Door de coronapandemie is de vraag naar persoonlijke beschermingsmiddelen, medische producten en geneesmiddelen die in intensive care worden gebruikt, wereldwijd sterk gestegen. Met het oog op de tijdige beschikbaarheid van de medische middelen die nodig zijn om het virus te bestrijden, levens te redden en de gezondheidscrisis in de Europese Unie te overwinnen, heeft de Europese Commissie een clearinghouse voor medisch materiaal opgezet voor een periode van zes maanden, beginnend op 1 april 2020..
Vraag en aanbod van medisch materiaal op elkaar afstemmen
Het clearinghouse was een coördinatiecentrum dat nauw samenwerkte met nationale autoriteiten in de hele EU, producenten en andere belanghebbenden om de lidstaten te helpen het nodige materiaal aan te schaffen.
Het fungeerde als platform voor de dialoog met vertegenwoordigers van de lidstaten op het gebied van gezondheid en economie en voor de uitwisseling van informatie over de vraag naar en het aanbod van medische apparatuur op EU-niveau en over manieren om tekorten te overwinnen en capaciteit op te bouwen. Via de dialoog met vertegenwoordigers van de industrie verzamelde het clearinghouse informatie over de ontwikkeling van de vraag naar en het aanbod van belangrijke medische producten en het stimuleerde de uitwisseling van die gegevens.
Het clearinghouse bood de lidstaten ook ondersteunende instrumenten, waaronder een platform waar zij informatie konden uitwisselen, hun behoeften op de korte, middellange en lange termijn voor medische apparatuur konden presenteren en leveringsaanbiedingen van ondernemingen konden vinden.
Het clearinghouse monitorde de import, de uitvoerbeperkingen van landen buiten de EU, de productiecapaciteit en de toeleveringsketens, inclusief belemmeringen in vervoer en logistiek. Het hielp ook om tekorten door wettelijke of technische belemmeringen te voorzien en op te lossen. Het clearinghouse heeft ook bijgedragen aan het toezicht op de uitvoervergunningsplicht voor persoonlijke beschermingsmiddelen die de Europese Unie verlieten en die de Commissie tijdelijk had ingevoerd van 15 maart tot en met 25 mei 2020.
Dit alles hielp aan de hand van de mededeling van de Commissie over de paraatheid van de EU op korte termijn voor toekomstige uitbraken van COVID-19 de aandacht te vestigen op elke fase van de Europese exitstrategie en op betere paraatheid voor toekomstige uitbraken of mogelijke latere golven van het virus.
Het clearinghouse bundelde expertise uit de verschillende diensten van de Europese Commissie die betrokken waren bij de strijd tegen het coronavirus. Het clearinghouse was georganiseerd rond vijf productclusters: persoonlijke beschermingsmiddelen, beademingstoestellen, andere medische en ziekenhuisbenodigdheden, testmateriaal en geneesmiddelen en vaccins voor intensive care.
Het clearinghouse vormde een aanvulling op het werk van de Commissie op het gebied van gezamenlijke aanbestedingen en het aanleggen van voorraden van medisch materiaal via rescEU. Zelf organiseerde het clearing house geen aanbestedingen, en het koppelde evenmin vraag en aanbod in individuele zaken. Het bood ondersteuning, tools en essentiële informatie om de beschikbaarheid van medisch materiaal voor de bestrijding van het virus te optimaliseren.
Ook de overige landen van de Europese Economische Ruimte (IJsland, Liechtenstein en Noorwegen), Zwitserland en het Verenigd Koninkrijk werden bij de werkzaamheden van het clearinghouse betrokken.
SANTE Data Collection Platform
De EU-lidstaten konden op dit platform aangeven wat hun verwachte behoeften aan medische producten waren. Bedrijven die deze producten maakten en leverden, konden er hun offertes uploaden. De werking van het platform wordt in deze presentatie nader beschreven. Bedrijven die een aanbod wilden uploaden, konden een formulier invullen op dit platform.
Bijeenkomsten met EU-lidstaten en geassocieerde landen
Het clearinghouse organiseerde regelmatig bijeenkomsten met vertegenwoordigers van de lidstaten en de geassocieerde landen. Deze bijeenkomsten boden een structuur voor het bundelen en delen van informatie. Op de thematische bijeenkomsten werden standpunten en inzichten met betrekking tot de evoluerende prioritaire gebieden diepgaander besproken.
Thematische bijeenkomst over tests
Coronatests maken het mogelijk besmette personen te identificeren en dezen te isoleren om de verspreiding van het virus te voorkomen, terwijl er volg- en traceringsactiviteiten worden uitgevoerd om na te gaan of andere personen besmet zijn geraakt.
Passende teststrategieën en voldoende testcapaciteit zijn derhalve belangrijke aspecten van de paraatheid voor en de reactie op COVID-19. Tijdens de eerste maanden van de pandemie had Europa echter te kampen met een tekort aan tests en testmaterialen, opgeleid laboratoriumpersoneel en bepaalde laboratoriumapparatuur.
Op 28 mei 2020 organiseerde het clearinghouse daarom een bijeenkomst over teststrategieën en de toenmalige en geplande capaciteit in Europa. In de aanloop naar de bijeenkomst namen de lidstaten en geassocieerde landen deel aan een enquête over dit onderwerp, die tot een aantal nuttige inzichten leidde.
Het Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding presenteerde zijn ideeën over contacttracing. Het Gemeenschappelijk Centrum voor onderzoek presenteerde zijn database van middelen voor in-vitrodiagnostiek en testmethoden voor COVID-19.
Thematische bijeenkomst over beademingstoestellen
De coronapandemie heeft aangetoond dat mechanische beademingstoestellen van cruciaal belang zijn in de klinische behandeling van COVID-19-patiënten en dat er bij exponentieel groeiende aantallen patiënten al heel snel een tekort ontstaat. Hoewel de productie ervan snel werd opgedreven, volstond dit niet om te voldoen aan de zeer grote vraag tijdens de piek van de crisis.
Om die reden organiseerde het clearinghouse op 29 juni 2020 een bijeenkomst over de lessen die waren getrokken en over de beschikbaarheid van mechanische beademingstoestellen in Europa, ter voorbereiding op een mogelijke heropleving van COVID-19. In het verslag van de bijeenkomst staan enkele belangrijke inzichten hierover.
Sommige lessen die waren getrokken uit het gebruik van beademingstoestellen in de intensieve zorg werden vanuit het standpunt van clinici gepresenteerd door de European Society of Intensive Care Medicine (ESICM): beademingstoestellen redden levens, maar ze moeten correct worden gebruikt door gekwalificeerde en gespecialiseerde gezondheidswerkers. Spanje deelde zijn ervaringen (1 en 2) met de aanpak van de toegenomen behoefte aan beademingstoestellen en de versterking van de productiecapaciteit.
De Commissie spande zich op allerlei manieren inn om de lidstaten en de geassocieerde landen te helpen bij het verkrijgen van de benodigde beademingstoestellen, met name via de gezamenlijke aanbestedingsovereenkomst en rescEU.
Opdrijven van de productie
De coronapandemie leidde tot verschillende tekorten aan essentiële producten en maakte het nodig om de productie hiervan aanzienlijk te verhogen.
Tijdens de vergadering van 13 mei over het opdrijven van de productie van persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) verklaard de overgrote meerderheid van de lidstaten dat zij toezicht hielden op de levering van medische hulpmiddelen en proactief contact opnamen met het bedrijfsleven om inzicht te krijgen in het aanbod en na te gaan hoe de productie kon worden verhoogd. Estland en Italië deelden hun ervaringen en beste praktijken.
In een follow-upvergadering op 19 mei werden de bestaande voorraden en de verwachte toename van de productie van medische hulpmiddelen besproken, waarbij ook aandacht ging naar belemmeringen en knelpunten. Bulgarije presenteerde zijn informatietool voor bedrijven met tips en links naar alle maatregelen van de regering om de economische gevolgen van de coronacrisis aan te pakken. België presenteerde het door Enterprise Europe Network Flanders opgerichte platform voor het delen van informatie over vraag en aanbod, en over ondersteunende maatregelen.
Andere links
- Meer over de maatregelen op gezondheidsgebied van de Europese Commissie.
- Mededeling over de kortetermijnparaatheid van de EU voor toekomstige uitbraken van COVID-19
- Instrument voor noodhulp (ESI) naar aanleiding van de coronacrisis
- Gezamenlijke aankoop van vaccins en geneesmiddelen
- Europees Geneesmiddelenbureau
- Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding
- Database van middelen voor in-vitrodiagnostiek en testmethoden voor COVID-19: https://covid-19-diagnostics.jrc.ec.europa.eu/
Verhoging van de productiecapaciteit voor medische uitrusting
Medische uitrusting wordt gewoonlijk beoordeeld en gecertificeerd door een aangemelde instantie op nationaal niveau. Gezien de tekorten aan essentiële medische benodigdheden op het hoogtepunt van de crisis, achtte de Commissie het van cruciaal belang om dit proces te versnellen.
Overeenkomstig de Europese exitstrategie heeft de Commissie in overleg met de lidstaten een lijst van prioritaire producten voor aangemelde instanties opgesteld, en informatie over de beschikbaarheid en de capaciteit van conformiteitsbeoordelingsinstanties gedeeld met marktdeelnemers. Er zijn twee enquêtes bij de aangemelde instanties gehouden. Dit heeft ondernemingen geholpen om een aantal coronageralateerde producten snel op de markt te brengen.
Aangemelde instanties – Lijst van essentiële uitrusting
In de Europese exitstrategie van 15 april 2020 riep de Commissie op in de strijd tegen COVID-19 prioriteit te geven aan essentiële medische apparatuur, op basis van een met de lidstaten overeen te komen lijst. Deze lijst vindt u hieronder:
Aangemelde instanties – Beschikbaarheid en capaciteit
Bovendien zegde de Commissie toe informatie over de beschikbaarheid en capaciteit van conformiteitsbeoordelingsinstanties te delen met marktdeelnemers. In dit verband voerde de Commissie enquêtes uit bij de instanties die belast waren met de certificering van medische apparatuur voor de behandeling van COVID-19 en voor in-vitrodiagnostiek, en van persoonlijke beschermingsmiddelen. De resultaten van deze enquêtes vindt u in de documenten hieronder: