Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (RRF) to tymczasowy instrument będący podstawą NextGenerationEU – planu, dzięki któremu UE wyjdzie z obecnego kryzysu silniejsza i bardziej odporna.
Za pośrednictwem tego instrumentu Komisja pozyskuje środki finansowe poprzez zaciąganie pożyczek na rynkach kapitałowych (emitując obligacje w imieniu UE). Są one następnie dostępne dla państw członkowskich w celu realizacji ambitnych reform i inwestycji, które:
- sprawią, że ich gospodarki i społeczeństwa będą bardziej zrównoważone, odporne i przygotowane na transformację ekologiczną i cyfrową, zgodnie z priorytetami UE
- stanowią odpowiedź na wyzwania wskazane w zaleceniach dla poszczególnych krajów w ramach europejskiego semestru na rzecz koordynacji polityki gospodarczej i społecznej.
Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności jest również istotny dla realizacji planu REPowerEU – reakcji Komisji na trudności społeczno-gospodarcze i zakłócenia na światowym rynku energii spowodowane inwazją Rosji na Ukrainę.
* Na podstawie zmienionego rozporządzenia w sprawie RRF państwom członkowskim udostępniono dodatkowe dotacje w ramach systemu handlu emisjami (ETS) i pobrexitowej rezerwy dostosowawczej (BAR). W związku z tym kwotę dotacji w wysokości 359 mld euro podzielono na pierwotne dotacje w ramach RRF – 338 mld euro, dotacje w ramach ETS – 19 mld euro oraz dotacje w ramach pobrexitowej rezerwy dostosowawczej – 2 mld euro. Dodatkowo państwa członkowskie mogły ubiegać się o wsparcie w formie pożyczek do sierpnia 2023 r. Zobowiązania zaciągnięte do końca 2023 r. z całkowitej dostępnej puli środków w wysokości 385 mld euro wynoszą niemal 291 mld euro. Te dwie zmiany (wyższe dotacje dostępne w ramach ETS i pobrexitowej rezerwy dostosowawczej oraz kwota wnioskowanych pożyczek niższa niż całkowita dostępna pula środków) powodują, że łączna pula środków w ramach RRF do połowy października 2024 r. wynosiła 650 mld euro. Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie RRF wspomniana wcześniej kwota 723 mld euro to maksymalna kwota dotacji w ramach RRF (338 mld euro) i pożyczek w ramach RRF (385 mld euro).
- Instrument wszedł w życie 19 lutego 2021 r. Finansuje on reformy i inwestycje w państwach członkowskich dokonane od początku pandemii w lutym 2020 r. do 31 grudnia 2026 r. Państwa mogą otrzymać finansowanie do wcześniej uzgodnionej maksymalnej kwoty.
- Aby skorzystać ze wsparcia w ramach instrumentu, rządy UE przedłożyły krajowe plany odbudowy i zwiększania odporności, w których przedstawiły reformy i inwestycje, jakie zamierzają wdrożyć do końca 2026 r., wraz z jasno określonymi celami pośrednimi i końcowymi (tzw. kamieniami milowymi i wartościami docelowymi). Plany musiały przewidywać przeznaczenie co najmniej 37 proc. budżetu na działania w dziedzinie klimatu i 20 proc. na działania cyfrowe.
- Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności opiera się na wynikach. Oznacza to, że Komisja wypłaca kwoty każdemu państwu dopiero po osiągnięciu przez nie uzgodnionych celów pośrednich i końcowych na drodze do ukończenia reform i inwestycji ujętych w ich planie.
- Po osiągnięciu uzgodnionych celów pośrednich i końcowych rządy zwracają się o płatność (maksymalnie dwa razy w roku).
- Komisja ocenia te wnioski o płatność w celu sprawdzenia, czy osiągnięto wyznaczone cele. Jeżeli tak, wypłaca kwoty, które pozyskała na rynkach kapitałowych.
Państwa członkowskie mogą dokonywać przeglądu swoich planów w oparciu o podstawy prawne dostępne w rozporządzeniu w sprawie RRF. W opublikowanych w lutym 2023 r. wytycznych dotyczących planów odbudowy i zwiększania odporności w kontekście REPowerEU szczegółowo opisano, jak państwa członkowskie mogą wnioskować o takie zmiany.
Zmiana może być powiązana z aspektami finansowymi, tj.:
- prowadzić do skorzystania z dodatkowych funduszy REPowerEU
- odzwierciedlać zmiany maksymalnego przydziału finansowego dla danego państwa członkowskiego w ramach RRF
- wiązać się z zasobami niezbędnymi do zaciągnięcia dodatkowych pożyczek w ramach RRF.
Państwa członkowskie mogą również zmienić swój plan, jeżeli są w stanie wskazać na obiektywne okoliczności, które sprawiają, że realizacja niektórych celów pośrednich i końcowych jest niemożliwa. Takie obiektywne okoliczności mogą być przykładowo powiązane z inflacją, niedoborami w łańcuchu dostaw lub dostępnością lepszej alternatywy dla osiągnięcia celu polityki, na potrzeby którego przyjęto dany środek.
Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie RRF Komisja powinna przedstawić Parlamentowi Europejskiemu, Radzie, Europejskiemu Komitetowi Ekonomiczno-Społecznemu i Komitetowi Regionów śródokresową ocenę wdrażania Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności. W 2028 r., po pełnym wdrożeniu środków przewidzianych w planach, przeprowadzona zostanie ocena ex post.
W planie REPowerEU uznano, że Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności może odegrać ważną rolę w osiągnięciu bezpiecznej, przystępnej cenowo i czystej energii. Dzięki dodatkowemu finansowaniu unijnemu instrument pomoże krajom UE w przeprowadzeniu kluczowych reform i inwestycji niezbędnych do szybkiego uzyskania niezależności od rosyjskich paliw kopalnych.
Począwszy od cyklu w 2022 r., proces europejskiego semestru został dostosowany, tak aby uwzględnić utworzenie Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności oraz wdrażanie planów odbudowy i zwiększania odporności.
Tablica wyników zawiera przegląd postępów we wdrażaniu instrumentu oraz krajowych planów odbudowy i zwiększania odporności.
Informacje na temat różnych wydarzeń organizowanych w celu omówienia wdrażania Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności, w tym planów odbudowy i zwiększania odporności w krajach UE
Dowiedz się, jaki wpływ RRF wywiera na obywateli i przedsiębiorstwa w całej UE. Znajdziesz tu broszury i publikacje związane z RRF.
Rozporządzenie w sprawie Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności
Wytyczne
Dane liczbowe dotyczące wsparcia
Sprawozdania
Broszury i publikacje
Inne dokumenty
Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności w Twoim kraju.
Państwa członkowskie wykorzystują fundusze udostępnione w ramach Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności do wdrażania ambitnych reform i inwestycji, aby ich gospodarki i społeczeństwa stały się bardziej zrównoważone, odporne i przygotowane na transformację ekologiczną i cyfrową. Zapoznaj się z poniższymi stronami, aby dowiedzieć się, jak wygląda plan odbudowy i zwiększania odporności danego kraju i jak jest on wdrażany.
Strony te zawierają wszystkie istotne informacje dotyczące poszczególnych krajów, w tym plany odbudowy i zwiększania odporności, ocenę planów przez Komisję, a także informacje na temat płatności wymaganych przez państwa członkowskie i środków wypłaconych przez Komisję.
W tej sekcji przedstawiono dokumenty dotyczące poszczególnych krajów związane z europejskim semestrem, w szczególności (i) sprawozdania krajowe, (ii) krajowe programy reform i korekty budżetowej, (iii) ocenę tych programów, (iv) zalecenia UE dla poszczególnych krajów oraz (v) projekty planów budżetowych.
Mapa projektów wspieranych przez Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności
Na mapie przedstawiono przykłady reform i inwestycji wspieranych w ramach Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności w różnych państwach członkowskich. Nie jest to wyczerpująca baza danych projektów wspieranych w ramach instrumentu i będzie ona regularnie aktualizowana w miarę postępów we wdrażaniu. Przedstawione kwoty finansowania odzwierciedlają wstępne szacunki kosztów zawarte w krajowych planach odbudowy i zwiększania odporności.
Zielona transformacja
położenie nacisku na ekologiczne technologie i zdolności – mobilność zgodną z zasadami zrównoważonego rozwoju, efektywność energetyczną i odnawialne źródła energii oraz przystosowanie się do zmiany klimatu; gospodarka o obiegu zamkniętym i bioróżnorodność*.
Polityki na rzecz następnego pokolenia
ułatwienie dostępu do kształcenia ogólnego i zawodowego oraz szkolnictwa wyższego, jak również poprawa ich jakości; położenie nacisku na edukację cyfrową, wczesną edukację i opiekę nad dzieckiem; wspieranie zatrudnienia ludzi młodych.
Inteligentny i trwały wzrost gospodarczy, sprzyjający włączeniu społecznemu
promowanie przedsiębiorczości, konkurencyjności i uprzemysłowienia; poprawa otoczenia biznesowego; wspieranie badań, rozwoju technologicznego i innowacji, wspieranie małych i średnich przedsiębiorstw.
Transformacja cyfrowa
promowanie rozwoju sieci o bardzo dużej przepustowości, cyfryzacji usług publicznych, procedur administracyjnych i przedsiębiorstw, w szczególności MŚP; rozwój podstawowych i zaawansowanych umiejętności cyfrowych; wspieranie badań i rozwoju związanych z cyfryzacją oraz wdrażanie zaawansowanych technologii.
Spójność społeczna i terytorialna
poprawa infrastruktury i usług społecznych i terytorialnych, w tym systemów ochrony socjalnej i opieki społecznej, włączenie grup defaworyzowanych; wspieranie zatrudnienia i rozwoju umiejętności; tworzenie stabilnych miejsc pracy wysokiej jakości.
Opieka zdrowotna oraz odporność gospodarcza, społeczna i instytucjonalna
poprawa odporności, dostępności i jakości opieki zdrowotnej i opieki długoterminowej, w tym środki służące przyspieszeniu ich cyfryzacji; zwiększenie skuteczności systemów administracji publicznej.
* Projekty związane z zieloną transformacją niekoniecznie odpowiadają projektom uwzględnionym w puli wydatków kwalifikowalnych, które można finansować z wpływów z zielonych obligacji NGEU. Więcej informacji na temat obligacji ekologicznych NGEU można znaleźć tutaj.
Mapa służy wyłącznie celom informacyjnym i nie jest wyczerpującą bazą danych projektów wspieranych z Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności. Na mapie nie pokazano, jak rozmieszczone są projekty finansowane z Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności na terenie Unii Europejskiej w różnych obszarach geograficznych ani w sektorach w poszczególnych krajach. Przedstawione kwoty finansowania w ramach RRF w odniesieniu do środków opierają się na wstępnych szacunkach kosztów przedstawionych przez państwa członkowskie w planach odbudowy i zwiększania odporności i mogą różnić się od kwot figurujących w sfinalizowanych sprawozdaniach finansowych Komisji, które są wynikiem ostatecznej realizacji projektu.
Prezentacja projektów pozostaje bez uszczerbku dla jakiejkolwiek przyszłej oceny przez Komisję w kontekście weryfikacji zadowalającej realizacji kamieni milowych i wartości docelowych zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2021/241 ustanawiającym Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności.
- W sierpniu 2020 r. Komisja Europejska powołała w swoim Sekretariacie Generalnym Grupę Zadaniową ds. Odbudowy i Zwiększania Odporności (RECOVER).
- Wspólnie z Dyrekcją Generalną Komisji do Spraw Gospodarczych i Finansowych RECOVER odpowiada za kierowanie wdrażaniem Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności. RECOVER koordynuje również europejski semestr i składa sprawozdania przewodniczącemu Komisji.
- Ta grupa ekspertów służy Komisji i rządom krajowym jako ważne forum wymiany poglądów na temat aspektów przekrojowych pojawiających się w kontekście wdrażania Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności.
- Grupa składa się z członków krajowych organów koordynujących wdrażanie planów odbudowy i zwiększania odporności, a przewodniczy jej wspólnie grupa zadaniowa RECOVER ustanowiona w Sekretariacie Generalnym Komisji Europejskiej i Dyrekcja Generalna ds. Gospodarczych i Finansowych. Grupa spotyka się okresowo z ekspertami z każdego kraju UE w celu wymiany poglądów na temat realizacji krajowych planów odbudowy i zwiększania odporności.
- Ponadto ułatwia i promuje wymianę dobrych praktyk w odniesieniu do wielu aspektów wdrażania Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności. Komisja publikuje na specjalnej stronie internetowej wszystkie istotne dokumenty, takie jak porządki obrad, protokoły, sprawozdania, opinie, zalecenia i inne.
- INFORM EU to ogólnounijna sieć urzędników ds. komunikacji odpowiedzialnych za informowanie o unijnych i krajowych inwestycjach w ramach niektórych funduszy UE, w tym Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności. Więcej informacji i kontaktów.
- Beneficjenci finansowania unijnego mają ogólny obowiązek wskazania pochodzenia każdego otrzymanego finansowania unijnego i zapewnienia, że jest ono wyraźnie opisane. Dotyczy to również finansowania w ramach Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności. Więcej informacji i wytycznych dla organów krajowych na temat wymogów w zakresie komunikacji i widoczności w ramach Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności oraz innych funduszy UE można znaleźć na specjalnych stronach internetowych.
- Zwalczanie nadużyć finansowych jest priorytetem Komisji Europejskiej. Jeżeli posiadasz wiedzę o tym, że doszło do nadużycia finansowego, prosimy o zawiadomienie Europejskiego Urzędu ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych.
Komisja Europejska jest zobowiązana do ochrony danych osobowych osób, których dane dotyczą, przedłożonych Komisji przez państwa członkowskie na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/241 z dnia 12 lutego 2021 r. ustanawiającego Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności.