Zrównoważone dostawy surowców
Na drodze do osiągnięcia wyznaczonych w akcie celów klimatycznych i cyfrowych stoi wiele wyzwań: pozyskiwanie, przetwarzanie i recykling surowców krytycznych w Europie oraz zabezpieczenie łańcuchów dostaw.
Lit, kobalt i nikiel wykorzystywane są do produkcji akumulatorów; gal stosowany jest do produkcji paneli słonecznych; surowy bor to ważny materiał w tworzeniu technologii wiatrowych; z kolei tytan i wolfram odgrywają rolę w sektorach kosmicznym i obronnym.
Europejski akt w sprawie surowców krytycznych odzwierciedla dążenie UE do zapewnienia przemysłowi unijnemu bezpiecznych i zrównoważonych dostaw surowców krytycznych oraz do znacznego zmniejszenia zależności UE od importu od jednego kraju będącego dostawcą.
Cele europejskiego aktu w sprawie surowców krytycznych
Europejski akt w sprawie surowców krytycznych umożliwia UE zwiększenie jej zdolności i wzmocnienie odporności jej łańcucha dostaw surowców krytycznych. W akcie przewidziano środki mające:
- wzmocnić krajowe łańcuchy dostaw
- zacieśnić relacje z państwami trzecimi w celu rozwijania międzynarodowych partnerstw z obopólną korzyścią.
Główne filary aktu
Europejski akt w sprawie surowców krytycznych ma wzmocnić zdolności UE w zakresie surowców krytycznych na wszystkich etapach łańcucha wartości. Ma on także zwiększyć odporność UE przez ograniczenie zależności, zwiększenie gotowości oraz promowanie zrównoważoności i obiegu zamkniętego w łańcuchach dostaw. Aby osiągnąć te cele, w akcie określono cztery filary.
W akcie wymieniono surowce krytyczne i surowce strategiczne o dużym znaczeniu dla technologii stosowanych w transformacji ekologicznej i cyfrowej, a także w sektorach obronnym i kosmicznym. Określono w nim również poziomy odniesienia dla krajowych zdolności produkcyjnych w ramach łańcucha dostaw strategicznych surowców. Poziomy te mają zostać osiągnięte do 2030 r. i wynoszą: 10 proc. – roczne zapotrzebowanie UE na wydobycie; 40 proc. – przetwarzanie i 15 proc. – recykling. Z jednego państwa trzeciego powinno pochodzić maksymalnie 65 proc. rocznego zapotrzebowania UE na każdy z surowców strategicznych, na dowolnym etapie przetwarzania.
UE musi wzmocnić swój łańcuch wartości surowców począwszy od ich wydobycia przez rafinację, a skończywszy na przetwarzaniu i recyklingu. Będzie to wymagać rozwoju krajowych programów poszukiwawczych, sprawniejszego i przewidywalnego podejścia do procedur wydawania zezwoleń, a także zwiększenia dostępu do finansowania.
Filar ten dotyczy poprawy odporności UE na zakłócenia w łańcuchu dostaw. W tym celu filar ten zakłada zwiększenie zdolności monitorowania z wykorzystaniem testów warunków skrajnych, zapewnienie skoordynowanych wysiłków na rzecz gromadzenia zapasów strategicznych oraz sprzyjanie zrównoważonym inwestycjom i zrównoważonemu handlowi.
UE zwiększy absorpcję i wdrażanie przełomowych technologii w zakresie surowców krytycznych. Ustanowienie szeroko zakrojonego partnerstwa na rzecz umiejętności w zakresie surowców krytycznych oraz powołanie Akademii Surowców umożliwi promowanie umiejętności istotnych z punktu widzenia pracowników w łańcuchach dostaw surowców krytycznych.
Należy wspierać recykling surowców i rozwijać silny rynek wtórny. W tym celu konieczne jest zachęcanie do odzyskiwania surowców krytycznych z zakładów unieszkodliwiania odpadów oraz podejmowanie większych wysiłków, aby zniwelować negatywny wpływ na prawa pracownicze, prawa człowieka i ochronę środowiska. Należy również uznać systemy certyfikacji w celu poprawy zrównoważonego charakteru surowców krytycznych wprowadzanych na rynek UE.
Surowce i znaczenie zaangażowania na arenie międzynarodowej
UE jest w dużym stopniu zależna od przywozu surowców krytycznych z państw trzecich. Uzależnienie to wraz z rosnącym popytem globalnym wynikającym z transformacji w kierunku gospodarki cyfrowej i ekologicznej sprawia, że łańcuchy dostaw są podatne na zagrożenia.
kobaltu wydobywanego na świecie, stosowanego do produkcji akumulatorów, pochodzi z Demokratycznej Republiki Konga
dostaw magnezu do UE pochodzi z Chin
metali ziem rzadkich wykorzystywanych do produkcji magnesów trwałych jest rafinowanych w Chinach
dostaw boranów do UE pochodzi z Turcji
Handel międzynarodowy ma zatem zasadnicze znaczenie dla wspierania światowej produkcji i dywersyfikacji dostaw. UE będzie dążyła do wzajemnie korzystnych partnerstw z rynkami wschodzącymi i gospodarkami rozwijającymi się, zwłaszcza w ramach strategii Global Gateway. UE zintensyfikuje działania handlowe, m.in. przez stworzenie Klubu Surowców Krytycznych dla wszystkich krajów o podobnych poglądach, które chcą wzmocnić globalne łańcuchy dostaw, wzmocnienie Światowej Organizacji Handlu (WTO), rozszerzenie sieci umów o ułatwieniach w zakresie zrównoważonych inwestycji i umów o wolnym handlu oraz zwalczanie nieuczciwych praktyk handlowych.
UE będzie wspierała dalszy rozwój partnerstw strategicznych i współpracowała z wiarygodnymi partnerami, aby promować ich zrównoważony rozwój gospodarczy przez budowanie w tych krajach łańcucha wartości, a jednocześnie promowanie bezpiecznych, odpornych, przystępnych cenowo i wystarczająco zróżnicowanych łańcuchów wartości dla UE.