Instrument wsparcia w sytuacjach nadzwyczajnych

Instrument wsparcia w sytuacjach nadzwyczajnych pomaga państwom członkowskim w ich reakcji na pandemię koronawirusa. Służy on zaspokajaniu potrzeb na szczeblu europejskim w sposób strategiczny i skoordynowany.

Instrument wsparcia w sytuacjach nadzwyczajnych opiera się na zasadzie solidarności – wspólne działania i zasoby mają służyć szybkiemu reagowaniu na wspólne potrzeby strategiczne. Instrument pomaga złagodzić bezpośrednie skutki pandemii i przewidywać dalsze potrzeby związane z odbudową.

Na tej stronie publikujemy wszystkie najnowsze informacje o realizacji działań finansowanych z instrumentu wsparcia w sytuacjach nadzwyczajnych.

Znaczna część budżetu dostępnego w ramach europejskiego instrumentu wsparcia w sytuacjach nadzwyczajnych jest wykorzystywana na zabezpieczenie w UE bezpiecznych i skutecznych szczepionek przeciwko COVID-19 za pośrednictwem umów zakupu z wyprzedzeniem zawartych z producentami szczepionek. Jest to element strategii Komisji Europejskiej w dziedzinie szczepionek.

Veklury

W ramach instrumentu wsparcia w sytuacjach nadzwyczajnych Komisja Europejska sfinansowała dwie umowy z firmą farmaceutyczną Gilead, aby zabezpieczyć odpowiednią liczbę dawek produktu leczniczego Veklury (nazwa handlowa leku remdesiwir), o łącznej wartości 70 mln euro. Veklury był pierwszym lekiem dopuszczonym na poziomie UE w leczeniu COVID-19. Dzięki środkom z instrumentu wsparcia w sytuacjach nadzwyczajnych zapewniono leczenie ok. 37 tys. pacjentów z poważnymi objawami COVID-19. Państwom członkowskim i Wielkiej Brytanii udostępniono łącznie 200 tys. fiolek leku Veklury w kilku transzach od sierpnia do października 2020 r.

Urządzenia do plazmaferezy

11 stycznia 2021 r. Komisja dokonała wyboru 24 projektów, w ramach których tworzy się nowe lub rozbudowuje istniejące programy gromadzenia osocza od dawców, którzy przeszli COVID-19, i buduje w ten sposób zaplecze szybkiego gromadzenia osocza w przypadku nowych fal pandemii w przyszłości. Projekty, które będą realizowane w 14 państwach członkowskich i w Wielkiej Brytanii, mają charakter krajowy lub regionalny i w większości przypadków będą obejmować dystrybucję funduszy do dużej liczby lokalnych ośrodków pobierania krwi lub osocza (łącznie ponad 150).

Badania kliniczne leków repozycjonowanych

13 listopada 2020 r. Komisja przyznała dotację w wysokości 1 mln euro z instrumentu wsparcia w sytuacjach nadzwyczajnych na przeprowadzenie badania klinicznego w zakresie repozycjonowania raloksyfenu. Jest to lek stosowany obecnie w profilaktyce i leczeniu osteoporozy, wytypowany przez platformę superkomputerową Exscalate4CoV finansowaną w ramach programu „Horyzont 2020” jako obiecująca cząsteczka do wykorzystania w leczeniu pacjentów chorych na COVID-19. Celem badania, w którym weźmie udział 450 osób, jest ocena skuteczności i bezpieczeństwa raloksyfenu i jego potencjału w zapobieganiu replikacji wirusa wywołującego COVID-19 w komórkach oraz skrócenia średniego czasu wydalania wirusa u pacjentów z COVID-19, którzy nie wykazują jeszcze poważnych objawów.

Szybkie testy antygenowe

Przeprowadzanie testów ma decydujące znaczenie dla spowolnienia rozprzestrzeniania się koronawirusa. Komisja Europejska uruchomiła 100 mln euro z instrumentu wsparcia w sytuacjach nadzwyczajnych, aby bezpośrednio zakupić ponad 20 mln szybkich testów antygenowych, które będą dostarczane do 24 państw członkowskich od lutego 2021 r.

Inwestycje w możliwości przeprowadzania testów w państwach członkowskich

18 listopada Komisja Europejska podpisała umowę z Międzynarodową Federacją Czerwonego Krzyża (IFRC) o wartości 35,5 mln euro, zwiększającą możliwości wykonywania w UE testów na COVID-19. Środki pochodzą z instrumentu na rzecz wsparcia w sytuacjach nadzwyczajnych. Zostały one przeznaczone na szkolenia personelu z pobierania i analizy próbek oraz przeprowadzania testów, zwłaszcza za pomocą urządzeń mobilnych. Dzięki funduszom mobilne zespoły testujące Czerwonego Krzyża mają teraz dostęp do niezbędnego sprzętu, urządzeń i odczynników laboratoryjnych służących do pobierania próbek i przeprowadzania testów. Organy krajowe uzyskały w ten sposób wsparcie w swojej pracy.

Z pakietu na rzecz mobilności w ramach instrumentu wsparcia w sytuacjach nadzwyczajnych przyznawana jest również pomoc na:

To dodatkowe źródło finansowania uzupełnia środki już udostępnione w ramach Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności oraz w ramach dostaw sprzętu ochronnego za pośrednictwem programu rescEU.

Komisja otrzymała 78 wniosków o wsparcie z 20 państw członkowskich i z Wielkiej Brytanii, z czego 60 dotyczyło dostaw towarów medycznych, sprzętu do szczepień i środków terapeutycznych, a 18 – transportu pacjentów i zespołów medycznych.  Ogółem na wsparcie tych operacji udostępniono ponad 173 mln euro.

Jeśli chodzi o pomoc w transporcie towarów, Komisja przekazała od kwietnia 2020 r. 164 mln euro na wsparcie 20 państw członkowskich i Wielkiej Brytanii w zakresie transportu towarów. Uwzględniona w tym jest kwota 14,6 mln euro, którą przekazano 6 krajom UE na transport sprzętu do szczepień przeciwko COVID-19 i środków terapeutycznych stosowanych w leczeniu COVID-19, w formie dotacji lub bezpośredniego korzystania z pośrednictwa Komisji w usługach transportowych.

W sumie wsparcie przeznaczono na ponad 1000 lotów towarowych oraz dodatkowo 500 operacji realizowanych drogą lądową i morską. Dostarczono w ten sposób do Europy ratujące życie środki ochrony indywidualnej i sprzęt medyczny.

W listopadzie 2021 r. Komisja Europejska przyznała dodatkowe 2,9 mln euro na operacje związane z transportem pacjentów oraz personelu i zespołów medycznych. Łączna kwota przeznaczona na tego rodzaju działania wyniosła zatem 9 mln euro.

Za pośrednictwem tych projektów Komisja Europejska wsparła transport łącznie około 450 pracowników medycznych i 350 pacjentów.

Komisja udostępniła około 100 mln euro na zamówienie podstawowych produktów związanych ze zdrowiem, takich jak środki ochrony indywidualnej oraz leki stosowane w profilaktyce i leczeniu COVID-19, a także na usługi mające podnieść jakość takich produktów i ułatwić korzystanie z nich.

Komisja udostępniła 12 mln euro z instrumentu wsparcia w sytuacjach nadzwyczajnych na zakup 200 robotów do dezynfekcji UV. Roboty takie mogą w ciągu 15 minut zdezynfekować standardowe pomieszczenia dla pacjentów przy użyciu światła ultrafioletowego. Jest to ważna pomoc dla szpitali, która może pomóc im ograniczyć ryzyko zakażenia i powstrzymać rozprzestrzenianie się koronawirusa. Dystrybucja rozpoczęła się 26 lutego 2021 r. – do 12 państw członkowskich dostarczono około 30 robotów. 21 września 2021 r. Komisja dostarczyła dwusetnego robota do dezynfekcji UV (do szpitala Consorci Corporació Sanitària Parc Taulí w Barcelonie w Hiszpanii). Dodatkowo Komisja zapewniła zakup kolejnych 100 robotów, dzięki czemu łącznie podarowanych zostanie 300 robotów.

Komisja Europejska udostępniła 2,5 mln euro z instrumentu wsparcia w sytuacjach nadzwyczajnych na wyszkolenie puli wielodyscyplinarnych pracowników służby zdrowia w celu wsparcia oddziałów intensywnej terapii. W ramach programu trwającego osiem miesięcy przeszkolono 17 tys. lekarzy i pielęgniarek w 700 szpitalach w całej UE. Program pozwolił pracownikom służby zdrowia, którzy zwykle nie pracują na oddziałach intensywnej terapii, nabyć umiejętności z zakresu intensywnej opieki medycznej. Przyczyniło się to do zwiększenia zasobów personelu, które można wykorzystać w przypadku zapotrzebowania na szybkie i tymczasowe znaczące zwiększenie zdolności oddziału intensywnej terapii. Materiały szkoleniowe zostaną udostępnione zainteresowanym państwom trzecim, które chcą przygotować się do szybkiego zwiększenia liczby pracowników oddziałów intensywnej opieki medycznej w przypadku przyszłych fal COVID-19 lub innych kryzysów związanych ze zdrowiem.

Rozporządzenie w sprawie unijnego cyfrowego zaświadczenia COVID weszło w życie 1 lipca 2021 r. Już 17 marca 2021 r. Komisja Europejska przedstawiła wniosek dotyczący utworzenia unijnego cyfrowego zaświadczenia COVID, aby umożliwić bezpieczne korzystanie z prawa do swobodnego przemieszczania się w UE podczas pandemii.

27 września 2021 r. Komisja przyznała 20 państwom członkowskim dotacje o łącznej wartości 95 mln euro na zakup testów diagnostycznych COVID-19, aby ułatwić wydawanie unijnego cyfrowego zaświadczenia COVID. Działania te uzupełniają akcje szczepień przeciwko COVID-19. Inicjatywa ta jest częścią zobowiązania Komisji do wspierania przystępnego cenowo dostępu do szybkich i dokładnych testów dla tych, którzy nie zostali jeszcze w pełni zaszczepieni, a w szczególności tych, którzy nie mogą zostać zaszczepieni z powodów medycznych.

Pierwsze sprawozdanie Komisji na temat wdrożenia unijnego cyfrowego zaświadczenia COVID w UE

Interoperacyjność

Komisja uruchomiła ok. 16 mln euro z instrumentu na rzecz wsparcia w sytuacjach nadzwyczajnych w celu stworzenia infrastruktury niezbędnej do wydawania i weryfikacji interoperacyjnych zaświadczeń potwierdzających zaszczepienie się, wykonanie testu i powrót do zdrowia po przejściu COVID-19.

Skorzystano przy tym z doświadczeń zdobytych podczas tworzenia infrastruktury cyfrowej „europejskiej usługi bramy federacyjnej”, która obsługuje transgraniczną wymianę danych między krajowymi aplikacjami mobilnymi służącymi do ustalania kontaktów zakaźnych i ostrzegania. Komisja opracowała na tej podstawie unijną bramę – bezpieczną infrastrukturę cyfrową łączącą krajowe systemy i zapewniającą wiarygodną weryfikację interoperacyjnych zaświadczeń w całej UE. Po udanym etapie pilotażowym unijna brama sieciowa zaczęła działać 1 czerwca 2021 r. Umożliwia ona weryfikację zaświadczeń wydawanych w różnych krajach.

Ponadto Komisja udostępniła dodatkowe środki w ramach instrumentu na rzecz wsparcia w sytuacjach nadzwyczajnych, aby zapewnić wsparcie techniczne i finansowe w wysokości do 1 mln euro dla każdego kraju UE na potrzeby przyłączenia się do bramy sieciowej.

Unijne cyfrowe zaświadczenie COVID-19

W walce z koronawirusem większość państw członkowskich uruchomiła krajową aplikację służącą do ustalania kontaktów zakaźnych i ostrzegania lub planuje uruchomienie takiej aplikacji. Około 10 mln euro udostępniono w ramach instrumentu wsparcia w sytuacjach nadzwyczajnych, aby zapewnić interoperacyjność między tymi krajowymi aplikacjami i w ten sposób wykorzystać potencjał mobilnych aplikacji służących do ustalania kontaktów zakaźnych i ostrzegania w celu przerwania łańcucha zakażeń koronawirusem i ratowania życia, również w kontekście mobilności transgranicznej osób.

Brama sieciowa zapewniająca interoperacyjność zapewni Europie rozwiązanie gwarantujące bezpieczną wymianę informacji między krajowymi aplikacjami w oparciu o zdecentralizowaną architekturę i wysoki poziom ochrony danych. Po udanym etapie pilotażowym system uruchomiono 19 października.

Do tej pory za pośrednictwem tej usługi połączono ze sobą 17 aplikacji krajowych, które w sumie pobrano 67 mln razy. Wkrótce dołączą kolejne kraje.

W ramach instrumentu wsparcia w sytuacjach nadzwyczajnych zarezerwowano dla państw członkowskich łącznie 3 mln euro na dostosowanie ich krajowych aplikacji i serwerów do wymogów związanych z podłączeniem się do bramy sieciowej zapewniającej interoperacyjność. Jak na razie z takiego wsparcia skorzystało 13 państw członkowskich.

Aplikacje mobilne do ustalania kontaktów zakaźnych w państwach członkowskich UE

• Reakcja Komisji na pandemię koronawirusa w dziedzinie zdrowia publicznego
• Instrument wsparcia w sytuacjach nadzwyczajnych – pytania i odpowiedzi
• Instrument wsparcia w sytuacjach nadzwyczajnych podstawa prawna z 2016 r. i aktywacja w 2020 r.
• Platforma koordynacyjna do spraw sprzętu medycznego