίασε την ευρωπαϊκή στρατηγική για τη φροντίδα, η οποία συνδέεται με νέους στόχους για την προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα με σκοπό την ενίσχυση της συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας. 

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ξεκίνησε εκστρατεία για την αμφισβήτηση των έμφυλων στερεοτύπων στις 8 Μαρτίου 2023. Η εκστρατεία #EndGenderStereotypes («Τέλος στα έμφυλα στερεότυπα»), που προβλήθηκε καθ’ όλη τη διάρκεια του 2023, είχε ως στόχο τα έμφυλα στερεότυπα που επηρεάζουν τόσο τους άνδρες όσο και τις γυναίκες σε διάφορους τομείς της ζωής, μεταξύ άλλων οι επιλογές σταδιοδρομίας, ο επιμερισμός των ευθυνών που αφορούν τη φροντίδα και η λήψη αποφάσεων.

Τον Οκτώβριο του 2023 η Επιτροπή προσχώρησε στη σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας — σύμβαση της Κωνσταντινούπολης. Η ΕΕ δεσμεύεται πλέον από φιλόδοξα και ολοκληρωμένα πρότυπα για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας στον τομέα της δικαστικής συνεργασίας σε ποινικές υποθέσεις, του ασύλου και της μη επαναπροώθησης, καθώς και όσον αφορά τη δημόσια διοίκησή της. Περιλαμβάνονται εν προκειμένω χρηματοδότηση, πολιτική και νομοθετικά μέτρα.

Το φθινόπωρο του 2023 η Επιτροπή δημιούργησε ενωσιακό δίκτυο για την πρόληψη της έμφυλης βίας και της ενδοοικογενειακής βίας.  Το δίκτυο παρέχει στα κράτη μέλη και στα ενδιαφερόμενα μέρη τον χώρο για να συζητούν νέα και αναδυόμενα ζητήματα πρόληψης της βίας και να ανταλλάσσουν γνώσεις και ορθές πρακτικές.

Τον Δεκέμβριο του 2024 η Επιτροπή δημοσίευσε Ευρωβαρόμετρο για τα έμφυλα στερεότυπα. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι οι πολίτες της ΕΕ θεωρούν ότι η ισότητα των φύλων είναι επωφελής τόσο για τις γυναίκες όσο και για τους άνδρες. Ωστόσο, τα έμφυλα στερεότυπα εξακολουθούν να υφίστανται σε διάφορους τομείς, με διαφορές μεταξύ των κρατών μελών και των ηλικιακών ομάδων.  

Ετήσια έκθεση για την ισότητα των φύλων

Η έκθεση του 2025 για την ισότητα των φύλων στην ΕΕ είναι η πέμπτη έκθεση στο πλαίσιο της στρατηγικής για την ισότητα των φύλων 2020-2025. Στην έκθεση αυτή γίνεται απολογισμός της θέσης της ΕΕ και των κρατών μελών της όσον αφορά την ισότητα των φύλων. Τονίζονται τα επιτεύγματα της ΕΕ στους πέντε βασικούς τομείς που καλύπτει η στρατηγική και παρατίθενται ενθαρρυντικά παραδείγματα από τα κράτη μέλη και από έργα ενωσιακής χρηματοδότησης στους τομείς αυτούς.

Ανατρέξτε σε όλες τις προηγούμενες εκθέσεις για την ισότητα των φύλων (δεν δημοσιεύθηκαν εκθέσεις το 2016 και το 2020)

Στρατηγική δέσμευση για την ισότητα των φύλων

Η στρατηγική δέσμευση για την ισότητα των φύλων 2016-2019 καθόρισε το πλαίσιο για τις εργασίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που αποσκοπούν στην ισότητα των φύλων κατά την περίοδο αναφοράς.

Η στρατηγική δέσμευση εστιάζει στους παρακάτω πέντε τομείς προτεραιότητας:

• αύξηση της συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας και της οικονομικής ανεξαρτησίας γυναικών και ανδρών
• μείωση του χάσματος στους μισθούς, τις αποδοχές και τις συντάξεις λόγω φύλου και, συνεπώς, καταπολέμηση της φτώχειας των γυναικών
• προώθηση της ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων
• καταπολέμηση της έμφυλης βίας και προστασία και υποστήριξη των θυμάτων
• προώθηση της ισότητας των φύλων και των δικαιωμάτων των γυναικών σε ολόκληρο τον κόσμο

Η στρατηγική δέσμευση καθορίζει στόχους σε κάθε έναν από αυτούς τους τομείς προτεραιότητας και προσδιορίζει πάνω από 30 συγκεκριμένες δράσεις. Επιβεβαιώνει τη δέσμευση για συνεκτίμηση της διάστασης του φύλου: η διάσταση της ισότητας των φύλων θα ενσωματωθεί σε όλες τις πολιτικές της ΕΕ καθώς και στα χρηματοδοτικά προγράμματα της ΕΕ.