Lepsze stanowienie prawa

Cele Programu lepszego stanowienia prawa

zagwarantowanie, by kształtowanie polityki UE opierało się na dowodach
uproszczenie i poprawa jakości przepisów UE oraz unikanie zbędnych obciążeń
zaangażowanie obywateli, przedsiębiorstw i zainteresowanych stron w proces decyzyjny

Jakie kroki podejmuje Komisja?

Komisja Europejska odpowiada za planowanie, przygotowywanie i przedstawianie projektów nowych unijnych przepisów i strategii politycznych. Prace te prowadzone są zgodnie z rocznym programem prac Komisji. Proponując przepisy, Komisja ocenia ich oczekiwane znaczące skutki, m.in. środowiskowe, społeczne i gospodarcze. Prognoza strategiczna jest ważnym elementem tworzenia strategii politycznych dostosowanych do przyszłych wyzwań we wszystkich sektorach.

Komisja jest również odpowiedzialna za ocenę przepisów UE i w razie potrzeby proponowanie ulepszeń w ramach przeglądu polityki.

Monitoruje także wdrażanie i stosowanie przyjętych inicjatyw w państwach członkowskich.

Lepsze stanowienie prawa zapewnia przejrzyste i skuteczne podejmowanie decyzji. Od 2021 r. najważniejsze punkty zmienionego programu lepszego stanowienia prawa obejmują:

Usprawnienie konsultacji publicznych poprzez wprowadzenie jednego „zaproszenia do zgłaszania uwag” przetłumaczonego na wszystkie języki w nowej wersji portalu „Wyraź swoją opinię: konsultacje publiczne”. W portalu można zarówno zamieszczać opinie na temat planów działania i wstępnych ocen skutków, jak wypełniać kwestionariusze konsultacji publicznych.
Zintensyfikowanie wysiłków Komisji na rzecz uproszczenia przepisów UE i zmniejszenia zbędnych obciążeń administracyjnych, przy jednoczesnym realizowaniu celów programu sprawności i wydajności regulacyjnej (REFIT) i wprowadzaniu zasady „jedno więcej – jedno mniej”. Zasada ta oznacza, że wprowadzeniu każdego nowego obciążenia towarzyszy usunięcie równorzędnego obciążenia w tej samej dziedzinie polityki. Aby przetestować tę zasadę oraz stosowane w jej ramach metody i obliczenia, w drugiej połowie 2021 r. Komisja przeprowadziła jednorazowy projekt pilotażowy obejmujący dziesięć wniosków ustawodawczych dotyczących różnych obszarów polityki, sektorów i zainteresowanych stron. Na podstawie wniosków z tego projektu pilotażowego począwszy od programu prac Komisji na 2022 r. Komisja wdraża zasadę „jedno więcej – jedno mniej”. Komisja zobowiązała się również do zmniejszenia wymogów sprawozdawczych o 25 proc.
Usuwanie z pomocą ekspertów wysokiego szczebla ds. dostosowania się do wymogów przyszłości przeszkód i obciążeń administracyjnych, które spowalniają inwestycje.
Włączenie w główny nurt celów zrównoważonego rozwoju Organizacji Narodów Zjednoczonych, by zagwarantować, że wszystkie wnioski ustawodawcze przyczynią się do realizacji agendy na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030.
Poprawa sposobu, w jaki lepsze stanowienie prawa uwzględnia i wspiera cele dotyczące zrównoważonego rozwoju, zwłaszcza zasadę „nie czyń poważnych szkód” i transformację cyfrową.
Włączenie prognoz strategicznych w kształtowanie polityki, aby zapewnić odpowiednie dostosowania do wymogów przyszłości, np. poprzez uwzględnienie pojawiających się głównych trendów w kontekście środowiskowym, cyfrowym, geopolitycznym i społeczno-ekonomicznym.

Stosowane przez Komisję praktyki w zakresie lepszego stanowienia prawa są uznawane na arenie międzynarodowej przez OECD i uznawane przez jej członków za jedne z najlepszych.

Więcej informacji o cyklu kształtowania polityki i stanowienia prawa w UE

Wyraź swoją opinię: konsultacje publiczne – podziel się swoimi poglądami i pomysłami

Od 2015 r. Komisja gromadzi – na wszystkich etapach procesu kształtowania polityki i przepisów – materiały dowodowe i informacje zwrotne pochodzące od obywateli, przedsiębiorstw i zainteresowanych stron. W portalu „Wyraź swoją opinię: konsultacje publiczne” można podzielić się swoimi poglądami i pomysłami na temat inicjatyw Komisji we wszystkich obszarach polityki. Można subskrybować powiadomienia dotyczące kolejnych etapów procesu kształtowania prawa – od tworzenia inicjatyw po przyjęcie przepisów.

Portal „Wyraź swoją opinię: konsultacje publiczne”

Twoje zdanie jest ważne

Udział obywateli, przedsiębiorstw i zainteresowanych stron ma rzeczywisty wpływ na politykę UE. Ich uwagi pomogły ulepszyć wiele ważnych inicjatyw Komisji, takich jak europejska inicjatywa obywatelska, Europejski Korpus Solidarności, wspólna polityka rolna czy też wytyczne dotyczące efektywności energetycznej budynków.

Zobacz, w jaki sposób proces konsultacji pomógł w kształtowaniu prawodawstwa

Uproszczenie prawa UE

Komisja przeprowadza ocenę efektywności obowiązujących przepisów unijnych i w razie potrzeby dokonuje ich aktualizacji.

W 2012 r. ustanowiono program sprawności i wydajności regulacyjnej (REFIT), który ma na celu uproszczenie prawa UE i zredukowanie obciążeń regulacyjnych bez uszczerbku dla zamierzonych celów. Możliwość uproszczenia i zmniejszenia obciążeń jest zawsze brana pod uwagę przy ocenie i przeglądzie prawodawstwa. Wszystkie zmiany prawodawstwa UE są objęte programem REFIT i mają na celu zmniejszenie obciążeń i uproszczenie.
W 2020 r. utworzono platformę ds. dostosowania się do wymogów przyszłości, która zastąpiła platformę REFIT. Tworzy ją grupa ekspertów wysokiego szczebla, w której skład wchodzą przedstawiciele państw członkowskich, Komitetu Regionów, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego oraz zainteresowanych podmiotów reprezentujących społeczeństwo obywatelskie, organizacje przedsiębiorstw i organizacje pozarządowe. Platforma współpracuje również z siecią pełnomocników ds. MŚP i siecią regionalnych centrów ds. oceny wdrożenia polityki UE (RegHub). Platforma opracowuje dla Komisji opinie zawierające konkretne sugestie dotyczące możliwości uproszczenia, zmniejszenia obciążeń i modernizacji obowiązujących przepisów UE.
W portalu „Wyraź swoją opinię: Upraszczamy!” każdy może przedstawić propozycje uproszczenia obowiązujących przepisów UE.
Oceny, w tym oceny adekwatności, służą do sprawdzenia, czy unijne przepisy, polityki i programy finansowania przynoszą spodziewane rezultaty przy minimalnych kosztach.

Co roku Komisja przedstawia przegląd swoich działań na rzecz uproszczenia i zmniejszenia obciążeń w ramach corocznego badania obciążenia. Komisja regularnie monitoruje również, w jaki sposób na tablicy wyników REFIT uwzględnia się możliwości uproszczenia i zmniejszenia obciążeń w całym cyklu kształtowania polityki.

Zapewnianie jakości

Zestaw instrumentów i wskazówek służących lepszemu stanowieniu prawa ma dostarczyć służbom Komisji Europejskiej konkretne wytyczne podczas opracowywania nowych inicjatyw i wniosków ustawodawczych, jak również podczas oceniania i monitorowania obowiązujących przepisów.

W 2015 r. Komisja ustanowiła Radę ds. Kontroli Regulacyjnej – niezależny organ, w którego skład wchodzą pracownicy Komisji i eksperci spoza Komisji. Rada ds. Kontroli Regulacyjnej dokonuje przeglądu ocen skutków i wybranych ocen. Rada publikuje roczne sprawozdania, w których podsumowuje podjęte przez siebie działania.

Bardziej konsekwentne stosowanie zasad pomocniczości i proporcjonalności

Zasady pomocniczości i proporcjonalności stanowią podstawę traktatów UE i są systematycznie stosowane w odniesieniu do wniosków ustawodawczych Komisji.

Zgodnie z zasadą pomocniczości Komisja powinna interweniować tylko wtedy, gdy jest to konieczne i gdy ma to przynieść wyraźne korzyści w stosunku do środków podejmowanych na szczeblu krajowym, regionalnym lub lokalnym. Z wyjątkiem przypadków, w których UE posiada wyłączne kompetencje, działania na szczeblu europejskim nie powinny być podejmowane, chyba że są bardziej skuteczne niż działania podejmowane na szczeblu krajowym, regionalnym lub lokalnym. Do wszystkich politycznie wrażliwych i ważnych inicjatyw, którym towarzyszy ocena skutków, dołącza się tabelę oceny zgodności z zasadą pomocniczości.

Zasada proporcjonalności dotyczy głównie finansowych i administracyjnych skutków proponowanych przepisów prawnych – służy zagwarantowaniu, że działania regulacyjne nie będą wykraczały poza to, co jest konieczne do osiągnięcia celów ustawodawczych i politycznych. Każdy taki skutek musi być ograniczony do minimum i proporcjonalny do postawionych celów politycznych. Dla Komisji oznacza to realizację ambitnej polityki UE w możliwie najprostszy i najtańszy sposób, a także unikanie wprowadzania zbędnych formalności administracyjnych.

Współpraca między instytucjami UE

Usprawnienie stanowienia prawa UE jest wspólnym celem i obowiązkiem wszystkich instytucji UE i państw członkowskich. Najlepszym sposobem na usprawnienie procesu stanowienia prawa UE i osiągnięcie lepszych wyników jest ściślejsza współpraca Parlamentu Europejskiego, Rady Unii Europejskiej i Komisji Europejskiej w nadchodzących latach.

Mając na uwadze możliwości i wyzwania, które pojawiają się na drodze do trwałego wychodzenia z kryzysu, szczególnie istotne jest jak najskuteczniejsze stanowienie prawa z myślą o potrzebach w przyszłości. Skuteczne stosowanie, wdrażanie i egzekwowanie prawa UE jest priorytetem Komisji pod przewodnictwem Ursuli von der Leyen. Komisja może określić wyłącznie koszty i oszczędności wynikające z jej wniosków ustawodawczych. Poprawki wprowadzane do wniosków w toku negocjacji z Parlamentem Europejskim i Radą mogą znacznie zmienić skutki przepisów UE odczuwane przez osoby fizyczne i przedsiębiorstwa. W związku z tym Komisja z zadowoleniem przyjęłaby wznowienie dialogu politycznego w celu omówienia pomysłów, tak aby wszystkie strony mogły wypełnić swoje zobowiązania wynikające z Porozumienia międzyinstytucjonalnego w sprawie lepszego stanowienia prawa.

Zgodnie z polityką przejrzystości danych Komisja będzie stopniowo udostępniać publicznie swoje wewnętrzne bazy danych i repozytoria. Komisja podejmie współpracę z Parlamentem Europejskim i Radą w celu utworzenia wspólnego rejestru dowodowego, tj. wspólnego portalu legislacyjnego, dzięki któremu każda osoba zainteresowana kwestią kształtowania polityki UE będzie mogła w łatwy sposób znaleźć wszystkie informacje stanowiące podstawę danej inicjatywy.

Międzynarodowa współpraca w zakresie regulacji

UE opiera swoje działanie na wspólnie uzgodnionych zasadach. Aby zasady te funkcjonowały, państwa członkowskie muszą je w pełni wdrożyć i egzekwować w odpowiednim czasie. Państwa członkowskie muszą następnie zapewnić właściwe stosowanie i egzekwowanie przepisów, ponieważ ich nieegzekwowanie wiąże się z kosztami dla obywateli i przedsiębiorstw.

Skuteczne stosowanie, wdrażanie i egzekwowania prawa Unii jest priorytetem dla Komisji pod przewodnictwem Ursuli von der Leyen. Zgodnie z zapowiedzią zawartą w wytycznych politycznych przewodniczącej von der Leyen Komisja będzie nadal ukierunkowywać i wspierać państwa członkowskie w ich działaniach na rzecz transpozycji dyrektyw, wdrażania rozporządzeń i właściwego stosowania przepisów UE. W ramach prowadzonych przez siebie kontroli zgodności Komisja sprawdza, w jaki sposób państwa członkowskie transponują przepisy UE do przepisów krajowych. Aby zapewnić skuteczny dialog na etapie transpozycji, Komisja polega na państwach członkowskich w zakresie jasnych i precyzyjnych informacji na temat przepisów krajowych.

W przyszłości Komisja zamierza przeprowadzić przegląd swoich działań w zakresie nadzoru i egzekwowania prawa, aby upewnić się, że są one w stanie zapewnić funkcjonowanie prawa Unii w praktyce.

Lepsze stanowienie prawa: dlaczego to ważne i jak to osiągnąć