Jak stworzyć podstawy bardziej odpornego systemu opieki zdrowotnej
Rozporządzenie w sprawie poważnych transgranicznych zagrożeń zdrowia, przyjęte przez Radę 24 października 2022 r., gwarantuje UE:
- gruntowne planowanie gotowości i bardziej zintegrowany system nadzoru
- lepsze zdolności w zakresie dokładnej oceny ryzyka i ukierunkowanego reagowania
- solidny mechanizm wspólnych zamówień medycznych środków przeciwdziałania
- możliwość przyjęcia wspólnych środków na poziomie UE w celu przeciwdziałania transgranicznym zagrożeniom zdrowia w przyszłości.
Udoskonalone Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECCE) nie tylko będzie wydawało zalecenia dla państw członkowskich dotyczące gotowości na wypadek zagrożeń dla zdrowia, ale będzie również prowadzić nową sieć laboratoriów referencyjnych UE ds. doskonałości oraz utworzy unijną grupę zadaniową ds. szybkich interwencji w dziedzinie zdrowia w przypadku poważnego ogniska epidemicznego.
Wzmocniono również Europejską Agencję Leków (EMA) pod względem gotowości na wypadek sytuacji kryzysowej i zarządzania kryzysowego w odniesieniu do produktów leczniczych i wyrobów medycznych. Agencja może teraz lepiej monitorować i łagodzić niedobory leków i wyrobów medycznych w krytycznych sytuacjach i podczas stanów zagrożenia zdrowia publicznego, a także szybciej zatwierdzać leki, które pomagają w leczeniu chorób powodujących kryzys w dziedzinie zdrowia publicznego.
Nowe przepisy uzupełniają Europejską Unię Zdrowotną, tworząc solidne ramy prawne mające na celu poprawę zdolności UE w kluczowych obszarach zapobiegania, gotowości, nadzoru, oceny ryzyka, wczesnego ostrzegania i reagowania.
Urząd ds. Gotowości i Reagowania na Stany Zagrożenia Zdrowia (HERA)
Powołany przez Komisję Urząd ds. Gotowości i Reagowania na Stany Zagrożenia Zdrowia (HERA) zajmuje się opracowywaniem, produkowaniem i kupowaniem medycznych środków przeciwdziałania na wypadek kryzysów zdrowotnych oraz w ich trakcie.
Cele urzędu HERA:
- lepsza koordynacja bezpieczeństwa zdrowotnego w UE przed kryzysem i w jego trakcie
- współpraca państw członkowskich z przemysłem i zainteresowanymi stronami
- opracowanie, produkcja, zakup, magazynowanie i sprawiedliwa dystrybucja medycznych środków przeciwdziałania
- wzmocnienie globalnych struktur reagowania kryzysowego w sytuacjach zagrożenia zdrowia.
Od samego początku działania HERA powołano grupę ekspertów ds. wariantów COVID-19 w celu monitorowania mutacji, dokonano zakupu szczepionek przeciwko ospie małpiej, utworzono EU FAB – unijną sieć zakładów produkcyjnych oferujących w wypadku kryzysu w przyszłości zdolność do nieprzerwanego wytwarzania szczepionek i leków, oraz rozpoczęto gromadzenie zapasów sprzętu i leków na wypadek zagrożeń chemicznych i jądrowych. Określono również trzy priorytetowe zagrożenia dla zdrowia, które wymagają koordynacji działań na szczeblu UE w kontekście medycznych środków przeciwdziałania.
Obejmują one:
- patogeny o wysokim potencjale pandemicznym
- zagrożenia chemiczne, biologiczne, radiologiczne i jądrowe
- zagrożenia wynikające z oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe.
Stan gotowości w dziedzinie zdrowia
W 2023 r. Komisja opublikowała drugie sprawozdanie na temat stanu gotowości w dziedzinie zdrowia. W tym dorocznym sprawozdaniu przedstawiono działania, jakie UE podejmuje od czasu pandemii COVID-19 w celu przeciwdziałania zagrożeniom zdrowia w skali międzynarodowej. W sprawozdaniu z 2023 r. stwierdzono, że szczepienia mają nadal kluczowe znaczenie dla profilaktyki chorób zakaźnych, a jeśli chodzi o najpilniejsze zagrożenia zdrowia, że ważną kwestią jest oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe. Zagrożenia związane z chorobami zwierząt i rosnący wpływ zmiany klimatu na zdrowie to dwa inne poważne wyzwania, na które zwrócono uwagę w sprawozdaniu. Podkreślono, że walce z zagrożeniami zdrowia teraz i w przyszłości ważne jest przyjęcie podejścia „Jedno zdrowie”.