23 lutego 2022 r. Komisja Europejska przedstawiła drugą szczegółową analizę strategicznych zależności Europy. Analiza ta dotyczy pięciu obszarów, w których Europa jest w coraz większym stopniu zależna od państw trzecich, i ma na celu lepsze zrozumienie zagrożeń i możliwości przeciwdziałania tym zależnościom.
Surowce krytyczne, takie jak metale ziem rzadkich i magnez, stanowią podstawę szeregu kluczowych produktów i technologii, które będą wspierać zdolność UE do ograniczenia emisji dwutlenku węgla. Magnesy trwałe z metali ziem rzadkich odgrywają decydującą rolę w produkcji pojazdów elektrycznych i turbin wiatrowych. Magnez jest ważnym składnikiem stopów, na przykład w produkcji aluminium, co odgrywa istotną rolę w obniżeniu poziomu zużycia paliwa i emisji CO2 związanych z mobilnością.
Kluczowe kwestie
- Jeżeli chodzi o dostawę magnezu i metali ziem rzadkich, UE jest w dużym stopniu zależna od Chin. Stamtąd pochodzi 93 proc. światowej produkcji magnesów z metali ziem rzadkich i 89 proc. produkcji magnezu.
- Zapotrzebowanie UE na te surowce rośnie. Do 2030 r. zapotrzebowanie UE na magnesy trwałe z ziem rzadkich może podwoić się do 40 tys. ton rocznie, z 18 tys. ton w 2019 r.
Co może zrobić UE?
- Europejski sojusz na rzecz surowców określił już 14 projektów przemysłowych służących wspieraniu wydobycia metali ziem rzadkich w całej Europie.
- UE koordynuje również działania na rzecz zwiększenia produkcji magnezu w Europie w następstwie ograniczeń w dostawach w 2021 r.
- Badane są możliwości tworzenia kolejnych międzynarodowych partnerstw w dziedzinie surowców.
- Kładzie się większy nacisk na recykling i zastępowanie materiałów.
Bezpieczne i zrównoważone produkty chemiczne mają kluczowe znaczenie dla wielu produktów i technologii: od turbin wiatrowych po baterie, od izolacji budynków po leki.
Kluczowe kwestie
- Europa jest do pewnego stopnia zależna od ograniczonej liczby państw trzecich, jeśli chodzi o dostęp do kilku chemikaliów. Niektóre z nich mają szczególne znaczenie strategiczne, np. jod, fluor, czerwony fosfor, tlenek i wodorotlenek litu, ditlenek molibdenu i wolframian.
- Kraje euroazjatyckie (np. Kazachstan, Rosja, Chiny) są ważnymi eksporterami tych strategicznych chemikaliów do UE.
- Chemikalia te mają szeroki zakres zastosowań końcowych w ramach łańcuchów dostaw i wartości, np. magazynowania energii, produkcji żywności, produkcji półprzewodników wykorzystywanych w panelach fotowoltaicznych i w produkcji akumulatorów pojazdów elektrycznych.
Co może zrobić UE?
Możliwe środki służące ulepszeniu otwartej strategicznej autonomii w kontekście strategii w zakresie chemikaliów na rzecz zrównoważoności mogą obejmować:
- tworzenie nowych partnerstw międzynarodowych
- inwestowanie w produkcję zrównoważonych alternatyw w UE.
Technologie fotowoltaiczne (PV) stały się najszybciej rozwijającą się technologią energetyczną na świecie i odgrywają ważną rolę w dostarczaniu wystarczających ilości bezemisyjnej energii elektrycznej. Konkretne technologie fotowoltaiczne mają również kluczowe znaczenie dla interesów UE związanych z przestrzenią kosmiczną i obronnością, na przykład dla zagwarantowania zasilania satelitów energią elektryczną.
Kluczowe kwestie
Europejski Zielony Ład wiąże się z ogromnym zapotrzebowaniem na wytwarzanie energii słonecznej: do 2050 r. potrzebny jest dziesięciokrotny wzrost.
Przedsiębiorstwa UE są światowymi liderami w kilku segmentach niższego szczebla w łańcuchu wartości w sektorze fotowoltaiki. UE stoi jednak w obliczu istotnych strategicznych zależności w segmentach produkcyjnych wyższego szczebla:
- Chiny odpowiadają za 96 proc. światowej produkcji płytek fotowoltaicznych.
- Przedsiębiorstwa z UE odpowiadają za światową produkcję 1 proc. płytek fotowoltaicznych, 0,4 proc. ogniw fotowoltaicznych i 2–3 proc. modułów fotowoltaicznych.
Ostatnie wydarzenia na całym świecie miały poważny wpływ na import do UE i zastosowanie paneli fotowoltaicznych: 20–25 proc. unijnych projektów dotyczących energii słonecznej odroczono lub anulowano w 2021 r.
Europejska inicjatywa na rzecz energii słonecznej podjęta przez podmioty prywatne ma na celu zwiększenie w skali roku produkcji energii elektrycznej z instalacji fotowoltaicznych w UE do 20 GW do 2025 r.
Co może zrobić UE?
Środki niezbędne do zwiększenia produkcji w UE, w szczególności w tych segmentach, w których strategiczne zależności są najsilniejsze, mogą obejmować:
- finansowanie i wsparcie na rzecz zaawansowanych i powstających technologii, by były gotowe do wprowadzenia na rynek
- ograniczenie zależności od niektórych surowców krytycznych
- rozwijanie współpracy z partnerami międzynarodowymi.
Cyberbezpieczeństwo ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia bezpieczeństwa naszych technologii cyfrowych, mobilności, energii i zdrowia, a także w dziedzinie obronności i przestrzeni kosmicznej. Rosnąca liczba cyberataków wymaga od UE wzmocnienia cyberbezpieczeństwa i obrony swoich interesów.
Kluczowe kwestie
Chociaż UE jest liderem na polu światowych badań nad cyberbezpieczeństwem, pozostaje w tyle w zakresie innowacji w dziedzinie cyberbezpieczeństwa i inwestycji prywatnych.
- Tylko 14 proc. z 500 największych na świecie firm zajmujących się cyberbezpieczeństwem ma siedzibę w UE.
- Większość sprzętu i oprogramowania wykorzystywanego obecnie w UE do celów cyberobrony jest opracowywana w USA i wytwarzana w Chinach.
- Większość unijnych przedsiębiorstw zajmujących się cyberbezpieczeństwem to również mikro- lub małe przedsiębiorstwa, które są zależne od osób trzecich.
Co może zrobić UE?
Aby wzmocnić zdolności UE w zakresie cyberbezpieczeństwa, Komisja podjęła następujące działania:
- strategia UE w zakresie cyberbezpieczeństwa na cyfrową dekadę, w tym europejski akt dotyczący cyberodporności, ma wzmocnić odporność Europy na cyberzagrożenia
- opracowanie bezpiecznej infrastruktury komunikacji kwantowej (EuroQCI)
- utworzenie Europejskiego Centrum Kompetencji w dziedzinie Cyberbezpieczeństwa, które wzmocni zdolności UE w zakresie cyberbezpieczeństwa
- specjalne finansowanie cyberbezpieczeństwa z programu „Cyfrowa Europa” i programu „Horyzont Europa” oraz finansowanie cyberobrony z Europejskiego Funduszu Obronnego
- działania ustawodawcze UE dotyczące szeregu określonych technologii i produktów.
Oprogramowanie w technologii przetwarzania w chmurze i na brzegu sieci ma kluczowe znaczenie dla transformacji cyfrowej Europy. Obejmuje to aplikacje i usługi informatyczne wykorzystywane przez przedsiębiorstwa w ramach dostępu „na żądanie” i oparte na modelu „pay-per-use” (płacisz tylko za tyle, ile wykorzystujesz) – w tym te, które są wymagane do zarządzania podstawową infrastrukturą obliczeniową.
Kluczowe kwestie
- Rynek takich technologii obejmuje ograniczoną liczbę globalnych dostawców usług w chmurze spoza UE. Może to prowadzić do potencjalnych zagrożeń dla UE wynikających z ewentualnych zakłóceń w świadczeniu usług w chmurze za granicą, uzależnienia europejskich użytkowników od jednego dostawcy lub niezgodnego z prawem dostępu do danych w przypadku nadmiernie rygorystycznego wdrażania lub zmiany przepisów państw trzecich.
- Wartość europejskiego rynku usług w chmurze wynosi 5,9 mld euro. Wzrosła ona trzykrotnie w latach 2017–2020. Niemniej jednak udział w rynku dostawców usług w chmurze z UE spadł z 26 proc. w 2017 r. do 16 w 2020 r.
Co może zrobić UE?
Możliwości i działania na rzecz wzmocnienia zdolności europejskiego sektora usług chmurowych obejmują:
- finansowanie z programu „Cyfrowa Europa” i programu „Horyzont Europa” na rzecz rozwoju sztucznej inteligencji i danych oraz zdolności w zakresie przetwarzania danych w chmurze
- Europejski sojusz na rzecz danych, technologii przetwarzania brzegowego i rozwiązań chmurowych w przemyśle
- instrument „Łącząc Europę” – technologie cyfrowe.