Justitie en grondrechten

_{Bron: Eurobarometer 2024 over de rechtsstaat}

Belangrijkste resultaten

• Iedereen die de nationaliteit van een EU-land heeft, is automatisch EU-burger. Dit brengt rechten en mogelijkheden met zich mee, van wonen en werken overal in de EU tot deelname aan het democratische proces.
• De algemene verordening gegevensbescherming (AVG) geeft mensen sterke controle over hun persoonsgegevens. Het is dan ook een van de strengste privacywetten ter wereld.
• De EU staat in voor de democratie, bevordert vrije en eerlijke verkiezingen en beschermt het kiesrecht van EU-burgers, onder meer met het actieplan voor Europese democratie en het pakket voor de verdediging van de democratie.
• Alle EU-landen moeten de grondrechten, zoals de vrijheid van meningsuiting, gelijkheid en non-discriminatie, maar ook privacy respecteren. Het Handvest van de grondrechten van de EU garandeert deze rechten voor iedereen die in de EU woont.
• De EU zet zich in voor onafhankelijke rechtbanken en eerlijke processen, vanwege het essentiële belang van rechtszekerheid voor burgers en bedrijven.
• Zij zorgt ook voor toegang tot de rechter in grensoverschrijdende burgerlijke en handelszaken, met inbegrip van het familierecht, door procedures eenvoudiger, goedkoper en voorspelbaarder te maken.  
• Het EU-vennootschapsrecht biedt een breed en digitaal rechtskader voor 20 miljoen bedrijven en 2 miljoen partnerschappen in de EU. Dit is belangrijk voor het concurrentievermogen van EU-bedrijven en biedt hun rechtszekerheid. De EU-regels beschermen ook de rechten van aandeelhouders en verplichten grote bedrijven om negatieve effecten op de mensenrechten en het milieu in hun waardeketens aan te pakken.
• Om criminaliteit doeltreffender te bestrijden, heeft de EU de regels voor de omschrijving van en sancties voor bepaalde strafbare feiten geharmoniseerd en heeft zij landen geholpen samen te werken door elkaars rechterlijke beslissingen te erkennen, van het verzamelen van bewijsmateriaal tot het confisqueren van illegaal vermogen.
• De EU zet zich ook in om de detentieomstandigheden te verbeteren. De Commissie heeft een aanbeveling gedaan over procedurele rechten van verdachten en beklaagden die onderworpen zijn aan voorlopige hechtenis en over materiële detentieomstandigheden.
• Ook beschermt de EU de rechten van slachtoffers van misdrijven door middel van wetten en strategieën zoals de EU-strategie inzake de rechten van slachtoffers.
• De justitiële autoriteiten werken via Eurojust samen om ernstige grensoverschrijdende criminaliteit te bestrijden. Het Europees Openbaar Ministerie (EOM) onderzoekt en vervolgt strafbare feiten die de EU-begroting schaden, zoals fraude en corruptie.
• Dankzij een sterk rechtskader zorgt de bescherming van klokkenluiders ervoor dat mensen die inbreuken op het EU-recht melden, worden beschermd.