REFIT – uproszczenie prawa UE, zmniejszenie jego kosztów i dostosowanie do przyszłych wyzwań

REFIT – informacje ogólne

Program REFIT (ang. Regulatory Fitness and Performance Program) to część programu Komisji dotyczącego lepszego stanowienia prawa. W ramach tego programu Komisja dba o to, aby przepisy UE przynosiły zamierzone korzyści osobom indywidualnym i przedsiębiorstwom, przy jednoczesnym uproszczeniu, w miarę możliwości, obowiązujących regulacji unijnych i ograniczeniu biurokracji. Celem programu REFIT jest uproszczenie i lepsze ukierunkowanie przepisów UE oraz ułatwienie ich przestrzegania.

Obywatele oraz małe i średnie przedsiębiorstwa – stanowiące 99 proc. wszystkich przedsiębiorstw w UE – odnoszą korzyści z programu REFIT, ponieważ to one szczególnie odczuwają złożoność przepisów i związane z nimi obciążenia.

Komisja regularnie monitoruje postępy czynione w ramach REFIT za pomocą tablicy wyników REFIT, która uwzględnia realizację inicjatyw REFIT w całym cyklu ich życia. Coroczne badanie obciążeń przedstawia w ujęciu rocznym przegląd działań UE na rzecz uproszczenia przepisów i zmniejszenia obciążeń, w tym najważniejsze inicjatywy w ramach programu REFIT, działania platformy ds. dostosowania się do wymogów przyszłości oraz od 2021 r. podejście oparte na zasadzie „jedno więcej – jedno mniej”

Lepsze stanowienie prawa: dlaczego to ważne i jak to osiągnąć

Tablica wyników REFIT

Działania UE na rzecz uproszczenia prawodawstwa – coroczne badanie obciążenia z 2022 r.

Jak funkcjonuje REFIT?

Wszystkie propozycje Komisji dotyczące zmiany obowiązujących przepisów UE powinny mieć na celu uproszczenie i ograniczenie zbędnych kosztów regulacyjnych, przy jednoczesnym osiągnięciu podstawowych celów polityki.

Nowe podejście „jedno więcej – jedno mniej” stanowi uzupełnienie programu REFIT, uwzględnia bowiem skutki kosztów przestrzegania przepisów dla obywateli i przedsiębiorstw. Koszty dostosowawcze zostają określone ilościowo i skompensowane w największym możliwym stopniu, natomiast koszty administracyjne – zrównoważone.

W praktyce:

Oceny skutków obejmują badanie dostępnych wariantów realizacji celów polityki w sposób najbardziej efektywny i analizę preferowanego wariantu pod kątem potencjału REFIT.
Wszystkie oceny i kontrole sprawności służą zbadaniu możliwości uproszczenia obowiązujących przepisów UE i wyeliminowania zbędnych kosztów regulacyjnych.
Rada ds. Kontroli Regulacyjnej zwraca szczególną uwagę na stosowanie zasady „jedno więcej – jedno mniej”, ocenia jakość szacowanych kosztów i proporcjonalność preferowanego wariantu, m.in. to, czy możliwości zmniejszenia obciążeń są w wystarczającym stopniu wykorzystane.
Możliwości uproszczenia przepisów i zmniejszenia obciążeń określa się, tam gdzie to możliwe, w ujęciu ilościowym.
Komisja przedstawia wymiar REFIT w uzasadnieniach swoich wniosków.
Program prac Komisji obejmuje przeglądy prawodawstwa, które skutkują oszczędnościami kosztów dla obywateli, przedsiębiorstw i władz.

Uproszczenie przepisów UE i zmniejszenie wynikających z nich obciążeń to wspólne zadanie, które można wypełnić jedynie w ścisłej współpracy z innymi instytucjami UE, państwami członkowskimi i zainteresowanymi stronami.

W ramach działań na rzecz zmniejszenia obciążeń po stronie przedsiębiorstw i organów administracji Komisja zobowiązała się w długoterminowej strategii dotyczącej konkurencyjności opublikowanej w marcu 2023 r. do racjonalizacji obowiązków sprawozdawczych i zmniejszenia takich obciążeń o 25 proc. bez podważania powiązanych celów polityki.

12 września 2023 r. strategię tę uzupełnił pakiet pomocy gospodarczej dla MŚP. Zawiera on m.in. wskazówki dotyczące pierwszych wniosków ustawodawczych, które należy przyjąć wraz z programem prac na 2024 r. W pakiecie pomocy dla MŚP ustanowiono ponadto jasne cele pośrednie, których termin osiągnięcia wyznaczono do końca 2023 r. W oparciu o te cele działania na rzecz pomocy dla MŚP będą kontynuowane w 2024 r. i w następnych latach.

Jak można mieć swój udział w tym procesie?

Program REFIT jako integralna część procesu lepszego stanowienia prawa opiera się na wkładzie obywateli i zainteresowanych stron.

Platforma ds. dostosowania się do wymogów przyszłości

Platforma ds. dostosowania się do wymogów przyszłości została utworzona w celu gromadzenia dowodów przez organy władz krajowych, regionalnych i lokalnych, obywateli i zainteresowane strony na potrzeby doradzania Komisji, w jaki sposób zwiększyć skuteczność przepisów unijnych.

Platforma ds. dostosowania się do wymogów przyszłości uwzględnia nie tylko opinie swoich członków, lecz także uwagi obywateli i zainteresowanych stron przekazane za pośrednictwem portalu Wyraź swoją opinię: Upraszczamy!

Na portalu tym można przedstawiać sugestie dotyczące uproszczenia i unowocześnienia przepisów UE oraz zmniejszenia wynikających z nich obciążeń.

Ponadto na portalu Wyraź swoją opinię można dzielić się swoimi poglądami na temat obowiązujących przepisów, a także nowych polityk UE jeszcze na etapie ich opracowywania.

Główne osiągnięcia

Tablica wyników REFIT monitoruje postępy w realizacji programu REFIT od 2015 r. Aktualnie tablica wyników zawiera:
ponad 270 inicjatyw ustawodawczych obejmujących środki służące zmniejszeniu obciążeń i uproszczeniu przepisów
210 zakończonych ocen i kontroli sprawności.

W 2022 r. 24 oceny były w toku, a 18 zostało zakończonych. Ponadto przyjęto 39 inicjatyw, które obejmowały środki służące zmniejszeniu obciążeń i uproszczeniu przepisów.

Zestawienie informacji: Inicjatywy dotyczące uproszczenia i unowocześnienia przepisów UE oraz zmniejszenia wynikających z nich obciążeń w 2022 r.

Kontekst

2023 r. – Komisja publikuje coroczne badanie obciążenia z 2022 r., w którym przedstawia m.in. pierwszy rok pełnego wdrożenia podejścia „jedno więcej – jedno mniej” i zapowiada dalsze działania Komisji na rzecz racjonalizacji i uproszczenia wymogów sprawozdawczych dla przedsiębiorstw i administracji.

2022 r. – Komisja publikuje coroczne badanie obciążenia z 2021 r., w którym po raz pierwszy podsumowuje projekt pilotażowy „jedno więcej – jedno mniej” przeprowadzony w 2021 r.

2020 r. – Komisja ustanawia platformę ds. dostosowania się do wymogów przyszłości, czyli grupę ekspertów wysokiego szczebla skupiającą państwa członkowskie, Komitet Regionów, Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny oraz zainteresowane strony. W ramach platformy prowadzi się również współpracę z siecią pełnomocników ds. MŚP i siecią RegHub.

2017 r. – Komisja publikuje pierwsze coroczne badanie obciążenia.

2017 r. – Komisja usprawnia REFIT, dbając o to, by kwestie uproszczenia przepisów i redukcji obciążeń zawsze były uwzględniane przy ocenie i przeglądzie przepisów. Wszystkie zmiany prawodawstwa UE są objęte programem REFIT i mają na celu zmniejszenie obciążeń i uproszczenie przepisów.

2015 r. – Komisja ustanawia platformę programu REFIT. Jej mandat wygasł w dniu 31 października 2019 r.

2015 r. – Komisja publikuje analizę (ABRplus), w której sprawdza, jak 12 środków programu działań zostało zastosowanych w krajach UE i w jakim stopniu osiągnięto planowane korzyści.

2012 r. – do końca programu działań Komisja osiąga swój cel dotyczący zmniejszenia o 25 proc. obciążeń administracyjnych wynikających z przepisów UE dla przedsiębiorstw (szacowane roczne oszczędności: 30,8 mld euro).

2007 r. – Komisja rozpoczyna program działań na rzecz zmniejszenia obciążeń administracyjnych wynikających z przepisów UE. Powołana zostaje grupa wysokiego szczebla mająca doradzać w sprawie realizacji programu. Jej zalecenia obejmują ułatwienie fakturowania elektronicznego oraz zwolnienie mikroprzedsiębiorstw z wymogów unijnych przepisów w zakresie rachunkowości.

2005 r. – program na rzecz stopniowego upraszczania obejmuje 164 środki na lata 2005–2009 i stanowi część rocznego programu prac.

2002 r. – program dotyczący lepszego stanowienia prawa jest pierwszym krokiem do uproszczenia i udoskonalenia przepisów UE. Wprowadza on obowiązkowe oceny wpływu i konsultacje z zainteresowanymi stronami w przypadku wszystkich nowych inicjatyw zaproponowanych przez Komisję.