Europejska strategia przemysłowa

10 marca 2020 r. Komisja określiła podstawy unijnej strategii przemysłowej. Strategia miała umożliwić przeprowadzenie dwojakiej transformacji – ekologicznej i cyfrowej, uczynić przemysł UE bardziej konkurencyjnym w skali globalnej i zwiększyć otwartą autonomię strategiczną Europy. Dzień po tym, jak nowa strategia przemysłowa została przedstawiona, Światowa Organizacja Zdrowia ogłosiła wybuch pandemii COVID-19.

11 maja 2021 r. Komisja zaktualizowała strategię przemysłową UE, aby zagwarantować, że jej ambicje w odniesieniu do przemysłu będą w pełni uwzględniały nowe okoliczności wynikające z kryzysu COVID-19 i przyczyniały się do przekształcenia gospodarki w bardziej zrównoważoną, cyfrową, odporną i konkurencyjną w skali światowej. Zaktualizowana strategia nie zastępuje strategii z 2020 r. ani nie uzupełnia rozpoczętych w jej ramach procesów, większość z nich jest już bowiem w toku i wymaga solidnych nakładów sił. Aktualizacja jest ukierunkowana i koncentruje się na tym, co jeszcze należy zrobić i jakie wnioski należy wyciągnąć z dotychczasowych doświadczeń.

Małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP), będące głównym motorem innowacji w różnych ekosystemach, muszą być brane pod uwagę we wszystkich działaniach w tej strategii. W wymiarze horyzontalnym oznacza to zwrócenie większej uwagi na obciążenia regulacyjne spoczywające na MŚP. Nowe działania przyniosą znaczne korzyści MŚP i przedsiębiorstwom typu start-up, czy to dzięki wzmocnieniu jednolitego rynku, zmniejszeniu zależności od podaży, czy też przyspieszeniu transformacji ekologicznej i cyfrowej. Strategia obejmuje również szereg środków w sposób szczególny ukierunkowanych na MŚP, takich jak zwiększanie odporności, zwalczanie opóźnień w płatnościach i wspieranie wypłacalności.

Wnioski z kryzysu związanego z COVID-19

Kryzys związany z COVID-19 odcisnął silne piętno na gospodarce UE. W zależności od ekosystemu i wielkości przedsiębiorstwa jego skutki mogą być różne. Kryzys unaocznił współzależność globalnych łańcuchów wartości i udowodnił, że globalnie zintegrowany i dobrze funkcjonujący jednolity rynek odgrywa kluczową rolę.

6,3 proc.

odnotowany spadek gospodarczy w UE

60 proc.

spadek obrotów w 2020 r. odnotowany przez MŚP

24 proc.

spadek handlu wewnątrzunijnego w 2. i 3. kwartale 2020 r.

1,7 proc.

spadek zatrudnienia w MŚP w 2020 r. – 1,4 mln miejsc pracy

45 proc.

firm planuje ograniczyć swoje inwestycje w 2021 r.

Chociaż kryzys mógł w różny sposób wpłynąć na ekosystemy i przedsiębiorstwa, dzięki niemu zrozumieliśmy następujące kluczowe kwestie:

granice hamują swobodny przepływ osób, towarów i usług
przerwanie globalnych łańcuchów dostaw powoduje niedostępność podstawowych produktów
popyt może zostać zakłócony.

Aby rozwiązać te problemy, w zaktualizowanej strategii przemysłowej zaproponowano nowe środki w celu uwzględnienia wniosków płynących z kryzysu i utrzymania poziomu inwestycji. Skupiono się na następujących kluczowych obszarach:

Zwiększenie odporności jednolitego rynku
Zwiększenie otwartej strategicznej autonomii Europy poprzez rozwiązanie problemu zależności
Wspieranie uzasadnienia biznesowego dwojakiej transformacji

Odporność jednolitego rynku

Jednolity rynek jest najważniejszym atutem UE. To punkt wyjścia dla europejskich przedsiębiorstw, zapewniający im bezpieczeństwo i możliwości rozwoju. Pandemia COVID-19 wpłynęła jednak na możliwości oferowane przez jednolity rynek. Przedsiębiorstwa i obywatele ucierpieli z powodu zamykania granic, dostawy zostały zakłócone, często brakowało też przewidywalności.

Aby rozwiązać te problemy, Komisja proponuje:

Instrument nadzwyczajny jednolitego rynku: strukturalne rozwiązanie mające zapewnić dostępność towarów i swobodny przepływ osób, towarów i usług na wypadek przyszłych kryzysów
Pogłębianie jednolitego rynku: zbadanie możliwości harmonizacji norm dotyczących kluczowych usług dla przedsiębiorstw, a także przyspieszenie cyfryzacji nadzoru rynku oraz wprowadzenie innych środków w sposób szczególny ukierunkowanych na MŚP
Monitorowanie jednolitego rynku: sporządzanie co roku analizy stanu jednolitego rynku, w tym sytuacji w 14 ekosystemach przemysłowych

14 ekosystemów przemysłowych to: przemysł lotniczy i kosmonautyczny oraz obronność, przemysł rolno-spożywczy, budownictwo, kultura i sektor kreatywny, przemysł cyfrowy, elektronika, sektory energochłonne, odnawialne źródła energii, ochrona zdrowia, transport i motoryzacja, usługi „blisko użytkownika”, gospodarka społeczna i bezpieczeństwo cywilne, handel detaliczny, przemysł włókienniczy i turystyka.

Zwiększenie otwartej strategicznej autonomii UE

Otwartość na handel i inwestycje stanowi atut oraz źródło wzrostu i odporności UE, która jest znaczącym importerem i eksporterem. COVID-19 spowodował jednak zakłócenia w globalnym łańcuchu dostaw i doprowadził do niedoborów produktów o krytycznym znaczeniu w Europie. Dlatego też musimy zwiększać naszą otwartą strategiczną autonomię w kluczowych obszarach, zgodnie z założeniami określonymi już w strategii przemysłowej UE 2020.
Komisja proponuje:

Zdywersyfikowanie partnerstw międzynarodowych: pozwoli ono zagwarantować, by handel i inwestycje nadal odgrywały kluczową rolę w budowaniu naszej odporności gospodarczej.
Sojusze przemysłowe również mogą być odpowiednim instrumentem, jeżeli pozwalają przyspieszyć realizację działań, które w przeciwnym razie nie zostałyby wprowadzone, jeżeli pozwalają zachęcić inwestorów prywatnych do udziału w dyskusji nad nowymi partnerstwami i modelami biznesowymi w sposób otwarty, przejrzysty i w pełni zgodny z regułami konkurencji oraz jeżeli wykażą potencjał pod względem tworzenia miejsc pracy o wysokiej wartości. Sojusze stanowią szeroką i otwartą co do zasady platformę, w której szczególny nacisk kładzie się na włączenie przedsiębiorstw typu start-up i MŚP. Komisja przygotowuje się do uruchomienia sojuszu na rzecz procesorów i technologii półprzewodnikowych oraz sojuszu na rzecz danych przemysłowych, zaawansowanych technologii i technologii chmury. Rozważa także ustanowienie sojuszu na rzecz wyrzutni rakiet oraz lotnictwa bezemisyjnego.
Monitorowanie strategicznych zależności: opublikowano pierwsze sprawozdanie z analizy strategicznych zależności UE. W sprawozdaniu zidentyfikowano 137 produktów należących do wrażliwych ekosystemów. Wrażliwe ekosystemy to te, w przypadku których UE jest w wysokim stopniu uzależniona od dostaw spoza UE.

Analiza strategicznych zależności

Spośród 5,2 tys. przeanalizowanych produktów 137 należy do wrażliwych ekosystemów, w przypadku których UE jest w wysokim stopniu uzależniona od dostaw spoza UE.
Produkty te stanowią 6 proc. całkowitej wartości towarów importowanych do UE.
Ponad połowa z nich pochodzi z Chin, a także z Wietnamu i Brazylii.
34 produkty są bardziej wrażliwe – w ich przypadku potencjał dywersyfikacji i zastąpienia produkcją UE jest niski. Należą do nich różne surowce i chemikalia wykorzystywane w energochłonnych sektorach przemysłowych i w sektorze ochrony zdrowia.
Produkty te stanowią 0,6 proc. całkowitej wartości towarów importowanych do UE.

W sprawozdaniu przedstawiono także wyniki szczegółowej analizy sześciu obszarów strategicznych, w których UE wykazuje zależność, a mianowicie sektorów: surowcowego, baterii, farmaceutycznych składników czynnych, wodoru, półprzewodników, technologii chmury i zaawansowanych technologii.

surowcowego
baterii
farmaceutycznych składników czynnych
wodoru
półprzewodników
technologii chmury i zaawansowanych technologii.

Przyspieszenie dwojakiej transformacji

W strategii przemysłowej 2020 zapowiedziano działania wspierające transformację ekologiczną i cyfrową przemysłu UE, z których wiele zostało już przyjętych lub rozpoczętych. Jednak pandemia drastycznie wpłynęła na tempo i skalę tych przemian. Przedsiębiorstwa wybierające drogę zrównoważonego rozwoju i cyfryzacji mają większe szanse, by w przyszłości znaleźć się wśród liderów.

Aby przyspieszyć transformację ekologiczną i cyfrową, Komisja proponuje:

Ścieżki transformacji
Współtworzenie wraz z przemysłem i zainteresowanymi stronami ścieżek transformacji w celu zidentyfikowania działań niezbędnych do pomyślnego przeprowadzenia dwojakiej transformacji i zdobycia większej wiedzy na temat skali, korzyści i koniecznych do spełnienia warunków.
Projekty realizowane przez kilka krajów
Aby wesprzeć działania na rzecz odbudowy i rozwinąć zdolności cyfrowe i ekologiczne, Komisja będzie wspierać projekty realizowane wspólnie przez państwa członkowskie w celu maksymalizacji inwestycji w ramach Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności.
Analiza sektora stali
W celu zapewnienia konkurencyjności i ekologiczności przemysłu stalowego w Europie, Komisja planuje przeanalizować wyzwania, przed jakimi stoi ten sektor, i podjąć odpowiednie działania.

Partnerstwa w ramach programu „Horyzont Europa”
Połączenie finansowania prywatnego i publicznego w celu finansowania badań naukowych i innowacji w zakresie niskoemisyjnych technologii i procesów.
Dostęp do obfitych zasobów przystępnej cenowo i bezemisyjnej energii elektrycznej
Komisja będzie współpracować z państwami członkowskimi w celu przyspieszenia inwestycji w odnawialne źródła energii, sieci energetyczne i usunięcie barier dla rozwoju tego sektora.