Przejdź do treści głównej
Symbol graficzny Komisji Europejskiej
pl
Komisja Europejska

Europejski akt o wolności mediów

Wolne media są filarem każdej demokracji i podstawą zdrowej gospodarki rynkowej. Na tle globalnym Unia Europejska jest ciągle bastionem wolnych mediów, a Europa – wzorem demokratycznego kontynentu. Pojawiają się jednak niepokojące tendencje. 

Oprócz wcześniejszych kroków, m.in. zwiększenia swobodnego przepływu usług, Komisja podejmuje wiele działań w celu ochrony wolności i pluralizmu mediów w UE. Ich zwieńczeniem było przyjęcie europejskiego aktu o wolności mediów, który wszedł w życie 7 maja 2024 r., Większość przepisów weszła w życie 8 sierpnia 2025 r.

Nowe przepisy chroniące pluralizm i niezależność mediów

Europejski akt o wolności mediów to nowe przepisy chroniące pluralizm i niezależność mediów w UE. Gwarantują one, że publiczne i prywatne media będą mogły lepiej funkcjonować ponad granicami na unijnym rynku wewnętrznym bez nadmiernej presji i z uwzględnieniem cyfrowej transformacji przestrzeni medialnej.

Europejski akt o wolności mediów:

  • zapewnia ochronę niezależności redakcyjnej
  • zapewnia ochronę źródeł dziennikarskich, również przed stosowaniem przeciwko nim oprogramowania szpiegowskiego
  • gwarantuje niezależne funkcjonowanie mediów publicznych
  • poprawia przejrzystość własności mediów
  • chroni media przed nieuzasadnionym usuwaniem treści online przez bardzo duże platformy internetowe
  • wprowadza prawo do personalizacji oferty medialnej na urządzeniach i interfejsach
  • gwarantuje przejrzystość reklam państwowych dla dostawców usług medialnych i platform internetowych
  • zobowiązuje państwa członkowskie, by oceniały, jaki wpływ na pluralizm mediów i niezależność redakcyjną mają koncentracje przedsiębiorstw na rynku mediów
  • zwiększa przejrzystość pomiaru oglądalności z myślą o dostawcach usług medialnych i reklamodawcach.

W lutym 2025 r. utworzono nową niezależną Europejską Radę ds. Usług Medialnych, w skład której wchodzą przedstawiciele krajowych władz lub organów ds. mediów i którą wspiera sekretariat Komisji. Rada między innymi promuje skuteczne i spójne stosowanie unijnych przepisów prawa medialnego. Zastąpiła ona Europejską Grupę Regulatorów ds. Audiowizualnych Usług Medialnych (ERGA), ustanowioną na mocy dyrektywy o audiowizualnych usługach medialnych.

Jakie korzyści płyną z europejskiego aktu o wolności mediów dla dziennikarzy i innych pracowników mediów?

Podejmowanie decyzji redakcyjnych jest lepiej chronione przed nadmierną ingerencją, a dziennikarze mediów publicznych mają pewność, że ich pracodawca dysponuje odpowiednim, stabilnym i przewidywalnym finansowaniem na potrzeby przyszłych działań zgodnie z realizowaną misją służby publicznej.

W akcie przewidziano również silne zabezpieczenia poufności dziennikarskich źródeł i materiałów, w tym w kontekście stosowania inwazyjnego oprogramowania szpiegującego przeciwko mediom, dziennikarzom oraz osobom pozostającym w regularnych lub zawodowych kontaktach z mediami lub dziennikarzami.

Wsparcie UE dla wolnych mediów

UE wspiera wolność i pluralizm mediów na różne sposoby:

  • umacnia pozycję rad ds. prasy i mediów w kontekście zintegrowanych mediów (budżet: 0,9 mln euro)
  • wdraża system monitorowania własności mediów w celu zapewnienia krajowej bazy danych dotyczących własności mediów (budżet: 0,5 mln euro)
  • udziela dotacji na wspieranie innowacji w mediach lokalnych i regionalnych oraz zwiększanie pluralizmu (budżet: 2 mln euro)
  • przewiduje mechanizm szybkiego reagowania zapewniający praktyczną pomoc w ochronie zagrożonych dziennikarzy (budżet: 3,1 mln euro)
  • wdraża Monitor Pluralizmu Mediów w celu określenia potencjalnych zagrożeń dla pluralizmu mediów (budżet: 1,1 mln euro)
  • wspiera przekazywanie otrzymanych dotacji innym podmiotom (regranting) w sektorze mediów o szczególnym znaczeniu dla demokracji (takich jak dziennikarstwo lokalne i śledcze, media działające w interesie publicznym i na rzecz społeczności) w ramach partnerstw na rzecz dziennikarstwa będących częścią programu „Kreatywna Europa” (budżet: 5 mln euro)
  • utworzyła centrum wolności mediów wspierające istniejące niezależne media rosyjskie i białoruskie działające w UE (budżet: 2,9 mln euro)
  • organizuje Europejski festiwal dziennikarstwa i umiejętności korzystania z mediów i informacji (budżet: 0,8 mln euro)

Najważniejsze działania

  1. sierpień 2025 r.

    Zaczyna obowiązywać większość przepisów europejskiego aktu o wolności mediów.

  2. maj 2024 r.

    Wejście w życie europejskiego aktu o wolności mediów oraz nowych przepisów dotyczących zwalczania stanowiących nadużycie powództw zmierzających do stłumienia debaty publicznej (SLAPP)

  3. grudzień 2023 r.

    Porozumienie polityczne w sprawie europejskiego aktu o wolności mediów

  4. listopad 2023 r.

    Porozumienie polityczne w sprawie zwalczania stanowiących nadużycie powództw zmierzających do stłumienia debaty publicznej (SLAPP)

  5. wrzesień 2022 r.

    Wniosek dotyczący europejskiego aktu o wolności mediów

  6. kwiecień 2022 r.

    Zalecenie dotyczące ochrony dziennikarzy i obrońców praw przed nadużywaniem w stosunku do nich drogi sądowej (powództwa typu SLAPP)

  7. wrzesień 2021 r.

    Zalecenie w sprawie zapewnienia ochrony i bezpieczeństwa dziennikarzom oraz wzmocnienia ich pozycji

  8. grudzień 2020 r.

    Akt o usługach cyfrowych oraz akt o rynkach cyfrowych

  9. grudzień 2020 r.

    Plan działania dotyczący mediów i sektora audiowizualnego

  10. grudzień 2020 r.

    Europejski plan działania na rzecz demokracji

  11. wrzesień 2020 r.

    Pierwsze coroczne sprawozdanie na temat praworządności

  12. czerwiec 2019 r.

    Dyrektywa w sprawie praw autorskich na jednolitym rynku cyfrowym

  14. listopad 2018 r.

    Zmieniona dyrektywa o audiowizualnych usługach medialnych

Podobne strony