Prokuratura Europejska (EPPO)

Misja

Prokuratura Europejska (www.eppo.europa.eu) to niezależna, zdecentralizowana prokuratura Unii Europejskiej. W ramach swoich kompetencji może prowadzić dochodzenia, postępowania karne i doprowadzać do osądzenia sprawców przestępstw na szkodę budżetu UE, takich jak nadużycia finansowe, korupcja lub poważne międzynarodowe oszustwa związane z VAT. Rozporządzenie ustanawiające Prokuraturę Europejską zostało przyjęte w ramach wzmocnionej współpracy w dniu 12 października 2017 r. i weszło w życie w dniu 20 listopada 2017 r. Uczestniczą w niej obecnie 22 państwa członkowskie.

Obecnie jedynie organy krajowe mogą prowadzić dochodzenia i ścigać nadużycia finansowe przynoszące szkodę budżetowi UE. Jednak zakres ich uprawnień wyznaczają granice państwowe. Istniejące organy UE, takie jak Eurojust, Europol i Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF), nie posiadają niezbędnych uprawnień do prowadzenia dochodzeń i ścigania przestępstw.

Struktura i charakterystyka

Obecnie trwa tworzenie struktur Prokuratury Europejskiej. Prokuratura Europejska ma siedzibę w Luksemburgu.

Prokuratura Europejska będzie działać jako jeden urząd we wszystkich uczestniczących państwach UE i będzie łączyć europejskie i krajowe działania w zakresie egzekwowania prawa w ramach jednolitego, spójnego i skutecznego podejścia. Prokuratura Europejska będzie działać na dwóch poziomach: centralnym i krajowym. Do poziomu centralnego należeć będzie Europejski Prokurator Generalny, jego dwóch zastępców, 22 prokuratorów europejskich (po jednym z każdego uczestniczącego państwa członkowskiego), w tym dwóch w charakterze zastępców Europejskiego Prokuratora Generalnego i dyrektora administracyjnego. Poziom zdecentralizowany to delegowani prokuratorzy europejscy, którzy będą rozmieszczeni w uczestniczących państwach członkowskich. Poziom centralny będzie nadzorować dochodzenia i postępowania karne prowadzone na szczeblu krajowym. Co do zasady to delegowani prokuratorzy europejscy będą prowadzić postępowania przygotowawcze i ścigać przestępstwa w swoim państwie członkowskim.

Prawa podejrzanych i oskarżonych będą chronione dzięki kompleksowym gwarancjom proceduralnym opartym na obowiązującym prawie unijnym i krajowym. Prokuratura Europejska w prowadzonych czynnościach przestrzegać będzie praw gwarantowanych w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej, w tym prawa do rzetelnego procesu sądowego i prawa do obrony. Czynności proceduralne Prokuratury Europejskiej będą podlegały kontroli sądowej ze strony sądów krajowych. Europejski Trybunał Sprawiedliwości dysponuje uprawnieniami uzupełniającymi – w drodze orzeczeń w trybie prejudycjalnym – w celu zapewnienia spójnego stosowania prawa UE.

Dyrektywa w sprawie PIF

Do 6 lipca 2019 r. państwa członkowskie musiały dokonać transpozycji do prawa krajowego dyrektywy (UE) 2017/1371 w sprawie zwalczania za pośrednictwem prawa karnego nadużyć na szkodę interesów finansowych Unii („dyrektywa PIF”). Nowe przepisy zwiększą poziom ochrony budżetu UE poprzez harmonizację definicji, sankcji i terminów przedawnienia przestępstw przeciwko interesom finansowym Unii. Dyrektywa ta jest nie tylko zasadniczym instrumentem harmonizacji prawa karnego państw członkowskich w dziedzinie przestępstw przeciwko budżetowi Unii, ale stanowi również podstawę prac przyszłej Prokuratury Europejskiej, która będzie prowadzić dochodzenia, ścigać przestępstwa i egzekwować kary w praktyce.