Εισαγωγή
Ο Μηχανισμός Δίκαιης Μετάβασης αποτελεί βασικό εργαλείο ώστε η μετάβαση προς μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία να γίνει με δίκαιο τρόπο, χωρίς να μείνει κανείς στο περιθώριο. Παρέχει στοχευμένη στήριξη, ώστε στις περιφέρειες που επηρεάζονται περισσότερο να κινητοποιηθούν περίπου 55 δισ. ευρώ κατά την περίοδο 2021-2027 για την άμβλυνση των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της μετάβασης.
Πρέπει να επιδείξουμε αλληλεγγύη προς τις περιφέρειες της Ευρώπης που επηρεάζονται περισσότερο, όπως είναι οι περιφέρειες εξόρυξης άνθρακα και άλλες, ώστε να εξασφαλίσουμε ότι η Πράσινη Συμφωνία θα έχει την πλήρη στήριξη όλων μας και θα της δοθεί η ευκαιρία να γίνει πραγματικότητα.
Χρηματοδότηση
Ο Μηχανισμός Δίκαιης Μετάβασης στοχεύει στην αντιμετώπιση των κοινωνικών και οικονομικών επιπτώσεων της μετάβασης, και επικεντρώνεται στις περιφέρειες, τις βιομηχανίες και τους εργαζομένους που θα αντιμετωπίσουν τις μεγαλύτερες προκλήσεις, μέσα από τρεις πυλώνες:
Νέο Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης
19,7 δισ. ευρώ σε τρέχουσες τιμές, που αναμένεται να κινητοποιήσουν περίπου 7,3 δισ. ευρώ εθνικής συγχρηματοδότησης, έτσι ώστε το συνολικό ποσό να ανέλθει σε 27 δισ. ευρώ.
Καθεστώς δίκαιης μετάβασης στο πλαίσιο του InvestEU
Θα παρέχει δημοσιονομική εγγύηση στο πλαίσιο του προγράμματος InvestEU για τα τέσσερα σκέλη πολιτικής και έναν συμβουλευτικό κόμβο InvestEU που θα λειτουργεί ως κεντρικό σημείο εισόδου για αιτήματα συμβουλευτικής υποστήριξης. Αναμένεται να κινητοποιήσει επενδύσεις ύψους 10-15 δισ. ευρώ κυρίως από τον ιδιωτικό τομέα.
Νέα δανειακή διευκόλυνση του δημόσιου τομέα
Θα συνδυάσει επιχορηγήσεις ύψους 1,5 δισ. ευρώ, που θα χρηματοδοτούνται από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, με δάνεια αξίας 10 δισ. ευρώ από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, για την κινητοποίηση δημόσιων επενδύσεων ύψους 18,5 δισ. ευρώ.
Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης
Τα εδαφικά σχέδια δίκαιης μετάβασης καθορίζουν τα εδάφη όπου θα χρησιμοποιηθεί το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης. Τα εδάφη αυτά θα προσδιοριστούν μέσω διαλόγου με την Επιτροπή. Στα σχέδια καθορίζονται οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει κάθε έδαφος, καθώς και οι αναπτυξιακές ανάγκες και οι στόχοι που πρέπει να επιτευχθούν έως το 2030. Προσδιορίζονται τα είδη των προβλεπόμενων πράξεων και καθορίζονται οι μηχανισμοί διακυβέρνησης. Η έγκριση των εδαφικών σχεδίων δίκαιης μετάβασης ανοίγει την πρόσβαση σε ειδική χρηματοδότηση στο πλαίσιο των άλλων δύο πυλώνων του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης.
Η Πλατφόρμα Δίκαιης Μετάβασης βοηθά τις χώρες και τις περιφέρειες της ΕΕ ως προς τη δίκαιη μετάβαση. Αποτελείται από ενιαίο σημείο πρόσβασης και γραφείο υποστήριξης. Παρέχει ολοκληρωμένη τεχνική και συμβουλευτική υποστήριξη. Οι αρχές και οι δικαιούχοι έχουν πρόσβαση στην πλατφόρμα για να βρίσκουν όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για τα κεφάλαια, καθώς και για τις ευκαιρίες, τις σχετικές ενημερωμένες κανονιστικές πράξεις και τις ειδικές ανά τομέα πρωτοβουλίες. Η πλατφόρμα προωθεί επίσης ενεργά την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών μεταξύ όλων των εμπλεκόμενων φορέων, μεταξύ άλλων μέσω τακτικών διά ζώσης και ηλεκτρονικών συναντήσεων.
Εάν έχετε ερωτήσεις σχετικά με τον Μηχανισμό / το Ταμείο / την Πλατφόρμα Δίκαιης Μετάβασης, συμπληρώστε το δελτίο επικοινωνίας.
Ποιος θα ωφεληθεί;
Η στήριξη θα είναι διαθέσιμη σε όλα τα κράτη μέλη, με έμφαση στις περιφέρειες με την υψηλότερη ένταση άνθρακα ή τους περισσότερους εργαζομένους στον τομέα των ορυκτών καυσίμων. Τα κράτη μέλη μπορούν να αποκτήσουν πρόσβαση μέσω της κατάρτισης εδαφικών σχεδίων δίκαιης μετάβασης που καλύπτουν την περίοδο έως το 2030, προσδιορίζοντας τα εδάφη που θα πρέπει να λάβουν τη μεγαλύτερη στήριξη. Τα σχέδια θα πρέπει επίσης να καθορίζουν τρόπους για την καλύτερη αντιμετώπιση των κοινωνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών προκλήσεων.
Άτομα πιο ευάλωτα στη μετάβαση
Πώς θα προστατευτούν μέσω του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης;- με διευκόλυνση της δημιουργίας ευκαιριών απασχόλησης σε νέους τομείς και σε τομείς που βρίσκονται σε μεταβατικό στάδιο
- με παροχή ευκαιριών επανειδίκευσης
- με βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κατοικιών
- με επενδύσεις στην καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας
- με διευκόλυνση της πρόσβασης σε καθαρή, οικονομικά προσιτή και ασφαλή ενέργεια
Εταιρείες και τομείς που δραστηριοποιούνται σε βιομηχανίες υψηλής έντασης άνθρακα ή που περιλαμβάνουν τέτοιες βιομηχανίες
Πώς θα προστατευτούν μέσω του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης;- με στήριξη της μετάβασης σε τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και της οικονομικής διαφοροποίησης με βάση επενδύσεις και θέσεις εργασίας ανθεκτικές στην κλιματική αλλαγή
- με δημιουργία ελκυστικών συνθηκών για τους επενδυτές του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα
- με διευκόλυνση της πρόσβασης σε δάνεια και χρηματοδοτική στήριξη
- με επενδύσεις στη δημιουργία νέων εταιρειών, ΜΜΕ και νεοφυών επιχειρήσεων
- με επενδύσεις σε δραστηριότητες έρευνας και καινοτομίας
Κράτη μέλη και περιφέρειες με υψηλή εξάρτηση από ορυκτά καύσιμα και βιομηχανίες υψηλής έντασης άνθρακα
Πώς θα προστατευτούν μέσω του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης;- με στήριξη της μετάβασης σε δραστηριότητες που έχουν χαμηλές ανθρακούχες εκπομπές και είναι ανθεκτικές στην κλιματική αλλαγή
- με δημιουργία νέων θέσεων εργασίας στην πράσινη οικονομία
- με επενδύσεις στις δημόσιες και βιώσιμες μεταφορές
- με παροχή τεχνικής βοήθειας
- με επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας
- με βελτίωση της ψηφιακής συνδεσιμότητας
- με παροχή οικονομικά προσιτών δανείων στις τοπικές δημόσιες αρχές
- με βελτίωση των ενεργειακών υποδομών, των δικτύων τηλεθέρμανσης και των δικτύων μεταφοράς.