De basis leggen voor een veerkrachtiger gezondheidsstelsel
De Verordening ernstige grensoverschrijdende bedreigingen van de gezondheid, die de Raad op 24 oktober 2022 heeft aangenomen, bezorgt de EU:
- een robuuste paraatheidsplanning en een meer geïntegreerd bewakingssysteem
- een betere capaciteit voor nauwkeurige risicobeoordeling en gerichte respons
- degelijke mechanismen voor de gezamenlijke inkoop van medische tegenmaatregelen
- de mogelijkheid om gemeenschappelijke maatregelen op EU-niveau vast te stellen om toekomstige grensoverschrijdende bedreigingen van de gezondheid aan te pakken
Een sterker Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding (ECDC) zal niet alleen aanbevelingen doen aan de lidstaten met betrekking tot de paraatheid voor gezondheidsbedreigingen, maar ook een nieuw excellentienetwerk van EU-referentielaboratoria opzetten en een EU-taskforce voor gezondheid oprichten voor snelle gezondheidsinterventies in geval van een grote uitbraak.
Het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) is ook versterkt op het gebied van crisisparaatheid en -beheersing voor geneesmiddelen en medische hulpmiddelen. Het EMA kan tekorten aan geneesmiddelen en medische hulpmiddelen tijdens ingrijpende gebeurtenissen en noodsituaties op het gebied van de volksgezondheid nu nauwlettend monitoren en beperken. Het kan ook de goedkeuring versnellen van geneesmiddelen voor het behandelen of voorkomen van ziekten die een volksgezondheidscrisis kunnen veroorzaken.
Deze nieuwe regels vervolledigen de Europese gezondheidsunie en bouwen een krachtig rechtskader om de capaciteit van de EU op de cruciale gebieden van preventie, paraatheid, surveillance, risicobeoordeling, vroegtijdige waarschuwing en respons te verbeteren.
EU-autoriteit voor paraatheid en respons inzake noodsituaties op gezondheidsgebied (HERA)
De Europese autoriteit voor paraatheid en respons op gezondheidscrises (Health Emergency Preparedness and Response Authority — HERA) van de Commissie zorgt voor de ontwikkeling, productie en aanschaf van medische tegenmaatregelen voor en tijdens een gezondheidscrisis.
HERA heeft tot doel:
- de coördinatie van de gezondheidsbeveiliging in de EU voor en tijdens crises te verbeteren
- de EU-lidstaten, de sector en belanghebbenden samen te brengen
- medische remedies te ontwikkelen, te produceren, aan te kopen, op te slaan en eerlijk te verdelen
- de mondiale architectuur voor respons inzake noodsituaties op gezondheidsgebied te versterken
Vanaf haar oprichting heeft HERA een deskundigengroep voor COVID-19-varianten opgericht die mutaties in het oog houdt. Ze heeft vaccins tegen apenpokken aangekocht en EU FAB opgericht, een netwerk van altijd beschikbare productiecapaciteit voor vaccins en geneesmiddelen dat kan worden geactiveerd tijdens toekomstige crises. Ze is ook begonnen met de aanleg van voorraden van apparatuur en geneesmiddelen tegen chemische en nucleaire dreigingen. Verder zijn de drie belangrijkste gezondheidsbedreigingen in kaart gebracht waarvoor coördinatie van maatregelen op EU-niveau in het kader van medische tegenmaatregelen vereist is.
Het gaat hierbij om:
- pathogenen die een grote kans hebben om een pandemie te veroorzaken
- chemische, biologische, radiologische en nucleaire bedreigingen
- bedreigingen als gevolg van antimicrobiële resistentie
Paraatheid op gezondheidsgebied
De Commissie heeft in 2023 haar tweede verslag over de paraatheid op gezondheidsgebied gepubliceerd. Dit jaarlijkse verslag beschrijft de maatregelen die de EU sinds de COVID-19-pandemie heeft genomen om grensoverschrijdende gezondheidsbedreigingen aan te pakken. In het verslag van 2023 wordt opgemerkt dat vaccinaties van cruciaal belang blijven om de verspreiding van infectieziekten te voorkomen. Als het gaat om de meest urgente gezondheidsbedreigingen, werpt het ook licht op de kwestie van antimicrobiële resistentie (AMR). Twee andere belangrijke problemen die in het verslag aan de orde worden gesteld zijn bedreigingen als gevolg van dierziekten en de toenemende gezondheidsproblemen door klimaatverandering. In dit licht wordt benadrukt dat het belangrijk is om de huidige en toekomstige gezondheidsbedreigingen aan de hand van een “één gezondheid”-benadering aan te pakken.