Page contents Page contents Trzy zasady To, w jaki sposób i w jakich obszarach działa UE, określają trzy zasady. Są to: zasada przyznania kompetencji – kompetencje Unii zostały jej przyznane na mocy unijnych traktatów, ratyfikowanych przez wszystkie kraje UE zasada proporcjonalności – działania Unii nie mogą wykraczać poza działania niezbędne do osiągnięcia celów wyznaczonych w traktatach zasada pomocniczości – w dziedzinach, w których działania podejmować mogą i UE, i rządy krajowe, UE może podjąć działania tylko wówczas, gdy jej działania będą skuteczniejsze. Dziedziny, w których tylko UE może stanowić prawo W niektórych dziedzinach tylko UE może stanowić prawo. Rola państw członkowskich ogranicza się wówczas do stosowania prawa, o ile UE nie zezwoli im na samodzielne przyjęcie pewnych przepisów. W tych obszarach UE ma zgodnie z traktatami „wyłączną kompetencję”. Te obszary to: unia celna reguły konkurencji jednolitego rynku polityka pieniężna dotycząca krajów strefy euro handel i umowy międzynarodowe (pod pewnymi warunkami) rośliny i zwierzęta morskie w ramach wspólnej polityki rybołówstwa. Dziedziny, w których stanowić prawo mogą UE lub rządy krajowe W niektórych dziedzinach stanowić prawo mogą zarówno UE, jak i rządy krajowe. Ale kraje członkowskie mogą to zrobić tylko, jeśli UE nie wystąpiła jeszcze z wnioskiem ustawodawczym lub zdecydowała, że tego nie zrobi. W tych obszarach UE ma zgodnie z traktatami „kompetencje dzielone”. Te obszary to: jednolity rynek zatrudnienie i sprawy społeczne spójność gospodarcza, społeczna i terytorialna rolnictwo rybołówstwo środowisko ochrona konsumentów transport sieci transeuropejskie energia sprawiedliwość i prawa podstawowe migracja i sprawy wewnętrzne zdrowie publiczne (w odniesieniu do aspektów określonych w art. 168 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej) badania naukowe i przestrzeń kosmiczna współpraca na rzecz rozwoju i pomoc humanitarna Dziedziny, w których prawo stanowią państwa członkowskie, a UE pełni rolę pomocniczą W niektórych obszarach UE może jedynie wspierać, koordynować lub uzupełniać działania państw członkowskich. Nie ma kompetencji do uchwalania aktów prawnych i nie wolno jej wchodzić w kompetencje państw członkowskich. W tych obszarach UE ma zgodnie z traktatami „kompetencje uzupełniające”. Te obszary to: zdrowie publiczne przemysł kultura turystyka kształcenie i szkolenie, młodzież i sport ochrona ludności współpraca administracyjna Szczególne kompetencje UE W niektórych dziedzinach UE ma „szczególne kompetencje”, dzięki czemu może odgrywać szczególną rolę lub realizować działania wychodzące poza normalny zakres jej kompetencji na mocy traktatów. Te dziedziny to: koordynacja polityki gospodarczej i zatrudnienia kształtowanie i realizacja wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa „klauzula elastyczności”, zgodnie z którą UE może na ściśle określonych warunkach podjąć działania wykraczające poza zakres jej kompetencji Podobne strony Sposób podejmowania decyzjiWięcej informacji o przepisach UE
