Skutki zmian demograficznych w Europie

Siła demografii

Demografia to nauka, która opisuje zmiany w społeczności ludzkiej. Odpowiada między innymi na pytania, jak długo średnio żyją ludzie, ile mają dzieci, gdzie mieszkają oraz czym się w życiu zajmują. Zmiany demograficzne mają duży wpływ na gospodarkę, systemy opieki społecznej i opieki zdrowotnej, na potrzeby w zakresie mieszkalnictwa i infrastruktury w regionach Europy, a co za tym idzie, na finanse publiczne i politykę publiczną. UE uwzględnia kwestie demograficzne przy opracowywaniu swojej polityki w konkretnych obszarach. Na poziomie UE podjęliśmy szereg inicjatyw, które pomagają krajom członkowskim radzić sobie ze zmianami demograficznymi.

Sprawozdanie: Skutki zmian demograficznych w zmieniającym się środowisku

Znajomość przyczyn i skutków zmian demograficznych pozwala lepiej radzić sobie z ich konsekwencjami oraz wykorzystywać związane z nimi możliwości do budowania dostatniej Unii dla przyszłych pokoleń.

Zmiany demograficzne w UE mają wpływ na

• rynek pracy – w miarę jak liczba ludności w wieku produkcyjnym w Europie maleje, utrzymanie wzrostu gospodarczego wymaga wprowadzenia na rynek pracy większej liczby osób lub zwiększenia wydajności dzięki postępowi technologicznemu i rozwojowi umiejętności
• zatrudnienie – ponieważ ludzie żyją dłużej i dłużej są zdrowi, wielu z nich chce nadal pracować, choć niekoniecznie w tym samym zawodzie
• usługi opiekuńcze – z uwagi na coraz większy odsetek osób starszych w UE wzrasta zapotrzebowanie na usługi opiekuńcze i chwieje się długoterminowa stabilność finansowa państw opiekuńczych
• równowagę demograficzną – tendencje demograficzne nie dotykają każdego kraju i regionu w taki sam sposób: podczas gdy w jednych krajach UE przewiduje się spadek liczby ludności już w nadchodzących latach, w innych w tym samym okresie przewiduje się wzrost liczby ludności
• regiony wiejskie – ogólnie rzecz biorąc, są one bardziej dotknięte spadkiem liczby ludności spowodowanym zmianami naturalnymi i wyjazdami migracyjnymi niż regiony w przeważającej mierze miejskie
• pozycję UE na świecie – zgodnie z przewidywaniami udział UE w światowej populacji w nadchodzących dziesięcioleciach będzie nadal spadał, dlatego coraz bardziej potrzebna jest ścisła współpraca na wszystkich szczeblach w celu zapewnienia konkurencyjności naszego jednolitego rynku.

Dane statystyczne dla poszczególnych krajów UE

Europejczycy żyją coraz dłużej i cieszą się dobrym zdrowiem dłużej niż kiedykolwiek w historii. W nadchodzących dziesięcioleciach wzrosną odsetek i liczba osób starszych w społeczeństwie. Tendencja ta ma duży wpływ na życie codzienne, na społeczeństwo, i niesie ze sobą zarówno szanse, jak i zagrożenia.

Z uwagi na skalę i tempo rozwoju tej tendencji oraz jej wpływ na całe społeczeństwo należy rozważyć nowe warianty działań. Musimy zadbać o to, by polityka była adekwatna do zakładanych celów. Zwłaszcza w okresie, kiedy dokonuje się wiele zasadniczych zmian – przechodzimy równocześnie zieloną i cyfrową transformację, pojawiają się nowe formy pracy oraz nowe wyzwania w dziedzinie zdrowia, między innymi związane z pandemią.

Kompetencje w zakresie polityki demograficznej należą w dużej mierze do państw członkowskich. Z kolei UE jest w stanie stwierdzić, jakie obszary wymagają szczególnej uwagi, i określić tendencje o charakterze ogólnym oraz wspierać działania na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym. Unia może pomóc państwom członkowskim i regionom w opracowaniu dostosowanych do ich indywidualnych potrzeb działań politycznych w odpowiedzi na starzenie społeczeństwa.

Zielona księga w sprawie starzenia się społeczeństwa

W styczniu 2021 r. Komisja Europejska opublikowała zieloną księgę w sprawie starzenia się społeczeństwa. Rozpoczęła tym samym szeroko zakrojoną debatę na ten temat. Zasadnicze kwestie to jak przewidywać wyzwania i możliwości związane ze starzeniem się społeczeństwa i na nie reagować oraz jakimi metodami utrzymać dobrą jakość życia w starzejącym się społeczeństwie. Odpowiedzi nadesłane na konsultacje publiczne w sprawie zielonej księgi pomogły stwierdzić, jakie środki będą niezbędne do wspierania odporności gospodarczej i społecznej w starzejącym się europejskim społeczeństwie.

W Europie zachodzi poważna transformacja demograficzna. Zmiany demograficzne wywierają duży wpływ na życie codzienne i wymagają całościowych i zintegrowanych rozwiązań.

Ponieważ obywatele Unii żyją dłużej i dłużej są zdrowi, wszystkie nasze strategie polityczne muszą być przyszłościowe i nastawione na przekształcenie społeczeństwa starzejącego się w społeczeństwo długowieczne.

W konkluzjach z czerwca 2023 r. Rada Europejska wezwała Komisję do opracowania metod, które pomogą krajom UE stawić czoła wyzwaniom demograficznym i ich skutkom dla przewagi konkurencyjnej Europy.

Opracowany przez Komisję zestaw narzędzi demograficznych wykorzystuje doświadczenia z całej UE i zakłada kompleksowe podejście do zmiany demograficznej oparte na czterech filarach. Są to:          

1. wspieranie rodziców przez lepsze godzenie aspiracji rodzinnych i pracy zarobkowej, przede wszystkim poprzez zapewnienie dostępu do dobrej jakości opieki nad dziećmi oraz równowagi między życiem zawodowym a prywatnym
2. wspieranie i wzmacnianie pozycji młodszych pokoleń w rozwoju osobistym i podnoszeniu umiejętności, ułatwianie im dostępu do rynku pracy i do przystępnych cenowo mieszkań
3. wzmacnianie pozycji starszych pokoleń i dbanie o ich dobrobyt, w drodze reform połączonych z odpowiednią polityką rynku pracy i miejsc pracy
4. w razie potrzeby rozwiązywanie problemu niedoboru pracowników poprzez dobre zarządzanie legalną migracją, przy zapewnieniu pełnej komplementarności z pozyskiwaniem wykwalifikowanych pracowników z krajów UE.

Przy opracowywaniu zestawu narzędzi uwzględniono terytorialny wymiar przemian demograficznych, szczególnie w regionach, w których występuje zjawisko wyludniania i z których wyjeżdżają wykwalifikowani młodzi ludzie („drenaż mózgów”).

Nad czym pracujemy