Strategische prognoses Direct naar de inhoud

Strategische prognoses

Wat zijn strategische prognoses?

Prognoses maken betekent het verkennen van mogelijke toekomstige ontwikkelingen en daarop anticiperen, om vorm te geven aan een toekomst zoals wij die wensen. Daarbij wordt op een gestructureerde en systemische manier gebruik gemaakt van collectieve intelligentie. Met strategische prognoses probeert de Commissie daarnaast om ook toekomstperspectieven te integreren in haar beleid, strategische planning en paraatheid. Zo kan de EU zich voorbereiden op en anticiperen op toekomstige schokken en kansen, en vorm te geven aan de toekomst die we willen.

Strategische prognoses zijn geen toekomstvoorspellingen; het gaat om verkenningen van mogelijke toekomstscenario’s en van de kansen en uitdagingen waarmee die scenario’s gepaard gaan. Uiteindelijk helpen zij beleidsmakers om op dit moment de toekomst vorm te geven.

Hoofdrolspelers

Op beleidsniveau vallen de strategische prognoses onder de verantwoordelijkheid van de commissaris voor Intergenerationele Rechtvaardigheid, Jeugd, Cultuur en Sport. Dit mandaat wordt uitgevoerd onder leiding van het secretariaat-generaal en het Gemeenschappelijk Centrum voor onderzoek (het centrum maakt daarvoor gebruik van zijn interne prognosecapaciteit). Het netwerk voor strategische prognoses van de Commissie zorgt voor de coördinatie van het langetermijnbeleid van alle directoraten-generaal. Bij het maken van prognoses werkt de Commissie nauw samen en vormt zij allianties met andere EU-instellingen, met name in het kader van het Europees systeem voor strategische en beleidsanalyse (Espas). Zij werkt ook samen met internationale partners en vormt partnerschappen die gebruikmaken van de prognosecapaciteiten van de nationale overheden via het EU-brede prognosenetwerk.

Strategische prognoseverslagen

De Commissie stelt een jaarlijks strategisch prognoseverslag op dat mede vorm geeft aan de werkprogramma’s en de meerjarenprogrammering van de Commissie. Deze programmering komt tot stand via een participatief en sectoroverschrijdend prognoseproces waarin de diensten van de Commissie de leiding nemen in overleg met de lidstaten, de Espas-partners en externe belanghebbenden. 

In het strategisch prognoseverslag 2023, “Sustainability and wellbeing at the heart of Europe’s Open Strategic Autonomy”, wordt ingegaan op de meest relevante en onderling verweven sociale en economische problemen waarmee de EU op haar weg naar duurzaamheid zal worden geconfronteerd. Op basis hiervan worden tien gebieden voorgesteld waarop de EU actie moet ondernemen om de transitie met succes door te komen. Dit moet uiteindelijk de open strategische autonomie en de mondiale positie van Europa in de wedloop naar een klimaatneutrale economie versterken.

Strategisch prognoseverslag 2023

Strategisch prognoseverslag 2022: In "De groene en de digitale transitie in de nieuwe geopolitieke context ” wordt gefocust op de wisselwerking tussen beide transities in Europa en wordt ook rekening gehouden met het ontwrichtende en veranderende geopolitieke landschap waarin deze transities plaatsvinden. In het verslag wordt gewezen op de sleutelrol die digitale technologieën spelen in de vijf strategische sectoren van Europa die ook de grootste hoeveelheden broeikasgassen uitstoten: energie, vervoer, industrie, bouw en landbouw. Ook worden tien actiegebieden omschreven die van cruciaal belang zijn om in de aanloop naar 2050 synergieën te maximaliseren en spanningen tussen beide transities te verminderen.

Strategisch prognoseverslag 2022

Het strategisch prognoseverslag 2021 presenteert onder de titel “Het vermogen en de vrijheid tot handelen van de EU” een toekomstgericht en multidisciplinair perspectief op belangrijke trends die zich tegen 2050 in de EU zullen voordoen, waaronder: klimaatverandering en andere uitdagingen, technologische transformaties, pressie op democratie en waarden en verschuivingen in de wereldorde en de demografie. Ook zijn tien gebieden afgebakend waarin de EU haar vermogen en vrijheid tot handelen kan versterken.

Strategisch prognoseverslag 2021

In het strategisch prognoseverslag 2020 met de titel “De koers naar een veerkrachtiger Europa” werden de eerste structurele lessen uit de COVID-19-crisis besproken en werd uitgelegd hoe prognoses kunnen bijdragen tot een versterking van de veerkracht van Europa in een tijd van diepgaande en snelle veranderingen. Daarbij werd de veerkracht van de EU onderzocht aan de hand van vier dimensies, de sociale en economische, de geopolitieke, de groene en de digitale dimensie. In het verslag werden veerkrachtdashboards geïntroduceerd, die dienst doen als monitoringinstrumenten voor beleidsmakers.

Strategisch prognoseverslag 2020

EU-breed prognosenetwerk

De oprichting van een EU-breed prognosenetwerk werd aangekondigd in het strategisch prognoseverslag 2020 van de Commissie. De bedoeling is synergieën tot stand te brengen die gebruikmaken van de prognosecapaciteiten van de overheid door intelligentie en prognosedeskundigheid van alle lidstaten en van de Europese Commissie samen te brengen. Er wordt gezocht naar strategische uitwisseling en samenwerking rond thema’s die met het oog op de toekomst van belang zijn voor Europa.

Het EU-brede prognosenetwerk bestaat uit twee lagen. Ten minste eenmaal per jaar komen de door elke lidstaat benoemde ministers voor de toekomst informeel samen. Zij bespreken kwesties die van belang zijn voor de toekomst van Europa.

De ministers voor de toekomst krijgen daarbij steun van een netwerk van hoge ambtenaren van de nationale overheden: dezen komen ten minste tweemaal per jaar bijeen om de ministeriële bijeenkomsten voor te bereiden, de follow-up van de conclusies te verzorgen en in thematische werkgroepen te vergaderen.

Ondersteuning van de beleidsvorming van de EU

Strategische prognoses dragen bij tot een betere beleidsopzet en tot de ontwikkeling van toekomstbestendige strategieën. Zij zorgen ervoor dat maatregelen voor de korte termijn in overeenstemming zijn met de doelstellingen voor de lange termijn. Daartoe wordt gebruikgemaakt van verschillende technieken, zoals:

  • landscape

    Horizonverkenning: er wordt systematisch informatie opgespoord en verzameld over gebeurtenissen en trends; die worden dan vertaald in een toekomstscenario of de tekens die op verandering wijzen, worden visueel voorgesteld.

  • megatrends

    Analyse van megatrends: patroonverschuivingen en elkaar beïnvloedende trends worden geanalyseerd en besproken om te komen tot één toekomstbeschrijving en een actieplan.

  • frames

    Scenarioplanning: in dit interactief en herhaald proces wordt op basis van interviews, analyse en modellering een reeks realistische toekomstscenario’s opgesteld, ongeacht of we deze scenario’s wenselijk vinden en hoe het zover zou kunnen komen.

  • objective

    Formulering van een visie: er wordt een gewenste koers vastgesteld om te komen tot een eensgezind beeld en een duidelijke beschrijving van de gewenste toekomst. Een routekaart voor de middellange termijn moet beschrijven welke specifieke stappen nodig zijn om die visie gestalte te geven.

De Commissie baseert zich bij de verwezenlijking van strategische prioriteiten op strategische prognoses:

  • Zij wil toekomstgericht onderzoeken hoe de in de politieke prioriteiten vervatte ambities van de Commissie kunnen worden verwezenlijkt, belangrijke trends, risico’s en nieuwe vraagstukken analyseren en thema’s vaststellen die voor de EU van cruciaal belang zijn. In dat kader zal de Commissie ook een jaarlijks strategisch prognoseverslag publiceren of referentiescenario’s voor prognoses gebruiken.
  • Zij steunt de Agenda voor betere regelgeving. Belangrijke beleidsinitiatieven moeten op strategische prognoses worden gebaseerd zodat het EU-beleid voortvloeit uit een duidelijk inzicht in toekomstige trends en nieuwe vraagstukken, mogelijke scenario’s en de daarmee samenhangende uitdagingen en kansen. De Commissie heeft bijvoorbeeld prognosescenario's ontwikkeld waarin een reeks mogelijke toekomstbeelden voor 2040 wordt voorgesteld die de mededeling van de Commissie over de langetermijnvisie voor plattelandsgebieden rechtstreeks kunnen documenteren.
  • Zij ondersteunt toekomstdenken onder beleidsmakers en inspireert langetermijnstrategieën voor belangrijke beleidskwesties door middel van specifieke werkzaamheden aan diverse onderwerpen, zoals de toekomstige rol van het beroep van landbouwer tegen 2040, de toekomst van de douane in de EU en de toekomst van banen is groen.
  • zij wil het programma voor gezonde en resultaatgerichte regelgeving versterken: zo wordt in kaart gebracht welke mogelijkheden er zijn om de regeldruk in Europa te verminderen en wordt ook beoordeeld of de bestaande EU-wetgeving toekomstbestendig is. 

Volgende stappen

  • Versterking van verdere samenwerking binnen het EU-brede prognosenetwerk om in de hele EU prognosecapaciteit in overheidsdiensten van lidstaten op te bouwen.
  • Uitvoering van de strategische prognoseagenda van de Commissie en reflectie over toekomstige initiatieven.
  • Samenwerking met andere EU-instellingen in het kader van het Europees systeem voor strategische en politieke analyse (Espas).

Contactgegevens

Inlichtingen op SG-FORESIGHT@ec.europa.eu; JRC-FORESIGHT@ec.europa.eu

Documenten

  • 1 NOVEMBER 2017
Strategic Foresight Primer