Page contents Page contents Υφιστάμενα έργα Το «Ορίζων 2020», το τρέχον πρόγραμμα έρευνας και καινοτομίας, έχει κινητοποιήσει σημαντικούς πόρους για το θέμα της ακρίβειας των πληροφοριών που εμφανίζονται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα μέσα ενημέρωσης. Το κοινωνικό παρατηρητήριο για την παραπληροφόρηση και την ανάλυση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης (SOMA), μαζί με άλλα χρηματοδοτούμενα από την ΕΕ έργα (PROVENANCE, SocialTruth, EUNOMIA, WeVerify) αποτελούν τη βάση καθοδήγησης του τομέα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ώστε να κατανοήσει τις δυνατότητές του καθώς και τις σχέσεις του με άλλους τομείς. Το παρατηρητήριο έχει ήδη συγκεντρώσει σημαντικό αριθμό πόρων και αναλύσεων σχετικά με την υπερπληροφόρηση για τον κορονοϊό και τις γνώσεις σχετικά με την παραπληροφόρηση. Οι προτεινόμενες λύσεις λαμβάνουν τη μορφή διαφόρων τύπων έργων, μεταξύ των οποίων: μια πλατφόρμα επαλήθευσης περιεχομένου· εργαλεία ελέγχου γεγονότων· μια μεθοδολογία για την αξιολόγηση των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της παραπληροφόρησης· στρατηγικές και δράσεις για την αύξηση του γραμματισμού στα μέσα επικοινωνίας, την ανάλυση νομικών φραγμών και τις πτυχές αυτορύθμισης σε επίπεδο τοπικής κοινότητας· ένα αποθετήριο γνώσεων σχετικά με την παραπληροφόρηση. Για παράδειγμα, το έργο HERoS βελτιώνει την αποδοτικότητα της αντίδρασης στην έξαρση του ιού. Στόχος του είναι να βοηθήσει όσους αναλαμβάνουν την αντιμετώπιση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης στον τομέα της δημόσιας υγείας να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις. Για τον σκοπό αυτό, το έργο αναπτύσσει μια νέα μέθοδο κατηγοριοποίησης και φιλτραρίσματος των πληροφοριών από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για την καλύτερη αντιμετώπιση των φημών και της παραπληροφόρησης σχετικά με τον κορονοϊό. Διάφορα άλλα εν εξελίξει έργα στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων 2020» («Κοινωνική πρόκληση 6» και «η επιστήμη με την κοινωνία και για την κοινωνία») έχουν προσαρμόσει τις δράσεις τους και έχουν περιλάβει στο πεδίο τους την παραπληροφόρηση που σχετίζεται με τον κορονοϊό. Για παράδειγμα, το έργο Co-Inform, σχετικά με τα εργαλεία για την προώθηση της κριτικής σκέψης και του ψηφιακού γραμματισμού για μια καλύτερα ενημερωμένη κοινωνία, έχει ήδη δημοσιευτεί στον ιστότοπο Παραπληροφόρηση και COVID-19. Το έργο QUEST, που αφορά την ποιότητα και την αποτελεσματικότητα στην επικοινωνία στον τομέα της επιστήμης και της τεχνολογίας, εστίασε την προσοχή του σε διάφορες πτυχές της ποιοτικής επιστημονικής πληροφόρησης σχετικά με την κρίση του κορονοϊού. Το έργο TRESCA, το οποίο ασχολείται με την εδραίωση εμπιστοσύνης προς την επιστήμη και την καινοτομία μέσω καινοτόμων επικοινωνιακών πρακτικών μεταξύ επιστημονικών ερευνητών, δημοσιογράφων και υπευθύνων χάραξης πολιτικής, ανέλυσε επίσης βασικές ψηφιακές πρακτικές στον τομέα της υγείας για την εξάλειψη της παραπληροφόρησης. Στόχος του έργου FANDANGO που χρηματοδοτείται από το πρόγραμμα «Ορίζων 2020» είναι η συγκέντρωση και η επαλήθευση διαφόρων τυπολογιών δεδομένων σχετικά με ειδήσεις, πηγές μέσων ενημέρωσης, μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ανοικτά δεδομένα, ώστε να εντοπίζονται οι ψευδείς ειδήσεις και να παρέχεται μια πιο αποτελεσματική και έγκυρη επικοινωνία σε όλους τους Ευρωπαίους πολίτες. Ως εκ τούτου, το έργο FANDANGO έχει ως στόχο να άρει τους φραγμούς διαλειτουργικότητας των δεδομένων, παρέχοντας ενοποιημένες τεχνικές και μια ολοκληρωμένη πλατφόρμα μαζικών δεδομένων για την παροχή στήριξης στις βιομηχανίες παραδοσιακών μέσων ενημέρωσης ώστε να αντιμετωπίσουν τη νέα οικονομία δεδομένων σχετικών με τις ειδήσεις με αυξημένη διαφάνεια στο πλαίσιο της υπεύθυνης έρευνας και καινοτομίας. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας (ΕΣΕ) στηρίζει θεωρητικές έρευνες, όπως αυτή που ανέπτυξε ο κ. Phil Howard, διευθυντής του Ινστιτούτου για το Διαδίκτυο της Οξφόρδης και αποδέκτης επιχορήγησης εδραίωσης από το ΕΣΕ για το έργο COMPROP με τίτλο «Υπολογιστική προπαγάνδα: διερεύνηση των επιπτώσεων των αλγορίθμων και των μποτ στον πολιτικό λόγο στην Ευρώπη». Εφαρμόζει τις βέλτιστες διαθέσιμες μεθόδους στον τομέα των κοινωνικών επιστημών και της πληροφορικής για την αναζήτηση πιθανών λύσεων. Ο ιστότοπος του ΕΣΕ και η σειρά ERCTalks είχαν ήδη παρουσιάσει την έρευνά του. Μαζί με την ομάδα του, παρουσιάζει την εβδομαδιαία ενημέρωση σχετικά με την παραπληροφόρηση για τον κορονοϊό, και πρόσφατα έδωσε συνέντευξη σχετικά με την παραπληροφόρηση κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορονοϊού. Το έργο που ανέπτυξε ο κ. Jason Reifler, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Exeter, και ο αποδέκτης επιχορήγησης εδραίωσης από το ΕΣΕ για το έργο DEBUNKER, με τίτλο «Εσφαλμένες αντιλήψεις στους τομείς της πολιτικής, της υγείας και της επιστήμης: αίτια, συνέπειες, και αναζήτηση λύσεων», παρουσιάζεται σ΄ αυτό το πρόσφατο άρθρο. Το έργο FARE ασχολείται με την αντιμετώπιση της διάδοσης ψευδών ειδήσεων, παρέχοντας ένα θεωρητικό πλαίσιο για την πραγματοποίηση δυνάμενων να ελεγχθούν προβλέψεων. Το έργο θα αναπτύξει πολυεπιστημονική έρευνα που θα προάγει την κατανόησή μας όσον αφορά τη διαδικασία λήψης αποφάσεων και τα σφάλματα που κάναμε σχετικά με τις ψευδείς ειδήσεις, με τη χρήση πειραματικών και υπολογιστικών τεχνικών (μαζικά δεδομένα και συστήματα πολυπλοκότητας). Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας στηρίζει επίσης έργα απόδειξης της ιδέας (Proof of Concept), όπως το GoodNews, που χρησιμοποιεί την τεχνολογία βαθιάς μάθησης για τον εντοπισμό ψευδών ειδήσεων. Στόχος του είναι η δημιουργία τεχνολογικής ικανότητας για την αλγοριθμική ανίχνευση ψευδών ειδήσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με τη χρήση ενός νέου προτύπου. Αντί να ακολουθεί την παραδοσιακή προσέγγιση της ανάλυσης του περιεχομένου των ειδήσεων, θα αναλύει τα μοντέλα διάδοσης ειδήσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ο αλγοριθμικός πυρήνας του εν λόγω έργου βασίζεται σε μια νέα τάξη γεωμετρικών αλγορίθμων βαθιάς μάθησης, οι οποίοι αναπτύσσονται στο έργο LEMAN (Learning on Managripping and Graphs). Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Καινοτομίας διαμόρφωσε τον διαγωνισμό #EUvsVirus Hackathon, που διοργανώθηκε σε στενή συνεργασία με τα κράτη μέλη της ΕΕ με σκοπό τη σύνδεση της κοινωνίας των πολιτών, των φορέων καινοτομίας, των εταίρων και των επενδυτών σε ολόκληρη την Ευρώπη για την ανάπτυξη καινοτόμων λύσεων για τις προκλήσεις που δημιουργεί ο κορονοϊός. Λύσεις στο πλαίσιο των προκλήσεων σχετικά με τον «Μετριασμό της διάδοσης ψευδών ειδήσεων» παρουσιάστηκαν στον «Matchathon» που διοργανώθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Καινοτομίας στις 22-25 Μαΐου 2020 με σκοπό την κινητοποίηση χρηματοδότησης. Προηγουμένως, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Καινοτομίας παρείχε επίσης στήριξη σε εταιρείες ανάπτυξης ημιαυτόματων συστημάτων ανίχνευσης ψευδών ειδήσεων, μέσω δράσεων όπως η Truthcheck και η Newtral. H δεύτερη πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για την αντιμετώπιση της πανδημίας του κορονοϊού στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων 2020» αφορούσε τις «Συμπεριφορικές, κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις της αντιμετώπισης της πανδημίας». Από τα 5 έργα που επιλέχθηκαν, το COVINFORM ασχολείται με την παραπληροφόρηση και την εσφαλμένη πληροφόρηση που σχετίζεται με τη νόσο COVID-19. Το έργο θα προσδιορίσει και θα αξιολογήσει μέτρα για την πρόληψη της εσφαλμένης πληροφόρησης, της παραπληροφόρησης, της κακόβουλης πληροφόρησης, των «ψευδών ειδήσεων» και των θεωριών συνωμοσίας και θα διατυπώσει συστάσεις για την αντιμετώπισή τους. Θα αναλύσει επίσης και θα συμβάλει στην κατανόηση του αντίκτυπου της παραπληροφόρησης και της ψηφιακής επικοινωνίας στην ψυχική υγεία και ευεξία των διαφόρων ομάδων. Στο πλαίσιο των τελευταίων προσκλήσεων υποβολής προτάσεων του προγράμματος «Ορίζων 2020», τρία έργα για τους μετασχηματισμούς του ευρωπαϊκού τοπίου των μέσων ενημέρωσης ξεκίνησαν τις δραστηριότητες τους στις αρχές του 2021. Οι προκλήσεις που πρόκειται να εξεταστούν, οι οποίες καθορίστηκαν πριν από την εξέλιξη της πανδημίας του κορονοϊού, είναι, μεταξύ άλλων, ο ρόλος των μέσων ενημέρωσης, συμπεριλαμβανομένων των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, η γλώσσα, η παραγωγή ειδήσεων και νέα φαινόμενα, όπως οι «ψευδείς ειδήσεις». Ως εκ τούτου, αν και δεν σχετίζονται άμεσα με την πανδημία, τα έργα θα συμβάλουν στην καταπολέμηση της παραπληροφόρησης, μέσω της ανάλυσης του κρίσιμου κοινωνικοπολιτιστικού και πολιτικού ρόλου των μέσων ενημέρωσης και του αντίκτυπου τους στην εξέλιξη ενός ευρωπαϊκού πολιτικού και πολιτιστικού χώρου. Άλλα υφιστάμενα εργαλεία Η πλατφόρμα επιδημιολογικών πληροφοριών από ανοικτές πηγές (EIOS), μια συνεργασία μεταξύ του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) και του Κοινού Κέντρου Ερευνών (ΚΚΕρ), σχεδιάστηκε για τον ταχύ εντοπισμό πιθανών απειλών για τη δημόσια υγεία, με τη χρήση πληροφοριών από δημοσιεύματα στα μέσα ενημέρωσης. Βοήθησε τον ΠΟΥ να εντοπίσει τα πρώτα σημάδια της επιδημίας του κορονοϊού στην πόλη Γουχάν στα τέλη Δεκεμβρίου του περασμένου έτους, και έκτοτε χρησιμοποιήθηκε για τον εντοπισμό της εξάπλωσης της νόσου παγκοσμίως. Βασίζεται στο σύστημα ιατρικών πληροφοριών (MEDISYS) του Europe Media Monitor του ΚΚΕρ, το οποίο συγκεντρώνει ημερησίως έως 120 000 άρθρα σχετικά με την πανδημία του κορονοϊού. Οι περισσότερες ψευδείς ειδήσεις είναι γραμμένες σε λεξιλόγιο και γλώσσα που έχει επιλεγεί σκόπιμα για να δημιουργήσει και να οξύνει τα συναισθήματα του φόβου και του άγχους. Το Κοινό Κέντρο Ερευνών εκπόνησε πρόγραμμα μηχανικής μάθησης, το Misinfo Classifier, για τον εντοπισμό προτύπων στη γλώσσα, και ιδίως για την «συρρικνωμένη» γλώσσα, και για τον εντοπισμό τυχόν ψευδών ειδήσεων. Το εργαλείο χρησιμοποιείται επί του παρόντος από την Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και θα διατεθεί σε αξιόπιστους οργανισμούς ελέγχου γεγονότων. Το Social Rumour είναι ένα ακόμη λογισμικό που χρησιμοποιούν η Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Εντοπίζει λογαριασμούς στο Twitter που αναρτούν συνδέσμους προς γνωστές ύποπτες πηγές. Στη συνέχεια παρακολουθεί άλλους συνδέσμους που παρέχονται από αυτούς τους λογαριασμούς προκειμένου να εντοπίσει νέα αφηγήματα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Θα διατίθεται επίσης σε αξιόπιστους οργανισμούς ελέγχου γεγονότων. Το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Ψηφιακών Μέσων (EDMO) είναι ένα έργο που στηρίζει την ανεξάρτητη κοινότητα που εργάζεται για την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης. Θα επιτρέψει τη δημιουργία μιας διασυνοριακής και πολυεπιστημονικής κοινότητας ανεξάρτητων ελεγκτών γεγονότων και ακαδημαϊκών ερευνητών, οι οποίοι θα συνεργάζονται με σχετικούς ενδιαφερόμενους φορείς για τον εντοπισμό, την ανάλυση και την αποκάλυψη δυνητικών απειλών παραπληροφόρησης. Το EDMO θα θεσπίσει, σε συνεργασία με διαδικτυακές πλατφόρμες, ένα ασφαλές πλαίσιο, συμβατό με την προστασία της ιδιωτικής ζωής, που θα επιτρέπει στους ακαδημαϊκούς ερευνητές να έχουν πρόσβαση στα δεδομένα των διαδικτυακών πλατφορμών. Επιπλέον, το EDMO θα παρέχει τεχνική υποστήριξη και συμβουλές στην ERGA για την παρακολούθηση των πολιτικών των διαδικτυακών πλατφορμών στο πλαίσιο του κώδικα δεοντολογίας για την παραπληροφόρηση και/ή των μελλοντικών ρυθμιστικών πλαισίων. EDMO (λειτουργεί από την 1 Ιουνίου 2020. Επικεφαλής της κοινοπραξίας είναι το Ευρωπαϊκό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο (EUI). Η Επιτροπή ανακοίνωσε πρόσφατα το αποτέλεσμα πρόσκλησης υποβολής προτάσεων για την παροχή επιχορηγήσεων συνολικού ύψους 11 εκατ. ευρώ για τη δημιουργία 8 περιφερειακών κόμβων EDMO σε διάφορα κράτη μέλη και για τη διασφάλιση της διασύνδεσής τους με την κεντρική υποδομή. Οι κόμβοι θα έχουν τεθεί σε λειτουργία έως το καλοκαίρι του 2021 και θα καλύπτουν την Ιρλανδία, το Βέλγιο, την Τσεχία, τη Δανία, τη Φινλανδία, τη Γαλλία, την Ιταλία, το Λουξεμβούργο, τις Κάτω Χώρες, την Πολωνία, τη Σλοβακία, την Ισπανία, τη Σουηδία, καθώς και τη Νορβηγία, ως μέρος του ΕΟΧ. Προσεχείς προσκλήσεις υποβολής προτάσεων και έργα Στο πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη», το επόμενο πρόγραμμα-πλαίσιο για την έρευνα και την καινοτομία, τα πρώτα προγράμματα εργασίας θα κινητοποιήσουν περίπου 60 εκατ. ευρώ για την έρευνα σχετικά με την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης εν γένει, δίνοντας έμφαση σε ορισμένες πτυχές της παραπληροφόρησης που σχετίζεται με την πανδημία. Η ομάδα 2 «Πολιτισμός, δημιουργικότητα και πολυδεκτική κοινωνία,» θα περιλαμβάνει θέματα σχετικά με την έρευνα για την παραπληροφόρηση, την αυξανόμενη σημασία ενός ισχυρού και ανεξάρτητου τοπίου μέσων ενημέρωσης και την καταπολέμηση των ψευδών ειδήσεων στην εποχή μετά τον κορονοϊό. Ειδικότερα, τα θέματα που προβλέπονται για την περίοδο 2021-2022 μπορεί να περιλαμβάνουν έρευνα σχετικά με: τον πολιτικό ρόλο τόσο των παλαιών όσο και των νέων μέσων ενημέρωσης, διερευνώντας τρόπους για τη διατήρηση των δημοσιογραφικών προτύπων και τη στήριξη της δημοκρατίας μέσω ποιοτικών μέσων ενημέρωσης τον αντίκτυπο των επιγραμμικών μέσων κοινωνικής δικτύωσης και των νέων μέσων ενημέρωσης στην ατομική και συλλογική συμπεριφορά, στα πιστεύω και τις αξίες την παραπληροφόρηση σχετικά με την πανδημία και τους μηχανισμούς για την αντιμετώπιση της, στο πλαίσιο της πολιτικής και της διακυβέρνησης στη μετά COVID-19 εποχή Οι ομάδες 3, «Πολιτική προστασία για την κοινωνία», και 4, «Ψηφιακές τεχνολογίες, βιομηχανία και διάστημα», θα χρηματοδοτήσουν επίσης την έρευνα για την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης και των ψευδών ειδήσεων και για την αύξηση της εμπιστοσύνης στον ψηφιακό κόσμο και στην τεχνητή νοημοσύνη για την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης.
