Pilnie potrzebne reformy
Niezrównoważone wykorzystywanie zasobów naturalnych w UE, szczególnie degradacja i zanieczyszczenie gleb, znacznie przyczynia się do kryzysu klimatycznego i kryzysu różnorodności biologicznej. Koszty sięgają już tysięcy istnień ludzkich i miliardów euro.
Gwałtownie wzrasta zagrożenie powodziami oraz skala susz, pożarów lasów i niedoborów wody. Zjawiska te zbierają tragiczne żniwo już w trzech czwartych krajów Europy.
Zanieczyszczenie i degradacja środowiska, susze, upały, powodzie i nieznane dotąd szkodniki – wszystko to powoduje spadek plonów i połowów. To z kolei nie tylko straty dla rolników i rybaków, ale również wzrost cen żywności, a więc koszt dla konsumentów.
Komisja Europejska proponuje środki, które przyniosą długoterminowe korzyści gospodarcze, społeczne, zdrowotne i środowiskowe, sprzyjając zrównoważonemu wykorzystaniu zasobów naturalnych UE.
Gleba jest żywym, nieodnawialnym zasobem naturalnym o kluczowym znaczeniu dla środowiska, gospodarki i społeczeństwa. Jest to ekosystem, w którym setki tysięcy gatunków wchodzą w interakcje i współpracują ze sobą. Gleby zapewniają wielkie bogactwo usług ekosystemowych, niezbędnych dla zapobiegania klęskom żywiołowym, łagodzenia zmiany klimatu i zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego.
Proponowany akt prawny w sprawie monitorowania stanu gleb przewiduje gromadzenie danych na ten temat i udostępnianie ich rolnikom i innym osobom gospodarującym glebami. W zamyśle Komisji ma to sprzyjać osiągnięciu dobrego stanu gleb w UE do 2050 r. Proponowany akt:
- zawiera jasną wspólną definicję zdrowia gleby
- przewiduje rzetelne, spójne ramy monitorowania
- upowszechni zrównoważone gospodarowanie glebami, tak aby stało się ono normą
- zobowiąże kraje UE do zidentyfikowania i zbadania miejsc potencjalnie zanieczyszczonych oraz do zajęcia się niedopuszczalnymi zagrożeniami dla zdrowia ludzkiego i środowiska
Dzięki lepszym danym o glebach:
- promowane będą innowacje, a także rozwiązania technologiczne i organizacyjne w zakresie praktyk rolniczych
- będziemy lepiej rozumieć tendencje dotyczące suszy, retencji wody i erozji, a dzięki temu skuteczniej zapobiegać klęskom żywiołowym i zarządzać nimi
- rolnicy i zarządcy gruntów zyskają nowe możliwości prowadzenia działalności gospodarczej, innowacji i zatrudnienia.
Dzięki nowym technologiom można skuteczniej zwiększać odporność zarówno rolnictwa, jak i gruntów leśnych, oraz chronić zbiory przed skutkami zmiany klimatu, spadku różnorodności biologicznej i degradacji środowiska. Nowe techniki genomowe (NGT) to innowacyjne narzędzia, dzięki którym nasz system żywnościowy może stać się bardziej zrównoważony i odporny.
Umożliwiają one opracowywanie ulepszonych odmian roślin, które są odporne na zmianę klimatu i szkodniki, wymagają mniejszej ilości nawozów i pestycydów oraz zapewniają wyższe plony. Pomaga to ograniczyć o połowę stosowanie pestycydów chemicznych i związane z nimi ryzyko oraz zmniejszyć zależność UE od importu produktów rolnych.
Czym są nowe techniki genomowe?
NGT to techniki, dzięki którym nowe odmiany roślin można wyhodować szybciej i z większą precyzją niż stosując klasyczne techniki hodowlane, np. selekcję nasion lub krzyżowanie. Za pomocą NGT można wytwarzać bardzo różnorodne produkty roślinne. Dokonywane w nich zmiany mogą być niewielkie (jakie mogłyby wystąpić również naturalnie lub w wyniku klasycznej hodowli) bądź bardziej skomplikowane.
Proponując nowe przepisy, Komisja Europejska chce zapewnić wysoki poziom ochrony zdrowia i środowiska, przyczynić się do zrównoważonego rozwoju wielu gatunków roślin oraz stworzyć możliwości w zakresie badań naukowych i innowacji.
W proponowanym akcie:
- ustanawia się dwie kategorie roślin uzyskiwanych za pomocą NGT – rośliny, w których zmiany są porównywalne z występującymi naturalnie, oraz rośliny, w których dochodzi do bardziej złożonych modyfikacji
- wprowadza się zachęty do takiego ukierunkowania procesów hodowli roślin, aby sprzyjały one realizacji celów zrównoważonego rozwoju
- zapewnia się przejrzystość informacji na temat wszystkich roślin NGT na rynku UE (np. poprzez etykietowanie nasion)
- przewiduje się rzetelne monitorowanie gospodarczego, środowiskowego i społecznego oddziaływania produktów NGT.
Doskonalenie materiału przeznaczonego do reprodukcji roślin i leśnego materiału rozmnożeniowego
Europa jest największym eksporterem nasion na świecie.
Materiał przeznaczony do reprodukcji (rozmnażania) roślin to np. nasiona, sadzonki, korzenie i bulwy itp. Z kolei leśny materiał rozmnożeniowy (LMR) oznacza nasiona, rośliny i części gatunków drzew, wykorzystywane do sadzenia drzew i tworzenia nowych lasów. Ważne jest, aby przepisy w tej dziedzinie nadążały za rozwojem nauki.
Komisja pragnie proponowanym rozporządzeniem zwiększyć różnorodność i jakość nasion, sadzonek i innego materiału przeznaczonego do reprodukcji roślin. Dzięki temu plony będą stabilniejsze, nasiona – lepiej przystosowane do presji związanych ze zmianą klimatu, zachowana zostanie genetyczna różnorodność roślin uprawnych i wzrośnie bezpieczeństwo żywnościowe.
Jeśli chodzi o leśny materiał rozmnożeniowy, nowe przepisy będą sprzyjać dostosowaniu sadzonek do warunków panujących w konkretnym miejscu, aby lasy były lepiej przystosowane do zmiany klimatu.
Ograniczenie marnotrawstwa żywności i tekstyliów
Ograniczenie marnowania żywności i tekstyliów pozwoli na efektywniejsze wykorzystywanie zasobów naturalnych i dalsze ograniczenie emisji gazów cieplarnianych.
Przeciwdziałanie marnowaniu żywności
UE i jej państwa członkowskie działają na rzecz realizacji celu zrównoważonego rozwoju ONZ, aby do 2030 r. na świecie marnowało się o połowę mniej żywności w przeliczeniu na jednego mieszkańca – zarówno w handlu detalicznym, jak i wśród konsumentów. Aby postępy w UE były szybsze, Komisja proponuje, aby do 2030 r. państwa członkowskie ograniczyły marnowanie żywności:
- o 10 proc. w przetwórstwie i produkcji,
- o 30 proc. (na mieszkańca) w handlu detalicznym, gastronomii i gospodarstwach domowych.
Przeciwdziałając marnowaniu żywności, oszczędzamy żywność przeznaczoną dla ludzi, pomagamy przedsiębiorstwom i konsumentom ograniczyć koszty oraz zmniejszamy wpływ produkcji i konsumpcji żywności na środowisko.
Zrównoważone wyroby włókiennicze w obiegu zamkniętym
Zużycie wyrobów włókienniczych to w Europie czwarty spośród sektorów najbardziej wpływających na środowisko i zmianę klimatu – po żywności, mieszkalnictwie i mobilności. Jest to jeden z trzech obszarów, w których wykorzystuje się najwięcej wody i gruntów, oraz jeden z pięciu, w których zużywa się najwięcej surowców i generuje najwięcej emisji gazów cieplarnianych.
Aby przeciwdziałać marnowaniu wyrobów włókienniczych, Komisja proponuje dziś przepisy nakładające na producentów odpowiedzialność za pełny cykl życia tych wyrobów oraz wspierające zrównoważone gospodarowanie odpadami włókienniczymi w całej UE. W wyniku tych przepisów:
- wprowadzone zostaną systemy rozszerzonej odpowiedzialności producenta w odniesieniu do wyrobów włókienniczych, zharmonizowane i obowiązkowe we wszystkich państwach członkowskich UE, a producenci będą pokrywać koszty gospodarowania odpadami włókienniczymi
- państwom członkowskim łatwiej będzie wdrożyć wymóg oddzielnego zbierania wyrobów włókienniczych od 2025 r.
- łatwiej będzie prowadzić badania i rozwój w zakresie innowacyjnych technologii na rzecz obiegu zamkniętego w sektorze włókienniczym, aby rozwiązać problem nielegalnego eksportu odpadów włókienniczych do krajów, którym brakuje zdolności gospodarowania nimi.
Zwiększenie dostępności używanych wyrobów włókienniczych powinno się przyczynić do stworzenia lokalnych miejsc pracy i pozwolić konsumentom w UE i poza nią zaoszczędzić pieniądze, a jednocześnie złagodzić wpływ produkcji wyrobów włókienniczych na zasoby naturalne.
Więcej informacji na temat zrównoważonych wyrobów włókienniczych o obiegu zamkniętym