Ottubru Roża: nappoġġaw lin-nisa biex jegħlbu l-kanċer tas-sider

“Titlifx skrinjar wieħed – lanqas b’xahar,” tgħid Maria, il-Viċi President tal-grupp volontarju ta’ appoġġ għall-kanċer fuq il-post tax-xogħol tagħha fi Brussell. Maria ngħatat id-dijanjożi tal-kanċer fl-2013 waqt kontroll ta’ rutina fl-età ta’ 38 sena. “Kont bil-liv tal-mard għal sena u kelli bżonn kirurġija qawwija. Kont l-iżgħar waħda fl-isptar fejn ingħatajt il-kura – l-età li fiha tista’ tiżviluppa l-kanċer qed tonqos b’mod drastiku.”

Ottubru huwa x-xahar tas-Sensibilizzazzjoni dwar il-Kanċer tas-Sider, opportunità biex titqajjem kuxjenza dwar il-marda, jingħata appoġġ lin-nisa bil-kanċer tas-sider u jiġi enfasizzat kif l-iskrinjar bikri jista’ jtejjeb b’mod sinifikanti l-possibbiltajiet ta’ eżitu ta’ suċċess.  

L-UE għandha rwol attiv f’din il-ġlieda biex tegħleb il-kanċer tas-sider. Bħala parti mill-istrateġija tagħha tal-Unjoni Ewropea tas-Saħħa, l-UE stabbiliet Pjan biex Jingħeleb il-Kanċer. Permezz tagħha , qed taħdem fuq bidla sinifikanti fil-pajjiżi tal-UE biex jitjiebu l-prevenzjoni, it-trattament u l-kura tal-kanċer kif ukoll il-kwalità ta’ ħajjet iċ-ċittadini kollha tal-UE. Fl-2022, ġew adottati linji gwida ġodda aġġornati dwar l-iskrinjar ibbażati fuq l-aħħar evidenza xjentifika għall-kanċer tas-sider, il-kanċer kolorettali u l-kanċer ċervikali. L-għan tal-UE huwa li toffri skrinjar lil 90 % tal-popolazzjoni fil-mira eliġibbli madwar l-UE.  

Bħalissa, il-kanċer tas-sider jammonta għal kważi 30 % tal-kanċers dijanjostikati kollha fin-nisa fl-UE. Madankollu, hemm differenzi kbar fl-iskrinjar tal-parteċipazzjoni fost il-pajjiżi u l-gruppi tal-popolazzjoni. Fl-2022, l-UE stabbiliet l-ewwel Reġistru Ewropew tal-Inugwaljanzi b’rabta mal-Kanċer, biex tidentifika x-xejriet, id-disparitajiet u l-inugwaljanzi bejn il-pajjiżi u r-reġjuni tal-UE u fihom. Ir-riżultati jikkontribwixxu għall-politiki futuri tal-UE u l-investiment fit-trattament tal-kanċer tas-sider. 

 “Kont waħdi meta ngħatajt id-dijanjożi,” qalet Valentina, li hija membru fl-istess grupp ta’ Maria li jipprovdi appoġġ għall-kanċer.  “Il-grupp ta’ appoġġ sar it-tieni familja għalija. Il-ħajja ssir aktar faċli meta taqsamha ma’ persuni oħra. Kelma siewja mingħand kollega tista’ tagħmel differenza kbira.” Il-grupp huwa magħmul minn 200 membru, li kellhom jew għandhom il-kanċer jew huma persuni li jieħdu ħsieb nies bil-kanċer. 

“Kulħadd għandu jipprova jorganizza grupp bħal dan,” qalet Valentina. Il-grupp jipprovdi appoġġ li jvarja minn pariri dwar kif wieħed għandu jinnaviga “il-ħemel proċeduri” li jirrikjedi t-trattament tal-kanċer, sa klassijiet tal-yoga u mixjiet fil-boskijiet. Valentina tenfasizza l-importanza tal-attività fiżika biex intejbu l-livelli tal-enerġija wara t-trattament tal-kanċer. “Xejn ma kont sportiva qabel il-kanċer,” qalet tiddieħak, “iżda issa qed nagħmel l-eżerċizzju kull weekend.” 

Bħala parti mill-irkupru tagħha, Valentina ssieħbet ma’ skema lokali fil-Belġju li tħeġġeġ lin-nisa bil-kanċer tas-sider jinvolvu ruħhom fi grupp ta’ attività fiżika biex jgħinhom ifiqu u jnaqqsu r-riskju li jerġa’ jitfaċċalhom il-kanċer. Valentina mxiet kemxejn aktar minn 100 km fl-Iżlanda ma’ grupp ta’ 10 nisa. “Għalkemm kelli ħafna xogħol, imtlejt bl-enerġija meta sirt naf li stajt nieħu sehem.” Il-grupp semmewh Les Amazones. “Skoprejna biss wara li fil-fatt kienu l-Griegi li vvintaw l-etimoloġija tagħha, u ddikjaraw li kienet ġejja minn a-mazos – mingħajr sider.  Dawn in-nisa nkwetati kienu jneħħu l-parti leminija ta’ sidirhom biex ineħħu ostaklu biex ikunu jistgħu jużaw il-qaws mingħajr xkiel,” tispjega Valentina.

Alice, membru ieħor tal-grupp ta’ appoġġ għall-kanċer, ġiet dijanjostikata l-ewwel darba bil-kanċer tas-sider waqt li kienet qed taħdem fin-Niġer. “Kont għadni kif spiċċajt inredda’ lil binti ta’ 15-il xahar u kien il-bidu tal-COVID. It-tabib qalli biex immur lura fl-Ewropa biex ikolli bijopsija u qbadt l-aħħar titjira qabel ma l-ajruport ngħalaq għal diversi ġimgħat. Sfortunatament, ir-riżultat tal-bijopsija kien pożittiv u bdejt it-trattament għall-kura. Fin-Niġer, in-nisa ma għandhomx l-istess opportunitajiet.” Illum kif tħossha dwar l-esperjenza? “Xortija tajba li twelidt fl-Ewropa,” qalet. 

Għal aktar informazzjoni 

Pjan tal-Ewropa kontra l-kanċer 

Unjoni Ewropea tas-Saħħa 

Il-kampanja #GetScreenedEU, b’informazzjoni dwar programmi ta’ skrinjar tal-kanċer fil-pajjiżi tal-UE 

Skrinjar, Dijanjożi u Kura tal-Kanċer