Ag teitheadh ón Úcráin: Do Chearta san Aontas Eorpach

Náisiúnaigh na hÚcráine ar a raibh cónaí san Úcráin roimh an 24 Feabhra 2022, chomh maith lena mbaill teaghlaigh, a easáitíodh an 24 Feabhra 2022 nó ina dhiaidh sin.

Daoine gan stát agus náisiúnaigh tríú tíortha a raibh cosaint idirnáisiúnta nó cosaint choibhéiseach acu san Úcráin roimh an 24 Feabhra 2022, chomh maith lena mbaill teaghlaigh, agus a easáitíodh ón Úcráin an 24 Feabhra 2022 nó ina dhiaidh sin.

Náisiúnaigh tríú tíortha nach náisiúnaigh na hÚcráine iad agus daoine gan stát a bhfuil cruthúnas acu go raibh cónaí dlíthiúil orthu san Úcráin roimh an 24 Feabhra 2022 ar bhonn cead buanchónaithe bailí a eisíodh i gcomhréir le dlí na hÚcráine, agus nach bhfuil in ann filleadh ar a dtír thionscnaimh i ndálaí sábháilte marthanacha, tá siad incháilithe chun cosaint shealadach a fháil ón Aontas nó cosaint náisiúnta leordhóthanach, ag brath ar an tír den Aontais ina bhfuil siad.

Náisiúnaigh na hÚcráine ar a bhfuil cónaí san Úcráin agus a easáitíodh ón Úcráin roimh an 24 Feabhra 2022 nó a bhí lasmuigh den Úcráin roimh an dáta sin (mar gheall ar chúiseanna oibre agus staidéir, laethanta saoire, cuairteanna teaghlaigh, cuairteanna leighis nó ar chúiseanna eile).

Daoine gan stát nó náisiúnaigh tríú tíortha a bhí ag baint leas as stádas cosanta idirnáisiúnta nó cosaint choibhéiseach san Úcráin roimh an 24 Feabhra 2022 agus a easáitíodh ón Úcráin roimh an 24 Feabhra 2022 nó a bhí lasmuigh den Úcráin (mar gheall ar chúiseanna oibre agus staidéir, laethanta saoire, cuairteanna teaghlaigh, cuairteanna leighis nó ar chúiseanna eile).

Daoine gan stát agus náisiúnaigh tríú tíortha seachas an Úcráin, ar a raibh cónaí dlíthiúil san Úcráin roimh an 24 Feabhra 2022 ar bhonn cead buanchónaithe bailí, ach atá in ann filleadh go sábháilte ar a dtír thionscnaimh. Mar sin féin, fiú sna cásanna sin, féadfaidh na húdaráis cinneadh a dhéanamh cosaint shealadach a thabhairt duit. De rogha air sin, féadfaidh tú iarratas a dhéanamh ar chosaint idirnáisiúnta.

Daoine gan stát, agus náisiúnaigh tríú tíortha ar a raibh cónaí dlíthiúil san Úcráin ar bhonn gearrthéarmach roimh an 24 Feabhra 2022, amhail mic léinn agus oibrithe.

Moltar duit dul i dteagmháil le hionadaithe áitiúla do thíre tionscnaimh nó le húdaráis náisiúnta na tíre is óstach duit, agus treoróidh siad thú tríd an bpróiseas chun tú a aisdúichiú go sábháilte.

Féadfaidh tíortha den Aontas cinneadh a dhéanamh cosaint shealadach a leathnú chuig na daoine sin a d’fhág an Úcráin roimh an 24 Feabhra 2022 de réir mar a tháinig méadú ar an teannas, sin nó na daoine a bhí ar chríoch an Aontais (e.g. ar saoire nó ar chúiseanna oibre) roimh an dáta sin, agus nach bhfuil in ann filleadh ar an Úcráin i ngeall ar an gcoinbhleacht armtha. Le haghaidh tuilleadh faisnéise, déan teagmháil leis na húdaráis áitiúla sa tír ina bhfuil tú ag fanacht faoi láthair. Ar an mbonn céanna, mura bhfuil an discréid sin á cur i bhfeidhm ag an tír den Aontas lena mbaineann chun stádas cosanta sealadaí a thabhairt duit, féadfaidh tú a chinneadh freisin iarratas a dhéanamh ar chosaint idirnáisiúnta.

Bronnfar cead isteach san Aontas ort fós féin. Féadfaidh tú iarratas a dhéanamh ar chosaint idirnáisiúnta nó ar stádas imirce dleathaí, ag brath ar do chúinsí. Féadfaidh na húdaráis a chinneadh freisin cosaint shealadach a thabhairt duit. I bprionsabal, i gcás ina mbeidh tú sábháilte i do thír dhúchais agus má tá tú in ann filleadh, féadfaidh tú cúnamh a fháil chun go ndéanfar tú a aisdúichiú. Déan teagmháil go díreach leis na húdaráis náisiúnta sa tír ina bhfuil tú ag fanacht. Féadfaidh tú freisin dul chuig Tairseach Inimirce an Aontais chun eolas níos praiticiúla a fháil agus naisc chuig suíomhanna gréasáin na n-údarás náisiúnta ábhartha.

Is ceart ‘láithreach’ é an ceart chun cosanta sealadaí – is é sin, nuair is mian le duine leas a bhaint aisti, nach bhfuil le déanamh aige/aici ach treoracha na n-údarás náisiúnta a leanúint, agus náisiúntacht, stádas cosanta idirnáisiúnta nó stádas coibhéiseach cosanta, cónaí san Úcráin nó nasc teaghlaigh a léiriú dóibh, de réir mar is iomchuí, rudaí a thugann an ceart chun cosanta sealadaí.

Údaráis náisiúnta na tíre den Aontas ina bhfuil tú, ba cheart go gcuirfidh siad ar an eolas thú faoi do cheart chun cosaint shealadach a fháil. Ba cheart duit a chur in iúl dóibh ansin má tá tú ag iarraidh leas a bhaint as cosaint shealadach, agus an treoir a thugann siad duit a leanúint.

Féadfaidh tú féachaint ar an léarscáil thíos chun faisnéis a fháil faoi na húdaráis náisiúnta atá freagrach. Mar chuid den phróiseas sin, déanfar do shonraí a chlárú agus cinnteofar go bhfuil i tú i dteideal cosaint shealadach, sin agus cinnteofar nach bhfuil aon cheann de na clásail eisiaimh infheidhme i do chás féin.

Go dtí an 4 Márta 2026. Má bhíonn na cúinsí céanna ar ar tugadh cosaint shealadach go fóill ann, d’fhéadfadh an Coimisiún a mholadh don Chomhairle síneadh suas le bliain eile a chur leis an gcosaint shealadach (go dtí an 4 Márta 2027).

• cearta cónaithe
• rochtain ar thithíocht
• cúnamh leasa shóisialaigh
• cúram leighis, agus cúram sláinte meabhrach agus tacaíocht shíceolaíoch do leanaí san áireamh
• caomhnóireacht dhlíthiúil agus socrúchán sábháilte le haghaidh páistí agus déagóirí gan tionlacan
• rochtain ar oideachas agus/nó ar ghairmoiliúint do leanaí agus do dhéagóirí
• rochtain ar an margadh saothair (faoi réir bheartais mhargadh saothair an Bhallstáit)
• rochtain ar sheirbhísí baincéireachta, mar shampla bunchuntas bainc a oscailt
• an ceart bogadh go dtí tír eile den Aontas, sula n-eisítear cead cónaithe
• an ceart chun gluaiseacht gan bhac i dtíortha den Aontas (lasmuigh den tír chónaithe san Aontas) ar feadh 90 lá laistigh de thréimhse 180 lá tar éis cead cónaithe a eisiúint sa tír is óstach san Aontas

Ba cheart duit a bheith ar an eolas freisin go bhfuil cearta níos leithne ag roinnt tíortha den Aontas ná na cearta atá liostaithe thuas (e.g. saor-rochtain ar oideachas ollscoile, etc.)

Is ea. A luaithe a gheobhaidh tú cosaint shealadach i dtír den Aontas, is sa tír sin a thug an cead cónaithe duit agus sa tír sin amháin a bheidh na cearta a dhíorthaítear ó chosaint shealadach bailí. Mar sin féin, beidh sé de cheart agat taisteal chuig tíortha eile laistigh den Aontas ar feadh 90 lá laistigh de thréimhse 180 lá. Féach an ceannteideal seo thíos ‘Taisteal ar aghaidh san Aontas Eorpach’.

Féadfaidh tú a chinneadh freisin gur mian leat leas a bhaint as do chearta i dtír eile den Aontas seachas an tír ina bhfuil cónaí ort faoi láthair. Má athraíonn tú do thír chónaithe agus má bhogann tú go Ballstát eile, rachaidh an cead cónaithe sa chéad Bhallstát in éag agus tiocfaidh deireadh le do chearta ansin. Ba cheart don tír nua de chuid an Aontais cosaint shealadach a thabhairt duit agus cead cónaithe nua a eisiúint. Tá sé tábhachtach go gcuirfidh tú in iúl d na húdaráis sa chéad tír den Aontas go bhfuil sé i gceist agat bogadh go tír eile den Aontas.

I mBallstáit uile an Aontais agus san Eilvéis, san Iorua, san Íoslainn agus i Lichtinstéin.

Ní chuireann. An ceart chun cosaint shealadach, is ceart é sa bhreis ar an gceart chun iarratas a dhéanamh ar chosaint idirnáisiúnta.

I prionsabal, daoine atá i dteideal cosaint shealadach, féadfaidh siad iarratas a dhéanamh ar thearmann tráth ar bith. Mar sin féin, bí ar an eolas gurb é an cuspóir atá le cosaint shealadach a bhronnadh laghdú a dhéanamh ar an ngá atá le hiarratas a dhéanamh ar chosaint idirnáisiúnta láithreach, i ngeall go bhfaighidh tú cead cónaithe chomh maith leis na cearta a ghabhann leis. Sa bhreis air sin, laghdaítear na gnásanna riaracháin maidir le cosaint shealadach a mhéid agus is féidir i ngeall ar phráinn an cháis. I gcomparáid leis sin, ba cheart duit a bheith ag súil leis go mbeidh an nós imeachta chun scrúdú a dhéanamh ar iarratas ar chosaint idirnáisiúnta níos casta i ngeall ar na dálaí reatha – bíonn níos mó céimeanna i gceist leis agus glacann sé níos mó ama chun é a chur i gcrích dá bhrí sin.

Tar éis scrúdú a dhéanamh ar iarratas ar chosaint idirnáisiúnta, agus i gcás nach mbronntar tearmann ar dhuine atá incháilithe le haghaidh cosaint shealadach, leanann an duine de thairbhe a bhaint as cosaint shealadach go dtí go dtéann sé in éag. An ceart chun cosaint shealadach, is ceart é sa bhreis ar an gceart chun iarratas a dhéanamh ar chosaint idirnáisiúnta.

Ní féidir. An cinneadh maidir le stádas cosanta idirnáisiúnta, tá sé neamhspleách ar an gcosaint shealadach. Leanann sé nós imeachta éagsúil os comhair na n-údarás náisiúnta inniúil sa tír den Aontas agus cinntear an toradh ar bhonn do cháis phearsanta aonair féin.
Féach freisin: Treoir phraiticiúil: Incháilitheacht le haghaidh cosaint idirnáisiúnta

Is agatsa atá an rogha aon tír san Aontas Eorpach a roghnú inar mian leat cosaint shealadach a fháil. Mar sin féin, ní féidir leat cosaint shealadach a fháil ach in aon Bhallstát amháin den Aontas ag aon am amháin. Is ionann na cearta a bhaineann le cosaint shealadach i ngach tír san Aontas faoi cheangal na Treorach.  

Má chláraigh tú i dtír amháin agus má chinneann tú bogadh go dtí tír eile, ní mór duit údaráis na tíre ina bhfuil tú cláraithe faoi láthair a chur ar an eolas. Cláróidh an tír a mbogann tú chuici ansin thú agus tabharfaidh sí duit an stádas cosanta sealadaí agus na cearta a ghabhann leis. 

Cuir na húdaráis náisiúnta sa Bhallstáit ina bhfuil tú faoi láthair go bhfuil cosaint idirnáisiúnta de dhíth ort agus lean an treoir a fhaigheann tú. Tá eolas ó aireachtaí inmheánacha le fáil ar an léarscáil ar an leathanach seo. Féach freisin: Treoir phraiticiúil maidir le clárúchán

Ceapadh Cosaint Shealadach chun cosaint láithreach a sholáthar do dhaoine easáitithe, na daoine sin atá ag teitheadh ó limistéir ina bhfuil coinbhleacht armtha ar siúl san áireamh. Cé go bhfuil cosaint shealadach gan dochar don cheart chun iarratas a dhéanamh ar chosaint idirnáisiúnta, féadfaidh sé laghdú a dhéanamh ar an ngá atá le hiarratas a dhéanamh ar chosaint idirnáisiúnta láithreach, i ngeall go bhfaighidh tú cead cónaithe chomh maith leis na cearta a ghabhann leis. Sainmhínítear fad na cosanta sealadaí i ndlí an Aontais.

Is ceart aonair é tearmann, a bhronntar tar éis próiseas sonrach riaracháin agus dlí lena gcinnfear an bhfuil bunús maith leis an eagla atá ort go ndéanfar géarleanúint ort ar chúiseanna a bhaineann le cine, reiligiún, náisiúntacht, ballraíocht i ngrúpa sóisialta ar leith nó tuairim pholaitiúil. Nuair a bhronntar é, féadfar tearmann a tharraingt siar aon uair a thagann eilimintí nó torthaí nua chun cinn a thugann le fios go bhfuil cúiseanna ann le hathmhachnamh a dhéanamh ar a bhailíocht.

Ba cheart duit tuilleadh eolais a fháil ó na húdaráis náisiúnta sa tír den Aontas ina bhfuil tú maidir leis na cearta sonracha, cuir i gcás rochtain ar chúram sláinte, tithíocht agus an margadh saothair, oideachas do pháistí agus coinneáil, faoi gach córas cosanta. Le haghaidh tuilleadh eolais maidir le cearta bunúsacha le linn an nós imeachta tearmainn, féach anseo.

D’fhéadfá a bheith i dteideal cead cónaithe a fháil mar bhall teaghlaigh de shaoránach den Aontas nó de dhuine ar a bhfuil cónaí dlíthiúil san Aontas cheana, nó mar mhac léinn, mar thaighdeoir, mar oiliúnaí nó mar oibrí. Chun tuilleadh eolais a fháil faoi do roghanna, ba cheart duit teagmháil a dhéanamh leis na húdaráis áitiúla sa tír ina bhfuil tú ag fanacht faoi láthair. Féadfaidh tú freisin dul chuig Tairseach Inimirce an Aontais chun eolas níos praiticiúla a fháil agus naisc chuig suíomhanna gréasáin na n-údarás náisiúnta ábhartha.