Sprawozdanie roczne z 2022 r. dotyczące monitorowania stosowania prawa UE

Co roku Komisja publikuje sprawozdanie dotyczące monitorowania stosowania prawa UE w poprzednim roku. Najnowsze sprawozdanie zawiera przegląd najważniejszych aspektów stosowania prawa UE przez państwa członkowskie oraz działań Komisji mających na celu egzekwowanie tego prawa w 2022 r. W głównym sprawozdaniu opisano najważniejsze prowadzone przez Komisję dochodzenia i postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego w kontekście priorytetów politycznych Komisji. Na tej stronie przedstawiono postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, procedury EU Pilot oraz skargi w podziale na obszary polityki i państwa członkowskie, w okresie pięciu lat. Strony poświęcone poszczególnym obszarom polityki zawierają informacje na temat działań Komisji wspierających przestrzeganie prawa w tych obszarach oraz odesłania do najważniejszych wyroków Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Na stronach dotyczących państw członkowskich opublikowano bardziej szczegółowe informacje na temat tych państw.

 

Uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego

Nowe postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego (2018–2022)

[notranslate]new_infringement_cases_2018_2022[/notranslate]

Ten interaktywny wielopoziomowy wykres przedstawia nowe postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego w wybranych latach, w podziale na obszary polityki i rodzaje uchybień.

Postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego będące w toku na koniec roku (2018–2022)

[notranslate]infringement_cases_open_at_year_end_2018_2022[/notranslate]

Ten interaktywny wielopoziomowy wykres przedstawia liczbę postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego będących w toku na koniec wybranego roku, w podziale na obszary polityki i rodzaje uchybienia.

Rozwój sytuacji w zakresie postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego

Na wykresie powyżej przedstawiono liczbę nowych, zamkniętych lub będących w toku postępowań na koniec roku w latach 2018–2022. Kliknięcie na rozwijane menu pozwala wybrać obszar polityki.

Rodzaj nowych postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego w podziale na państwa członkowskie i Zjednoczone Królestwo

Rodzaj postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, będących w toku na koniec roku, w podziale na państwa członkowskie i Zjednoczone Królestwo

Zamknięte postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego w zależności od etapu procedury

Komisja stara się jak najszybciej rozstrzygać sprawy dotyczące naruszenia prawa UE. Mieszkańcy i przedsiębiorstwa wcześniej skorzystają z prawa UE, jeżeli sprawa dotycząca uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego zostanie rozstrzygnięta na wczesnym etapie i nie będzie konieczne skierowanie jej do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

W 2022 r. Komisja zamknęła 489 postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego. W 96 proc. tych spraw procedurę udało się zakończyć, nie kierując sprawy do Trybunału. W szczególności Komisja zamknęła postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego na następujących etapach:

• 354 sprawy po wysłaniu wezwania do usunięcia uchybienia na podstawie art. 258 TFUE
• 116 spraw po wysłaniu uzasadnionej opinii
• 8 spraw po podjęciu decyzji o skierowaniu sprawy do Trybunału, ale przed złożeniem wniosku w tej sprawie
• 9 spraw po wydaniu wyroku przez Trybunał (w tym jedną sprawę po drugim wyroku Trybunału na podstawie art. 260 TFUE)
• 2 sprawy wycofano z Trybunału przed wydaniem wyroku. Komisja wycofała te sprawy, ponieważ państwa członkowskie podjęły niezbędne działania w celu zapewnienia zgodności z prawem UE.

Decyzje o skierowaniu sprawy do Trybunału oraz wyroki Trybunału

W 2022 r. Komisja podjęła decyzję o skierowaniu łącznie 35 spraw do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Wszystkie te sprawy skierowano do Trybunału po raz pierwszy, na podstawie art. 258 TFUE (18 spraw) lub art. 258 i art. 260 ust. 3 TFUE (17 spraw).

Na podstawie art. 260 ust. 3 TFUE Komisja może wnioskować o zastosowanie kar pieniężnych, nawet jeśli kieruje daną sprawę do Trybunału po raz pierwszy. Komisja postanowiła wystąpić do Trybunału o nałożenie kar pieniężnych w tych 17 sprawach w drodze decyzji wydanej na podstawie tego artykułu (więcej informacji na temat poszczególnych etapów postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego można znaleźć tutaj).

Po podjęciu decyzji o skierowaniu sprawy do Trybunału Komisja przygotowuje i wnosi sprawę do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. W 2022 r. Komisja skierowała 35 spraw do Trybunału (w tym sprawy, w przypadku których decyzję o skierowaniu do Trybunału podjęła przed 2022 r.)

W 2022 r. Trybunał wydał 18 wyroków na podstawie art. 258 TFUE i jeden na podstawie art. 260 ust. 2 TFUE. W tym ostatnim przypadku Trybunał nałożył sankcje finansowe na Grecję.

W 17 wyrokach Trybunał orzekł na korzyść Komisji, natomiast w dwóch sprawach dotyczących Polski oddalił skargę Komisji. W 2022 r. Trybunał wydał wyroki w postępowaniach o uchybienie zobowiązaniom następujących państw członkowskich:

• Hiszpania (3);
• Bułgaria, Irlandia, Polska i Słowacja (po 2);
• Belgia, Dania, Grecja, Francja, Włochy, Austria i Portugalia (po 1).

Trybunał wydał też jeden wyrok w sprawie przeciwko Zjednoczonemu Królestwu.

Państwa członkowskie są zobowiązane do podjęcia wszelkich niezbędnych działań w celu szybkiego wykonania wyroku Trybunału. Nie zawsze jednak tak się dzieje. Na koniec 2022 r. po wyrokach Trybunału w toku były jeszcze 84 postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego na podstawie art. 258 TFUE i 16 takich postępowań na podstawie art. 260 ust. 2 TFUE, ponieważ Komisja uznała, że państwa członkowskie nie zastosowały się jeszcze do tych wyroków.

Postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego będące w toku po wyroku Trybunału Sprawiedliwości

Ten interaktywny wielopoziomowy wykres przedstawia obszary polityki, których dotyczą postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego będące w toku po wydaniu wyroku Trybunału Sprawiedliwości, odnoszące się do poszczególnych państw członkowskich.

 

Transpozycja dyrektyw

W 2022 r. upłynął termin transpozycji do prawa krajowego 42 dyrektyw. To mniej niż w 2021 r. (55). Średni czas, jaki państwa członkowskie miały na transpozycję dyrektyw z terminem w 2022 r., wynosił 14,5 miesiąca. To mniej niż w przypadku dyrektyw, których termin transpozycji upłynął w 2021 r. (22,4 miesiąca). Terminy transpozycji do prawa krajowego wyznaczane są przez prawodawców podczas przyjmowania dyrektyw i mogą być różne w zależności od rodzaju dyrektywy. Dla przykładu terminy transpozycji dyrektyw delegowanych i wykonawczych mogą być krótsze niż dyrektyw przyjmowanych w drodze zwykłej procedury ustawodawczej.

Nowe postępowania w sprawie opóźnień w transpozycji (2018–2022)

[notranslate]new_late_transposition_cases_2018_2022[/notranslate]

Ten interaktywny wielopoziomowy wykres przedstawia nowe postępowania w sprawie opóźnień w transpozycji w 2022 r. w podziale na ogólne i szczegółowe obszary polityki.

Postępowania w sprawie opóźnień w transpozycji w 2022 r. w podziale na państwa członkowskie i Zjednoczone Królestwo

 

EU Pilot

Procedura poprzedzająca wszczęcie postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego (EU Pilot) to narzędzie wykorzystywane przez Komisję w sprawach, w których prawdopodobne jest szybsze zapewnienie zgodności z prawem Unii, niż ma to miejsce w przypadku formalnego postępowania. Umożliwia to Komisji rozstrzyganie szeregu spraw na etapie EU Pilot bez konieczności wszczynania postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego. Narzędzie to może również okazać się przydatne w sytuacji, gdy Komisja chce zebrać informacje na temat stanu faktycznego lub prawnego niezbędne do przeprowadzenia oceny.

Nowe sprawy EU Pilot (2018–2022)

[notranslate]new_eu_pilot_cases_2018_2022[/notranslate]

Ten interaktywny wielopoziomowy wykres przedstawia nowe sprawy w ramach EU Pilot w 2022 r. w podziale na obszary polityki.

Dane liczbowe dotyczące spraw EU Pilot

Na wykresie powyżej przedstawiono liczbę nowych, zamkniętych lub toczących się spraw EU Pilot na koniec roku w latach 2018–2022. Kliknięcie na rozwijane menu pozwala wybrać obszar polityki.

W 2022 r. Komisja wszczęła 279 procedur EU Pilot. Spośród nich 51 było wynikiem skargi, a 228 zainicjowała Komisja po własnym dochodzeniu.

W 2022 r. Komisja zamknęła 215 spraw w ramach EU Pilot, z czego 160 po otrzymaniu zadowalającej odpowiedzi od państwa członkowskiego. Odsetek rozstrzygniętych spraw wyniósł zatem 74 proc. i był niższy niż w 2021 r. (81 proc.). W przypadku 46 spraw postępowanie w ramach EU Pilot zamknięto i zaproponowano dalsze działania w drodze postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego. Dziewięć z tych spraw wszczęto na podstawie skargi.

Obszary polityki, w których najczęściej proponowano kontynuację spraw EU Pilot w drodze formalnego postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, to energia (12 spraw), rynek wewnętrzny (9 spraw), środowisko (7 spraw) oraz migracja i sprawy wewnętrzne (7 spraw).

Sprawy EU Pilot będące w toku na koniec 2022 r. w podziale na państwa członkowskie

Ten interaktywny wielopoziomowy wykres przedstawia rozkład spraw EU Pilot będących w toku na koniec 2022 r. w podziale na obszary polityki w wybranych państwach członkowskich.

 

Skargi

Nowe skargi (2018–2022)

[notranslate]new_complaints_2018_2022[/notranslate]

Ten interaktywny wielopoziomowy wykres przedstawia nowe skargi w 2022 r. w podziale na obszary polityki.

Rozwój sytuacji w zakresie skarg

Na wykresie powyżej przedstawiono liczbę nowych, rozpatrzonych lub jeszcze nierozpatrzonych skarg na koniec roku w latach 2018–2022. Kliknięcie na rozwijane menu pozwala wybrać obszar polityki.

Skargi rozpatrzone w 2022 r.

Ten interaktywny wielopoziomowy wykres przedstawia rozkład skarg rozpatrzonych w 2022 r. według obszarów polityki.

W 2022 r. Komisja rozpatrzyła 3 615 potencjalnych skarg. Wiele otrzymanych pism, nadesłanych przez osoby fizyczne lub organy jako skargi, nie spełniało formalnych kryteriów skargi, w związku z czym odpowiedzi na nie udzielono zgodnie z kodeksem dobrego postępowania administracyjnego personelu Komisji Europejskiej w kontaktach ze społeczeństwem (951).

Komisja oceniła 2 254 skargi, na podstawie których albo nie stwierdziła żadnego naruszenia prawa UE, albo stwierdziła możliwe naruszenie, w przypadku którego co do zasady Komisja nie prowadzi dochodzenia, zgodnie ze strategicznym podejściem do egzekwowania prawa, określonym w komunikacie z 2016 r. pt. „Prawo Unii: lepsze wyniki dzięki lepszemu stosowaniu”.

Są to na przykład skargi dotyczące indywidualnego przypadku nieprawidłowego stosowania prawa UE, gdy brak jest wystarczających przesłanek świadczących o powszechnej praktyce lub systemowym nieprzestrzeganiu prawa UE. W takiej sytuacji skarżący mogą dochodzić swoich roszczeń z wykorzystaniem krajowych środków prawnych. Dochodzenia prowadzone przez Komisję nie są zatem konieczne.

W przypadku 170 skarg Komisja wszczęła dochodzenie w ramach postępowania EU Pilot lub postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego. Liczba tych skarg była wyższa niż w 2021 r. (117). W 2022 r. Komisja podjęła dalsze działania w przypadku 4,7 proc. (potencjalnych) skarg.

Nie rozpatrzono 179 skarg, ponieważ były to duplikaty wcześniejszych skarg, natomiast 58 skarg zostało wycofanych (przez samych skarżących lub z powodu niezłożenia formularza skargi). Komisja przekazała trzy skargi do SOLVIT.

W 2022 r. Komisja zarejestrowała trzy tak zwane skargi zbiorowe. Skarga zbiorowa oznacza, że Komisja może rozpatrywać wiele skarg indywidualnych dotyczących tej samej lub podobnej sprawy przeciwko danemu państwu członkowskiemu. Komisja rejestruje wówczas wszystkie skargi pod jednym numerem w rejestrze i zamiast indywidualnej korespondencji ze skarżącymi publikuje zawiadomienia w portalu Europa. W przedstawionych powyżej statystykach skarga zbiorowa liczona jest jako jedna skarga. Wspomniane skargi zbiorowe dotyczyły:

• domniemanego naruszenia przez Włochy ogólnych zasad prawa UE i praw podstawowych dotyczących stanu wyjątkowego i innych środków (409 skarg indywidualnych),
• domniemanego naruszenia przez Litwę unijnych przepisów w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (450 skarg indywidualnych),
• domniemanego naruszenia przez Francję unijnych przepisów dotyczących dziedziczenia (22 skargi indywidualne).

Skargi prowadzące do dochodzeń w ramach EU Pilot lub postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego w podziale według tematu (10 głównych tematów)

Państwa członkowskie, których dotyczyło najwięcej ze 170 skarg rozstrzyganych dalej w ramach postępowań EU Pilot lub postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego:

• Szwecja (34),
• Francja (25),
• Włochy (21),
• Hiszpania (14),
• Bułgaria (13).

Jeżeli postępowanie w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego wszczęte na podstawie skargi nie prowadzi do wyeliminowania naruszenia prawa UE na etapie przedsądowym, Komisja nie waha się skierować sprawy przeciwko danemu państwu członkowskiemu do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

W 2022 r. Komisja podjęła jedną decyzję o zaskarżeniu państwa członkowskiego do Trybunału Sprawiedliwości w sprawie, którą wszczęła na podstawie skargi. Dotyczyła ona nieprawidłowej transpozycji przez Portugalię unijnych przepisów dotyczących uznawania kwalifikacji zawodowych.

 

Średni czas rozpatrywania spraw

Na powyższym wykresie przedstawiono średni czas (w tygodniach) potrzebny na podjęcie decyzji o zakończeniu rozpatrywania skarg lub zamknięciu procedur EU Pilot i postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego. Niektóre sprawy w ramach EU Pilot lub skargi mogą być liczone więcej niż jeden raz (np. w przypadku przekazania pierwotnej skargi do programu EU Pilot lub do rozpatrzenia w ramach postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego).

 

Więcej informacji na temat postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego w podziale na obszary polityki

 

Państwa członkowskie

 

Metodyka

W najnowszym sprawozdaniu opisano działania Komisji mające na celu monitorowanie i egzekwowanie przestrzegania prawa UE w 2022 r. Od tego czasu sytuacja w zakresie wspomnianych postępowań mogła ulec zmianie.

Obszary polityki ujęte w sprawozdaniu rocznym odpowiadają dyrekcjom generalnym Komisji (DG). Niektóre szerzej zakrojone tematy mogą należeć do kilku różnych DG, na przykład naruszenia przepisów jednolitego rynku mogą dotyczyć nie tylko prawodawstwa w obszarze swobodnego przepływu osób, towarów, usług i kapitału w UE, ale także opodatkowania, zatrudnienia, kultury, polityki społecznej, edukacji, zdrowia publicznego, energii, ochrony konsumentów, transportu, środowiska (z wyjątkiem ochrony przyrody) oraz społeczeństwa informacyjnego i mediów. W związku z tym w sprawozdaniu rocznym naruszenia przepisów jednolitego rynku są zaliczane do tych bardziej szczegółowych obszarów polityki.

Dane liczbowe dotyczące danego obszaru polityki mogą się zmieniać w czasie w wyniku przekazywania spraw do rozpatrzenia z jednego obszaru polityki do innego. Takie niespójności nie powinny jednak występować w przypadku łącznych danych liczbowych dotyczących wszystkich obszarów polityki.

Pojęcie „skargi” w tym sprawozdaniu obejmuje wszystkie otrzymane pisma uznane przez ich nadawców za skargę, nawet jeśli nie spełniają one kryteriów określonych w pkt 3 załącznika do komunikatu „Prawo Unii: lepsze wyniki dzięki lepszemu stosowaniu”, dotyczącego administracyjnych procedur postępowania w stosunkach ze skarżącymi w przedmiocie stosowania prawa unijnego. Ponadto pojęcie „skargi” odnosi się do tak zwanych „skarg zbiorowych”, w przypadku których Komisja w ramach jednego postępowania (wpis do rejestru) rozpatruje czasami bardzo dużą liczbę skarg indywidualnych. Jeżeli chodzi o liczbę skarg, w niektórych przypadkach różnice w stosunku do danych liczbowych z poprzedniego sprawozdania rocznego mogą wynikać z opóźnionej, podwójnej lub błędnej rejestracji w momencie pozyskiwania danych statystycznych.

 

Informacja dotycząca Zjednoczonego Królestwa

1 lutego 2020 r. weszła w życie umowa o wystąpieniu zawierająca ustalenia dotyczące uporządkowanego wyjścia Zjednoczonego Królestwa z Unii, a Zjednoczone Królestwo stało się formalnie państwem trzecim. Okres przejściowy określony w umowie o wystąpieniu zakończył się 31 grudnia 2020 r. Zgodnie z umową o wystąpieniu Komisja może kontynuować toczące się postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego i wszcząć nowe postępowania przeciwko Zjednoczonemu Królestwu w związku z naruszeniem prawa UE, które miało miejsce przed zakończeniem okresu przejściowego, lub za naruszenia niektórych postanowień umowy o wystąpieniu, lub protokołów w sprawie Irlandii i Irlandii Północnej oraz stref suwerennych na Cyprze. W związku z tym sprawy dotyczące Zjednoczonego Królestwa uwzględniono w ogólnych statystykach zawartych w sprawozdaniu.

Komunikat prasowy

Poprzednie sprawozdania roczne dotyczące monitorowania stosowania prawa UE