22 Samhain – Chun gnólachtaí agus teaghlaigh an Aontais a chosaint ar phraghsanna gáis atá as cuimse ard san Aontas, mhol an Coimisiún Sásra Ceartúcháin Margaidh, ionstraim shealadach spriocdhírithe chun idirghabháil a dhéanamh go huathoibríoch maidir leis na margaí gáis i gcás méaduithe ollmhóra ar phraghsanna gáis. Is é is aidhm don sásra nua an luaineacht i margaí gáis na hEorpa a laghdú agus, an tráth céanna, slándáil an tsoláthair gáis a chosaint.
Tá an Coimisiún ag dul i ngleic leis an ardú ar phraghsanna fuinnimh le bliain anuas. Ó rinne an Rúis ionradh ar an Úcráin agus ó rinne sí uirlis troda níos mó de na hacmhainní fuinnimh, tá staid an mhargaidh fuinnimh tar éis dul in olcas go mór.
D’ainneoin an laghdaithe mhóir ar sholáthairtí fuinnimh ón Rúis – ó 45% dár n-iompórtálacha gáis anuraidh go dtí 14% i mí Mheán Fómhair 2022 – d’éirigh leis an Eoraip soláthairtí malartacha a aimsiú agus laghdaigh sí an gá a bhí ann an t-easnamh sin a chúiteamh.
Tá bearta déanta againn freisin chun an luaineacht mhargaidh a mhaolú agus chun cuidiú le saoránaigh agus gnólachtaí trí ioncam iomarcach de chuid na hearnála fuinnimh a atreorú chucu.
A bhuí leis an mBosca Uirlisí um Praghsanna Fuinnimh, is iomaí beart atá curtha i bhfeidhm ag na Ballstáit ar an leibhéal náisiúnta chun an brú praghsanna ar shaoránaigh agus ar earnáil na tionsclaíochta a laghdú. I mí na Bealtaine ghlacamar plean REPowerEU chun deireadh a chur lenár spleáchas ar bhreoslaí iontaise ón Rúis a luaithe agus is féidir.
Chun slándáil an tsoláthair a chinntiú le haghaidh na ngeimhrí atá le teacht, chuireamar ar bun oibleagáidí nua íosta stórála gáis agus sprioc laghdú 15% ar an éileamh ar ghás chun an chothromaíocht a éascú idir soláthar agus éileamh san Eoraip. Is maith na torthaí a tháinig ar na hiarrachtaí ar fhuinneamh a choigilt go dtí seo.
I mí Mheán Fómhair 2022 glacadh bearta nua chun an t-éileamh ar an leictreachas a laghdú agus chun fuíll fuinnimh a úsáid le leas saoránach agus earnáil na tionsclaíochta.
An 18 Deireadh Fómhair 2022, mhol an Coimisiún bearta nua maidir le ceannach comhpháirteach gáis, sásraí chun praghsanna a theorannú, agus úsáid thrédhearcach an bhonneagair, chomh maith le dlúthpháirtíocht idir na Ballstáit agus bainistiú an éilimh. Cuirfidh sé sin tuilleadh cobhsaíochta ar fáil don mhargadh.
Deilbhín arna dhéanamh ag Pixel perfect ó www.flaticon.com
Príomhfhigiúirí
Ár soláthairtí a éagsúlú
Tá an tAontas ag obair le comhpháirtithe idirnáisiúnta le roinnt míonna anuas chun soláthairtí a éagsúlú, agus tá iompórtáil gáis nádúrtha comhbhrúite (GNC) ar leibhéil níos airde ná mar a bhí riamh ann agus seachadtaí gáis píblíne níos airde bainte amach aige.
An méid atá bainte amach
- Meabhrán Tuisceana tríthaobhach i leith easpórtáil gáis nádúrtha chun na hEorpa sínithe ag an Aontas Eorpach, an Éigipt agus Iosrael
- Meabhrán Tuisceana maidir le Comhpháirtíocht Straitéiseach i Réimse an Fhuinnimh leis an Asarbaiseáin
- An gealltanas ó na Stáit Aontaithe go dtabharfaidh sé 15 bhilliún méadar ciúbach breise GNL ar a laghad a sholáthar don Aontas
- Sa chéad leath de 2022, tháinig méadú 19 mbilliún méadar ciúbach (bcm) ar iompórtálacha GNL neamh-Rúiseacha i gcomparáid leis an tréimhse chéanna anuraidh. Ar a bharr sin, tháinig méadú 14 bcm ar iompórtálacha píblíne neamh-Rúiseacha ón Iorua, ón Asarbaiseáin, ón Ríocht Aontaithe agus ón Afraic Thuaidh
An t-éileamh a laghdú
Ghlac an Coimisiún Plean Eorpach um an Éileamh ar Ghás a Laghdú chun cuidiú leis na Ballstáit laghdú 15% a bhaint amach ar an éileamh ar ghás agus chun gur lú an riosca agus na costais ar an Eoraip i gcás ina mbeidh cliseadh soláthair ann.
Tá an Plean bunaithe ar thrí cholún gníomhaíochta:
- aistriú ó ghás go breoslaí malartacha
- an pobal a dhreasú leis an tomhaltas a laghdú
- téamh agus fuarú a laghdú
Thairis sin, tá deis san áireamh sa Phlean staid foláirimh san Aontas a dhearbhú lena ngníomhachtófar laghduithe éigeantacha ar thomhaltas gáis ó Bhallstát go chéile. Is comhartha láidir é sin go ndéanfaidh an tAontas cibé rud is gá chun a chinnteacht soláthair a ráthú agus chun a thomhaltóirí a chosaint.
Tá dlúthmhonatóireacht á déanamh ag an gCoimisiún ar bhearta laghdaithe éilimh. Léiríonn réamhanailísiú ar bhonn tuairisciú ó 15 Bhallstát go mbeadh tomhaltas gáis an Aontais i mí Lúnasa agus i mí Mheán Fómhair 2022 thart ar 15% níos ísle ná meán na 5 bliana roimhe sin. Beidh gá le hiarrachtaí den chineál sin gach mí go dtí mí an Mhárta 2023. Tuairisceoidh na Ballstáit gach dhá mhí maidir leis an dul chun cinn a bheidh déanta acu. Tá an Coimisiún réidh le foláireamh an Aontais a ghníomhachtú nó le hathbhreithniú a dhéanamh ar na spriocanna sin más rud é nach leor na bearta atá ann faoi láthair.
Tá ról tábhachtach ag stóráil an gháis san iarracht chun slándáil sholáthar an Aontais a ráthú, mar is as na stórais gháis a fhaightear, le linn gnáthgheimhridh, 25-30% den ghás a thomhlaítear ar fud an Aontais.
Ó mhí an Mheithimh 2022 ar aghaidh tá reachtaíocht nua i bhfeidhm lena gceanglaítear go mbeidh 80% d’acmhainn stórála gáis an Aontais faoi thalamh faoin 1 Samhain 2022 – agus 90% sna blianta ina dhiaidh sin – chun an soláthar a chinntiú le haghaidh an gheimhridh seo chugainn.
Fuinneamh a cheannach le chéile
Chun soláthar fuinnimh an Aontais a chinntiú ar phraghsanna inacmhainne, tá Ardán an Aontais bunaithe ag an gCoimisiún agus ag na Ballstáit chun gás, GNL agus hidrigin a cheannach go comhpháirteach. Is sásra um chomhordú deonach é a bheidh ina thacú chun gás agus hidrigin a cheannach don Aontas, tríd an úsáid is fearr a bhaint as an gcumhacht pholaitiúil agus an meáchan margaidh atá ag an Aontas.
Cruthaíodh cúig ghrúpa réigiúnacha de Bhallstáit cheana féin laistigh den Ardán. Trí éileamh an Aontais a chomhthiomsú agus trí ghás a cheannach go comhpháirteach, beidh an tAontas in ann a chomhchumhacht cheannaigh a úsáid chun praghsanna níos fearr a chaibidliú agus chun an baol a laghdú go mbeadh na Ballstáit ag ceantáil ar a chéile i margadh atá teann cheana féin. Cuirfidh an sásra feabhas ar thrédhearcacht freisin agus cuideoidh sé le Ballstáit bheaga go háirithe, ar ceannaitheoirí iad atá níos leochailí.
Billí a laghdú do theaghlaigh agus do ghnólachtaí na hEorpa
Chun dul i ngleic le hardú suntasach praghsanna le déanaí agus chun an brú ar theaghlaigh agus ar ghnólachtaí na hEorpa a mhaolú, mhol an Coimisiún roinnt céimeanna i mí Mheán Fómhair, ina measc sin:
- bearta eisceachtúla chun an t-éileamh ar leictreachas a laghdú, rud a chuideoidh chun costas an leictreachais do thomhaltóirí a laghdú
- bearta chun ioncam barrachais na hearnála fuinnimh a athdháileadh ar chustaiméirí deiridh
An chéad fhreagairt chun dul i ngleic le praghsanna arda ná an t-éileamh a laghdú. Is féidir leis sin tionchar a imirt ar phraghsanna leictreachais agus éifeacht shuaimhneach a bheith aige ar an margadh ar an iomlán. Ar bhonn na dtograí ón gCoimisiún, tháinig na Ballstáit ar chomhaontú i leith na nithe seo a leanas;
- sprioc chun an t-éileamh foriomlán ar leictreachas a laghdú faoi 10%
- oibleagáid chun laghdú 5% a dhéanamh ar an éileamh le linn le linn uaireanta buaicphraghais
Tríd an éileamh ar leictreachas a laghdú 5% ag buaic-amanna, déanfaimid úsáid an gháis le haghaidh cumhachta a laghdú tuairim agus 4% sa gheimhreadh agus laghdóimid an brú ar phraghsanna.
Caidhp a chur ar an ioncam a fhaigheann lucht ginte cumhachta ísealchostais
Tá táirgeoirí leictreachais fo-imeallacha ag déanamh brabús an-ard sa tréimhse seo, toisc gur ardaigh praghas mórdhíola an leictreachais de bharr na bpraghsanna arda ar ghás, ach gur fhan na costais ghinte ag leibhéal íseal lena linn sin. Dá réir sin, mhol an Coimisiún caidhp ioncaim shealadach €180 san Aontas in aghaidh an MWh a chur ar leictreachas a ghintear leis na teicneolaíochtaí sin: an ghiniúint núicléach, an ghiniúint ó lignít agus ó fhoinsí in-athnuaite, chomh maith le cineálacha eile.
Baileoidh na Ballstáit aon ioncam os cionn an leibhéil sin agus atreorófar é chuig tomhaltóirí fuinnimh chun tionchar na bpraghsanna arda fuinnimh a mhaolú.
Is féidir leis na Ballstáit an t-ioncam sin a úsáid ar mhaithe leis an méid seo a leanas:
- Cúiteamh a thabhairt do chustaiméirí leictreachais as a leibhéal tomhailte a ísliú
- Aistrithe a dhéanamh chuig custaiméirí
- Costais an leictreachais do chustaiméirí a ísliú le haghaidh méideanna teoranta
- An infheistíocht ó chustaiméirí a chur chun cinn, is é sin an infheistíocht i bhfoinsí in-athnuaite agus san éifeachtúlacht fuinnimh
- Cúiteamh a thabhairt do sholáthraithe a sheachadann leictreachas chuig custaiméirí ar phraghas is ísle ná an costas
Ranníocaíocht dlúthpháirtíochta ó chuideachtaí breoslaí iontaise
Tá brabús ollmhór déanta ag cuideachtaí ola, gáis, guail agus scaglainne le roinnt míonna anuas, agus ba é ba chúis leis sin, den chuid is mó, an suaitheadh a bhain do na margaí fuinnimh de dheasca ionradh na Rúise ar an Úcráin, seachas cinntí gnó nó infheistíochtaí. Ní dhéanann na bearta a luaitear thuas aon difear do na cuideachtaí sin. Ar mhaithe leis an dlúthpháirtíocht agus leis an gcothroime, ní mór do na foinsí fuinnimh uile cuidiú maolú a dhéanamh ar an tionchar a d’imir praghsanna arda ar bhillí na gcustaiméirí. Chun é sin a bhaint amach, mhol an Coimisiún ranníocaíocht shealadach dlúthpháirtíochta ar bharrachas brabúis a ghintear ó ghníomhaíochtaí in earnálacha na mbreoslaí iontaise in 2022.
An chaoi a bhfeidhmeodh an ranníocaíocht dlúthpháirtíochta:
- Bhaileofaí í ó iarmhéid an bhrabúis in 2022 agus/nó 2023
- Baineann sé sin le brabús atá os cionn méadú 20% ar mheánbrabús na dtrí bliana roimhe sin
- Baileoidh na Ballstáit an t-ioncam sin
- Meastar go nginfí tuairim agus €25 bhilliún a chuideodh billí fuinnimh a laghdú
Dlúthpháirtíocht an Aontais a neartú
Is í an dlúthpháirtíocht bunchloch an Aontais agus is bunús í d’éifeachtacht a ghníomhaíochta. Cúig bliana tar éis chomhaontú an Rialacháin maidir le Slándáil an tSoláthair Gáis, níl ach 6 chomhaontú dlúthpháirtíochta dhéthaobhacha sínithe idir Ballstáit, as 40 cinn a d’fhéadfaí a shíniú. Tá sé sin rómhall, agus mhol an Coimisiún rialacha réamhshocraithe a leagan síos maidir leis an dlúthpháirtíocht, rud a chinnteoidh, sa chás go bhfuil Ballstát i ngleic le héigeandáil, go bhfaighidh sé gás ó na Ballstáit eile mar mhalairt ar chúiteamh cóir.
An oibleagáid dlúthpháirtíocht a sholáthar, déanfar í a leathnú chuig Ballstáit nach bhfuil saoráidí GNL acu ar choinníoll gur féidir an gás a iompar chuig an mBallstát ina bhfuil gá leis.
Infheistiú a dhéanamh i mbonneagar
Trínár n-infheistíochtaí i gcríochfoirt GNL agus in idirnascairí gáis, is féidir le gach Ballstát soláthairtí gáis a fháil ó dhá fhoinse ar a laghad anois, agus is féidir sreafaí cúltreo a dhéanamh idir comharsana. Faoin Rialachán um Chinnteacht an tSoláthair Gáis, ní mór do na Ballstáit pleananna náisiúnta um ghníomhaíocht choisctheach agus pleananna náisiúnta éigeandála a bheith ar bun acu. Chomh maith leis sin, le sásra dlúthpháirtíochta, déantar an soláthar do ‘chustaiméirí atá faoi chosaint’ i dtíortha comharsanacha a ráthú i gcás móréigeandála.
An méid atá bainte amach
- An 1 Bealtaine 2022, cuireadh tús le hoibriú tráchtála an Idirnascaire Gáis idir an Pholainn agus an Liotuáin, rud a atreisíonn roghnaíocht agus athléimneacht mhargadh gáis na dtíortha Baltacha ina iomláine. Thacaigh an tSaoráid um Chónascadh na hEorpa leis freisin, ar saoráid de chuid an Choimisiúin í
- An 1 Deireadh Fómhair 2022, osclaíodh an tIdirnascaire Gáis idir an Ghréig agus an Bhulgáir go hoifigiúil
Is iad foinsí in-athnuaite fuinnimh na foinsí fuinnimh is saoire agus is glaine atá ar fáil, agus is féidir iad a ghiniúint ar bhonn intíre, rud a laghdaíonn an gá atá againn le hiompórtálacha fuinnimh. Glacadh leanúnach an fhuinnimh inathnuaite i nginiúint cumhachta, in earnáil na tionsclaíochta, i bhfoirgnimh agus in earnáil an iompair, sin rud a chuirfidh dlús lenár neamhspleáchas, a chuirfidh borradh faoin aistriú glas, agus a laghdóidh praghsanna le himeacht ama. Mhol an Coimisiún sprioc 2030 an Aontais maidir leis an bhfuinneamh ó fhoinsí in-athnuaite a mhéadú ó 40% go 45%.
Faoin bplean REPowerEU, thabharfaí acmhainneachta iomláin na giniúna fuinnimh in-athnuaite go 1236 GW faoi 2030, i gcomparáid le 1067 GW faoi 2030 a beartaíodh faoi ‘Oiriúnach do 55’.
Tacaíocht a thabhairt do theaghlaigh agus do ghnólachtaí: Samplaí a bhí ann le déanaí
- Faoi rialacha an Aontais maidir le Státchabhair, d’fhormheas an Coimisiún scéim de chuid na Polainne chun cúiteamh páirteach a thabhairt do chuideachtaí dianfhuinnimh as praghsanna leictreachais níos airde de dheasca costais astaíochtaí indíreacha.
- D’fhormheas an Coimisiún beart de chuid na Spáinne dar luach €220 milliún chun tacú le Cobra Instalaciones y Servicios, S.A. chun hidrigin in-athnuaite a tháirgeadh. Rannchuidíonn an beart sin le Straitéis Hidrigine an Aontais agus spriocanna an Chomhaontaithe Ghlais don Eoraip a bhaint amach, agus san am céanna cuidíonn sé chun an spleáchas ar bhreoslaí iontaise ón Rúis a laghdú agus dlús a chur leis an aistriú glas i gcomhréir le plean REPowerEU.
- Faoi rialacha an Aontais maidir le Státchabhair, d’fhormheas an Coimisiún sásra acmhainneachta de chuid na Fionlainne dar luach €150 milliún chun slándáil an tsoláthair leictreachais a chosaint san Fhionlainn. Cuideoidh an beart freisin astaíochtaí CO2 a laghdú in earnáil an leictreachais, i gcomhréir leis an gComhaontú Glas don Eoraip, agus rannchuideoidh sé le cuspóirí an Phlean REPowerEU chun spleáchas ar bhreoslaí iontaise na Rúise a laghdú.
Gníomhaíochtaí coigilte fuinnimh – amlíne
- 22 Samhain 2022
Ionstraim nua molta ag an gCoimisiún chun teorainn a chur le méaduithe iomarcacha ar phraghsanna gáis
- 30 Meán Fómhair 2022
Comhaontú na nAirí Fuinnimh i ndáil leis an Rialachán maidir le hidirghabháil éigeandála chun aghaidh a thabhairt ar phraghsanna arda fuinnimh
- 14 Meán Fómhair 2022
Mhol an Coimisiún rialachán nua éigeandála chun aghaidh a thabhairt ar phraghsanna arda gáis san Aontas agus chun slándáil an tsoláthair a chinntiú an geimhreadh seo.
- 26 Iúil 2022
Comhaontú na nAirí Fuinnimh i ndáil leis an Rialachán maidir le bearta comhordaithe chun an t-éileamh ar ghás a laghdú
- 20 Iúil 2022
Togra ón gCoimisiún le haghaidh Rialachán maidir le bearta comhordaithe chun éileamh a laghdú le haghaidh gáis agus Teachtaireacht dar teideal ‘Coigil gás le haghaidh geimhreadh sábháilte’
- 27 Meitheamh 2022
Glacadh an Rialacháin maidir le Stóráil Gáis
- 18 Bealtaine 2022
Chuir an Coimisiún plean REPowerEU i láthair
- 23 Márta 2022
Togra ón gCoimisiún chun leasú a dhéanamh ar an Rialachán maidir le Slándáil an tSoláthair Gáis agus Teachtaireacht dar teideal ‘Slándáil an tsoláthair agus praghsanna fuinnimh inacmhainne’
- 8 Márta 2022
Teachtaireacht ‘REPowerEU: joint EU action for more affordable, secure and sustainable energy’ [‘Comhghníomhaíocht an Aontais ar mhaithe le fuinneamh níos inacmhainne, níos sláinte agus níos inbhuanaithe’]
- 13 Deireadh Fómhair 2021
Teachtaireacht dar teideal ‘Tackling rising energy prices: a toolbox for action and support’ [‘Dul i ngleic le praghsanna fuinnimh méadaitheacha: bosca uirlisí don ghníomhaíocht agus don tacaíocht’]
Doiciméid