COVID-19: Tymczasowe odstępstwo w celu umożliwienia europejskim spółkom i spółdzielniom odroczenia walnych zgromadzeń
W dniu 29 kwietnia Komisja Europejska przyjęła wniosek w sprawie tymczasowego odstępstwa od przepisów dotyczących spółek europejskich (SE) i spółdzielni europejskich (SCE). Środki izolacji i ograniczenia kontaktów personalnych mające zastosowanie w UE utrudniają SE i SCE zorganizowanie walnych zgromadzeń zgodnie z przepisami, czyli w terminie sześciu miesięcy po upływie roku obrotowego. Dzięki tymczasowemu odstępstwu SE i SCE będą mogły odbyć walne zgromadzenie w ciągu 12 miesięcy od końca roku obrotowego, lecz najpóźniej do dnia 31 grudnia 2020 r.
Rozporządzenie Rady w sprawie tymczasowych środków dotyczących walnych zgromadzeń spółek europejskich (SE) i spółdzielni europejskich (SCE)
Więcej informacji na temat wszystkich działań podjętych przez Komisję Europejską w celu zwalczania kryzysu związanego z koronawirusem można znaleźć na stronie internetowej dotyczącej reakcji na skutki gospodarcze koronawirusa.
Przepisy UE w tej dziedzinie
Przepisy unijne w tej dziedzinie mają:
umożliwiać zakładanie przedsiębiorstw i prowadzenie działalności w całej UE,
zapewniać ochronę akcjonariuszom i innym podmiotom mającym szczególny interes w spółkach, np. pracownikom i wierzycielom,
usprawniać działalność gospodarczą, zwiększać jej konkurencyjność i czynić ją bardziej zrównoważoną w dłuższej perspektywie czasowej,
zachęcać przedsiębiorstwa z siedzibą w różnych krajach UE do wzajemnej współpracy.
Unijne przepisy w zakresie sprawozdawczości, audytu oraz przejrzystości spółek stanowią uzupełnienie tych ram prawnych.
Company reporting and auditing
Czym zajmuje się UE?
I. Unijne przepisy prawa spółek obejmują kwestie takie jak wymogi dotyczące tworzenia spółek, wymogi kapitałowe i wymogi informacyjne, a także operacje przeprowadzane przez spółki (połączenie, podział):
1. Duża część unijnego prawa spółek jest w chwili obecnej skodyfikowana w jednej dyrektywie – dyrektywie (UE) 2017/1132 w sprawie niektórych aspektów prawa spółek.
Dyrektywa (UE) 2019/1151 z dnia 20 czerwca 2019 r. obejmuje przepisy dotyczące stosowania narzędzi i procesów cyfrowych w prawie spółek. Państwa członkowskie muszą dokonać transpozycji wspomnianej dyrektywy do sierpnia 2021 r. (przy czym termin transpozycji niektórych przepisów szczegółowych jest dłuższy). W dyrektywie (UE) 2019/2121 z dnia 27 listopada 2019 r. określono nowe przepisy dotyczące transgranicznego przekształcania i podziału spółek, a także zmieniono przepisy dotyczące transgranicznych połączeń. Państwa członkowskie muszą dokonać transpozycji wspomnianej dyrektywy do stycznia 2023 r. Dzięki temu nowemu zbiorowi przepisów spółki będą mogły stosować narzędzia cyfrowe w procedurach prawa spółek oraz dokonywać restrukturyzacji i przenieść działalność za granicę, a jednocześnie w przepisach tych zapewnia się silne mechanizmy zabezpieczające przed oszustwami i ochronę zainteresowanych stron. Te nowe dyrektywy zmieniają dyrektywę 2017/1132 i stanowią jej uzupełnienie.
2. W dyrektywie 2012/17/UE oraz rozporządzeniu wykonawczym Komisji (UE) 2015/884 określono przepisy dotyczące systemu integracji rejestrów przedsiębiorstw („BRIS”). System BRIS funkcjonuje od dnia 8 czerwca 2017 r. Umożliwia on w całej Unii dostęp elektroniczny do informacji dotyczących spółek oraz dokumentów przechowywanych w rejestrach przedsiębiorstw państw członkowskich za pośrednictwem europejskiego portalu e-sprawiedliwość. System BRIS umożliwia także wymianę powiadomień dotyczących operacji transgranicznych i oddziałów między rejestrami przedsiębiorstw.
3. W dyrektywie 2009/102/WE określono ramy tworzenia spółek jednoosobowych.
4. Przepisy dotyczące unijnych podmiotów prawnych określono w dwóch rozporządzeniach:w rozporządzeniu (WE) 2157/2001 określono statut spółki europejskiej (Societas Europea lub „SE”), tj. unijnej formy prawnej spółek akcyjnych, oraz zapewniono spółkom pochodzącym z różnych państw członkowskich możliwość prowadzenia działalności w UE pod jedną europejską marką; w rozporządzeniu (EWG) 2137/85 określono statut europejskiego ugrupowania interesów gospodarczych („EUIG”), tj. unijnej formy prawnej ugrupowania utworzonego przez spółki, podmioty prawne lub osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą i pochodzące z różnych państw członkowskich. Celem takiego ugrupowania jest ułatwienie lub rozwinięcie transgranicznej działalności gospodarczej jego członków.
II. Unijne przepisy prawa spółek dotyczą także kwestii związanych z ładem korporacyjnym. Koncentrują się one na stosunkach między kierownictwem spółki, zarządem, akcjonariuszami i innymi zainteresowanymi stronami, a tym samym na sposobach zarządzania spółką i jej kontrolowania.
W dyrektywie 2007/36/WE w sprawie praw akcjonariuszy określono niektóre prawa akcjonariuszy spółek notowanych na rynku regulowanym.
Dyrektywę tę zmieniono dyrektywą (UE) 2017/828, której celem jest zachęcanie akcjonariuszy do bardziej długoterminowego zaangażowania.
Ponadto rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2018/1212 z 2018 r. ustanawia minimalne wymogi w odniesieniu do identyfikacji akcjonariuszy, przekazywania informacji i ułatwiania wykonywania praw akcjonariuszy.
W dyrektywie 2004/25/WE w sprawie ofert przejęcia określono minimalne normy dotyczące ofert przejęcia (lub zmian kontroli), których przedmiotem są papiery wartościowe spółek unijnych.
III. Również kwestie związane z ładem korporacyjnym zidentyfikowano jako istotny obszar, na którym należy się skoncentrować w kontekście wdrażania planu działania Komisji w zakresie finansowania zrównoważonego wzrostu gospodarczego, w szczególności działania 10 w ramach tego planu.
Ogólnym celem Komisji jest sprawiedliwa transformacja w kierunku zrównoważonej gospodarki i zrównoważonej odbudowy po kryzysie związanym z COVID-19. W komunikacie w sprawie Europejskiego Zielonego Ładu i w przedstawionym przez Komisję planie odbudowy potwierdzono znaczenie uwzględnienia aspektu zrównoważoności w ładzie korporacyjnym. Inicjatywa na rzecz zrównoważonego ładu korporacyjnego ma zostać zaproponowana w 2021 r. Otwarte konsultacje publiczne dostępne są tutaj:Sustainable corporate governance - consultation.
IV. Przepisy szczegółowe dotyczące ładu korporacyjnego i wynagrodzeń mają zastosowanie do banków i firm inwestycyjnych. Celem tych przepisów jest ograniczenie podejmowania nadmiernego ryzyka, a tym samym pomoc w zapewnieniu stabilności finansowej.
- Przepisy dotyczące ładu korporacyjnego i wynagrodzeń w bankach oraz firmach inwestycyjnych o znaczeniu systemowym określono w dyrektywie w sprawie wymogów kapitałowych (dyrektywa 2013/36/UE zmieniona dyrektywą 2019/878/UE) oraz rozporządzeniu w sprawie wymogów kapitałowych (rozporządzenie (UE) nr 575/2013 zmienione rozporządzeniem (UE) 2019/876).
- Przepisy dotyczące ładu korporacyjnego oraz wynagrodzeń w firmach inwestycyjnych niemających znaczenia systemowego określono w dyrektywie w sprawie firm inwestycyjnych (dyrektywa (UE) 2019/2034) oraz rozporządzeniu w sprawie firm inwestycyjnych (rozporządzeniu (UE) 2019/2033).
Zatem podczas gdy firmy inwestycyjne o znaczeniu systemowym pozostają objęte przepisami bankowymi, firmy inwestycyjne niemające znaczenia systemowego podlegają odrębnemu systemowi. Jest tak, ponieważ Komisja stwierdziła, że ramy ostrożnościowe dla banków nie są dobrze dostosowane do modelu biznesowego firm inwestycyjnych.
Grupy ekspertów i platformy zainteresowanych stron
Nieformalna grupa ekspertów ds. prawa spółek
Grupa ta składa się z profesorów i specjalistów w dziedzinie prawa spółek i doradza Komisji w przygotowywaniu inicjatyw w zakresie prawa spółek. Więcej informacji na temat prac tej grupy można uzyskać tutaj.
- Sprawozdanie w sprawie informacji na temat grup (845 kB)
- Sprawozdanie w sprawie cyfryzacji (2 MB)
- Sprawozdanie w sprawie uznawania interesu grupy (1 MB)
Nieformalna grupa ekspertów ds. technicznych aspektów ładu korporacyjnego
Ta grupa ekspertów pomaga Komisji w jej pracach związanych z technicznymi aspektami ładu korporacyjnego, takimi jak wykorzystanie nowoczesnych technologii informacyjno-komunikacyjnych w ładzie korporacyjnym.
Platforma internetowa dotycząca ładu korporacyjnego
Jest to cyfrowa przestrzeń wymiany informacji i najlepszych praktyk dotyczących wielu różnych tematów z zakresu ładu korporacyjnego, od zarządzania inwestorami do zrównoważoności. Platforma zachęca do dialogu między spółkami, inwestorami, prywatnymi i publicznymi zainteresowanymi stronami oraz pomaga Komisji w ocenie, czy dotychczasowe środki w praktyce umożliwiają osiągnięcie ich celu. Aby uzyskać więcej informacji, można wysłać wiadomość e-mail na adres just-cg-op@ec.europa.eu.
Analizy
Badanie na temat obowiązków dyrektorów i zrównoważonego ładu korporacyjnego
Celem tego badania było dokonanie oceny głównych przyczyn „podejścia krótkowzrocznego” w ładzie korporacyjnym, omówienie związku z obecnymi praktykami rynkowymi i ramami regulacyjnymi oraz wskazanie ewentualnych rozwiązań na poziomie UE, również z myślą o osiągnięciu celów zrównoważonego rozwoju ONZ i celów porozumienia klimatycznego z Paryża.
W badaniu stwierdzono wyraźnie, że europejskie spółki mają tendencję do krótkowzroczności. Wskazano główne czynniki tego zjawiska – począwszy od wąskiej interpretacji obowiązków dyrektorów i interesu spółki, przejawiającej się tendencją do krótkoterminowej maksymalizacji wartości finansowej, przez rosnącą presję ze strony inwestorów oraz brak strategicznej perspektywy w zakresie stabilności, aż do ograniczonego egzekwowania obowiązków dyrektorów do działania w długoterminowym interesie spółki. W badaniu wskazano również szczegółowe cele ewentualnej interwencji na poziomie UE, która przyczyniłaby się do wydłużenia horyzontu czasowego korporacyjnego procesu decyzyjnego i wspierania ładu korporacyjnego sprzyjającego stabilności.
Analiza dotycząca stosowania wymogów należytej staranności w łańcuchu dostaw
Badanie koncentruje się na wymogach należytej staranności służących określeniu szkodliwych skutków dla spółek, zapobieganiu im, łagodzeniu ich oraz odpowiedzialności za nie (naruszanie praw człowieka, w tym praw dziecka i podstawowych wolności, ciężki uszczerbek na zdrowiu lub zagrożenia dla zdrowia, szkody w środowisku, w tym w odniesieniu do klimatu). W badaniu tym przeanalizowano istniejące praktyki rynkowe oraz ramy regulacyjne, a także możliwości regulowania należytej staranności we własnych operacjach spółek oraz za pośrednictwem ich łańcucha dostaw.
Dzięki badaniu źródeł wtórnych, analizom krajowym, wywiadom, analizom przykładów i sondażom zidentyfikowano praktyki i spostrzeżenia dotyczące wariantów regulacyjnych. W ocenie możliwości, od braku interwencji do obowiązkowego badania należytej staranności jako prawnego standardu staranności, uwzględniono wpływ na gospodarkę, wpływ na organy publiczne, na społeczeństwo, na prawa człowieka oraz wpływ na środowisko.
Z badania wynika, że podczas gdy standard należytej staranności wynikający z wytycznych ONZ dotyczących biznesu i praw człowieka jest coraz częściej wprowadzany do norm prawnych lub proponowany w państwach członkowskich, tylko jedna na trzy spółki w UE przeprowadza aktualnie badanie należytej staranności z uwzględnieniem wszystkich praw człowieka i wpływu na środowisko. Respondenci sondażu wskazali, że uregulowanie na szczeblu unijnym ogólnego wymogu należytej staranności w odniesieniu do praw człowieka i wpływu na środowisko może być korzystne dla spółek, a w ocenie wariantów uwzględniono koszty i obciążenia administracyjne związane z każdym z podejść.
Ewentualne uwagi można przesyłać na adres just-cg-op@ec.europa.eu.
Badanie Ernst and Young dotyczące operacji transgranicznych
Badanie to zawiera przegląd rozbieżności w podejściu państw członkowskich w odniesieniu do transgranicznych przekształceń i podziałów, problemów, jakie takie rozdrobnienie powoduje dla firm i zainteresowanych stron, a także powiązanych danych statystycznych.
Badanie Optimity dotyczące wpływu cyfryzacji
W badaniu przedstawiono analizę porównawczą procesów z użyciem papieru i procesów online stosowanych w kontekście rejestracji spółki, rozwiązania spółki, przekazywania i ujawniania informacji na temat spółki oraz procedury połączenia transgranicznego, a także wpływ korzystania z narzędzi cyfrowych na pewność prawa, kwestie społeczno-ekonomiczne oraz nielegalne/nieuczciwe zachowania.
Badanie Everis dotyczące cyfryzacji
Assessment of the impacts of using digital tools in the context of cross-border company operations
W badaniu tym przedstawiono przegląd faktów na temat wykorzystywania narzędzi cyfrowych w procedurach prawa spółek w całej UE, w tym informacje na temat korzyści, ograniczeń i wyzwań związanych z taką cyfryzacją.
Badanie Ernst and Young dotyczące identyfikacji i oceny prawnych i praktycznych przeszkód dla wykorzystania narzędzi cyfrowych do celów interakcji między spółkami i ich akcjonariuszami
W badaniu tym przeanalizowano bieżące ramy prawne i praktyki w Unii Europejskiej, jeżeli chodzi o wykorzystanie rozwiązań cyfrowych w interakcjach między spółkami a akcjonariuszami. Oceniono prawne i praktyczne przeszkody dla stosowania rozwiązań cyfrowych oraz wszelkie możliwe sposoby zaradzenia im.
Stosowanie rozwiązań cyfrowych jest w większości przypadków albo wymagane, albo dopuszczane przez prawo krajowe. Większość spółek i akcjonariuszy wykorzystuje rozwiązania cyfrowe, w szczególności w celu komunikowania uchwał przyjętych podczas walnych zgromadzeń oraz w zawiadomieniach dotyczących tych zgromadzeń. Najczęściej stosowane rozwiązania to poczta elektroniczna i strony internetowe spółek. Nawet jeżeli rozwiązania cyfrowe mogą wymagać znaczących inwestycji, ogólnie umożliwiają szybsze, tańsze, wygodniejsze, bardziej skuteczne i bezpieczniejsze interakcje. Na podstawie dogłębnych badań dotyczących dziesięciu państw członkowskich wykazano, że rozwój rozwiązań cyfrowych lepiej dostosowanych do potrzeb użytkowników znacząco ułatwia ich przyjęcie, nawet jeśli ramy prawne nie są szczególnie korzystne. Wskazano następujące przeszkody dla stosowania rozwiązań cyfrowych: faworyzowanie rozwiązań tradycyjnych, nieefektywność ram prawnych, dodatkowe obciążenie z powodu stosowania rozwiązań cyfrowych, przeszkody w ramach łańcucha pośredników, ryzyko związane z wybraną technologią oraz brak harmonizacji przepisów pomiędzy państwami członkowskimi. Opracowano także zalecenia z myślą o pokonaniu tych przeszkód.
Badanie TGS Baltic dotyczące ochrony interesów akcjonariuszy mniejszościowych
Celem badania jest udzielenie Komisji Europejskiej pomocy w ocenie unijnej polityki ochrony interesów akcjonariuszy mniejszościowych. Badanie obejmuje kompleksową analizę i ocenę ram prawnych każdego państwa członkowskiego. Koncentruje się na wszystkich głównych kategoriach praw akcjonariuszy mniejszościowych, a mianowicie na prawach gospodarczych, prawie do kontroli, do informacji, do sporów sądowych oraz na prawie do równego traktowania. Badanie ma na celu umożliwienie decydentom uzyskania jaśniejszego obrazu prawa twardego, prawa miękkiego oraz orzecznictwa państw członkowskich. W przygotowanie badania zaangażowani byli eksperci krajowi w dziedzinie prawa, a także krajowe zainteresowane strony w państwach członkowskich – w celu identyfikacji problemów zarówno teoretycznych, jak i praktycznych.
Na podstawie badania wykazano, że pomimo podobieństw w ramach prawnych dotyczących praw akcjonariuszy we wszystkich państwach członkowskich, wciąż istnieją liczne różnice zarówno w uregulowaniach, jak i egzekwowaniu przepisów. W niektórych obszarach prawo Unii ma umiarkowany wkład w prawidłowe funkcjonowanie rynku wewnętrznego oraz ograniczony wpływ na pewność prawa i przewidywalność.