Εισαγωγή
Ο Μηχανισμός Δίκαιης Μετάβασης (ΜΔΜ) αποτελεί βασικό εργαλείο ώστε η μετάβαση προς μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία να γίνει με δίκαιο τρόπο, χωρίς να μείνει κανείς στο περιθώριο. Ο μηχανισμός παρέχει στοχευμένη στήριξη, ώστε στις περιφέρειες που πλήττονται περισσότερο να κινητοποιηθούν περίπου 55 δισ. ευρώ κατά την περίοδο 2021-2027 για την άμβλυνση των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της μετάβασης.
Πρέπει να επιδείξουμε αλληλεγγύη προς τις περισσότερο πληγείσες περιφέρειες στην Ευρώπη, όπως οι περιφέρειες εξόρυξης άνθρακα και άλλες, ώστε να εξασφαλίσουμε ότι όλοι μας στηρίζουμε την Πράσινη Συμφωνία και ότι της δίνουμε την ευκαιρία να γίνει πραγματικότητα.
Χρηματοδότηση
Ο Μηχανισμός Δίκαιης Μετάβασης έχει σκοπό την αντιμετώπιση των κοινωνικών και οικονομικών επιπτώσεων της μετάβασης, δίνοντας έμφαση στις περιφέρειες, τις βιομηχανίες και τους εργαζομένους με τις μεγαλύτερες προκλήσεις, μέσα από τρεις πυλώνες:
Νέο Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης
19,2 δισ. ευρώ σε τρέχουσες τιμές, που υπολογίζεται να κινητοποιήσουν επενδύσεις ύψους περίπου 25,4 δισ. ευρώ.
Καθεστώς δίκαιης μετάβασης στο πλαίσιο του InvestEU
Θα παρέχει δημοσιονομική εγγύηση στο πλαίσιο του προγράμματος InvestEU για τα τέσσερα σκέλη πολιτικής και έναν συμβουλευτικό κόμβο InvestEU που θα λειτουργεί ως κεντρικό σημείο εισόδου για αιτήματα συμβουλευτικής υποστήριξης. Αναμένεται να κινητοποιήσει επενδύσεις ύψους 10-15 δισ. ευρώ κυρίως από τον ιδιωτικό τομέα.
Νέα δανειακή διευκόλυνση του δημόσιου τομέα
Θα συνδυάσει επιχορηγήσεις ύψους 1,5 δισ. ευρώ που χρηματοδοτούνται από τον προϋπολογισμό της ΕΕ με δάνεια αξίας 10 δισ. ευρώ από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, για την κινητοποίηση δημόσιων επενδύσεων ύψους 18,5 δισ. ευρώ.
Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης
Τα εδαφικά σχέδια δίκαιης μετάβασης καθορίζουν τις περιοχές στις οποίες θα χρησιμοποιηθεί το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης. Οι περιοχές αυτές θα προσδιοριστούν μέσω διαλόγου με την Επιτροπή. Στα σχέδια καθορίζονται οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η κάθε περιοχή, καθώς και οι αναπτυξιακές ανάγκες και οι στόχοι που πρέπει να επιτευχθούν έως το 2030. Προσδιορίζονται τα είδη των προβλεπόμενων πράξεων και καθορίζονται οι μηχανισμοί διακυβέρνησης. Η έγκριση των εδαφικών σχεδίων δίκαιης μετάβασης ανοίγει την πρόσβαση σε ειδική χρηματοδότηση στο πλαίσιο των άλλων δύο πυλώνων του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης.
Η Πλατφόρμα Δίκαιης Μετάβασης βοηθά τις χώρες και τις περιφέρειες της ΕΕ στη δίκαιη μετάβαση. Αποτελείται από ενιαίο σημείο πρόσβασης και γραφείο υποστήριξης. Παρέχει ολοκληρωμένη τεχνική και συμβουλευτική υποστήριξη. Οι αρχές και οι δικαιούχοι μπορούν να έχουν πρόσβαση στην πλατφόρμα για να βρίσκουν όλα όσα πρέπει να γνωρίζουν για τα κεφάλαια, συμπεριλαμβανομένων των ευκαιριών, των σχετικών κανονιστικών επικαιροποιήσεων ή ειδικών ανά τομέα πρωτοβουλιών. Η πλατφόρμα προωθεί επίσης ενεργά την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών μεταξύ όλων των εμπλεκόμενων φορέων, μεταξύ άλλων μέσω τακτικών διά ζώσης και ηλεκτρονικών συναντήσεων.
Εάν έχετε ερωτήσεις σχετικά με τον Μηχανισμό / το Ταμείο / την Πλατφόρμα Δίκαιης Μετάβασης, συμπληρώστε το δελτίο επικοινωνίας.
Ποιος θα ωφεληθεί;
Η στήριξη θα είναι διαθέσιμη σε όλα τα κράτη μέλη, με επίκεντρο τις περιφέρειες με την υψηλότερη ένταση άνθρακα ή με τα περισσότερα άτομα που εργάζονται στον τομέα των ορυκτών καυσίμων. Τα κράτη μέλη μπορούν να αποκτήσουν πρόσβαση μέσω της κατάρτισης εδαφικών σχεδίων δίκαιης μετάβασης που καλύπτουν την περίοδο έως το 2030, προσδιορίζοντας τις περιοχές που θα πρέπει να λάβουν τη μεγαλύτερη στήριξη. Τα σχέδια θα πρέπει επίσης να καθορίζουν τρόπους για την καλύτερη αντιμετώπιση των κοινωνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών προκλήσεων.
Άτομα και πολίτες πιο ευάλωτοι στη μετάβαση
Πώς θα προστατευτούν μέσω του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης;
- με τη διευκόλυνση των ευκαιριών απασχόλησης σε νέους τομείς και σ’ εκείνους που βρίσκονται σε μεταβατικό στάδιο
- με την παροχή ευκαιριών επανειδίκευσης
- με τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κατοικιών
- με επενδύσεις στην καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας
- με τη διευκόλυνση της πρόσβασης σε καθαρή, οικονομικά προσιτή και ασφαλή ενέργεια
Εταιρείες και τομείς που δραστηριοποιούνται σε βιομηχανίες υψηλής έντασης άνθρακα ή που περιλαμβάνουν τέτοιες βιομηχανίες
Πώς θα προστατευτούν μέσω του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης;
- με τη στήριξη της μετάβασης σε τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και της οικονομικής διαφοροποίησης με βάση τις ανθεκτικές στην κλιματική αλλαγή επενδύσεις και θέσεις εργασίας
- με τη δημιουργία ελκυστικών συνθηκών για τους επενδυτές του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα
- με τη διευκόλυνση της πρόσβασης σε δάνεια και χρηματοδοτική στήριξη
- με επενδύσεις στη δημιουργία νέων εταιρειών, ΜΜΕ και νεοφυών επιχειρήσεων
- με επενδύσεις σε δραστηριότητες έρευνας και καινοτομίας
Κράτη μέλη και περιφέρειες με υψηλή εξάρτηση από ορυκτά καύσιμα και βιομηχανίες υψηλής έντασης άνθρακα
Πώς θα προστατευτούν μέσω του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης;
- με τη στήριξη της μετάβασης σε δραστηριότητες χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών και ανθεκτικές στην κλιματική αλλαγή
- με τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας στην πράσινη οικονομία
- με επενδύσεις στις δημόσιες και βιώσιμες μεταφορές
- με την παροχή τεχνικής βοήθειας
- με επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας
- με τη βελτίωση της ψηφιακής συνδεσιμότητας
- με την παροχή οικονομικά προσιτών δανείων στις τοπικές δημόσιες αρχές
- με τη βελτίωση των ενεργειακών υποδομών, των δικτύων τηλεθέρμανσης και των δικτύων μεταφοράς.