Komunikat i rozdziały dotyczące poszczególnych krajów
W sprawozdaniu na temat praworządności z 2022 r., w tym jego 27 rozdziałach poświęconych poszczególnym krajom, zbadano zarówno pozytywne, jak i negatywne zmiany, które zaszły w państwach członkowskich w czterech ważnych obszarach praworządności. Obszary te to: system wymiaru sprawiedliwości, ramy antykorupcyjne, pluralizm mediów oraz inne instytucjonalne mechanizmy kontroli i równowagi. Podczas badania tych obszarów Komisja pogłębiła swoje oceny i nawiązała do problemów i wydarzeń wskazanych w poprzednich dwóch sprawozdaniach.
W sprawozdaniu poruszono też po raz pierwszy nowe tematy, które okazały się istotne dla zapewnienia praworządności, takie jak media publiczne czy wykonywanie wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Tematy te dodano także na wnioski Parlamentu Europejskiego i zainteresowanych podmiotów.
Rozdziały dotyczące poszczególnych krajów, które opierają się na przeprowadzonej przez Komisję ocenie jakościowej, zawierają analizę rozwoju sytuacji od czasu opublikowania poprzedniego sprawozdania oraz działań następczych podjętych w związku z wyzwaniami i wydarzeniami wskazanymi w sprawozdaniu z 2021 r.
Sprawozdanie stanowi część szerzej zakrojonych działań UE na rzecz promowania i obrony jej wartości. Działania te obejmują europejski plan działania na rzecz demokracji oraz odnowioną strategię wdrażania Karty praw podstawowych, jak również ukierunkowane strategie na rzecz postępów w kierunku „Unii równości”. Powiązane są też z monitorowaniem stosowania prawa UE i ochrony praw podstawowych na mocy Karty, obejmującym między innymi wszczynanie postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego.
Począwszy od bieżącego roku sprawozdanie zawiera również szczegółowe zalecenia dla wszystkich państw członkowskich. Zgodnie z zapobiegawczym charakterem sprawozdania celem tych zaleceń jest wsparcie państw członkowskich w wysiłkach na rzecz realizacji reform, zachęcenie ich do pozytywnych zmian oraz ustalenie, gdzie mogą być potrzebne usprawnienia lub działania uzupełniające ostatnie zmiany lub reformy, w oparciu o stały dialog z państwami członkowskimi.
Komisja sporządziła to sprawozdanie na podstawie stałego dialogu z państwami członkowskimi, ponosząc jednocześnie pełną odpowiedzialność polityczną za przeprowadzoną ocenę i wydane zalecenia. W kolejnej edycji przedstawione zostaną zmiany, które zaszły, i ocena realizacji zaleceń.
2022 Rule of law report - Communication and country chapters
Metoda
Ocenę zawartą w 27 rozdziałach dotyczących poszczególnych krajów przygotowano zgodnie z metodą zaktualizowaną w 2022 r., po dyskusji z państwami członkowskimi, również w celu odzwierciedlenia włączenia zaleceń do sprawozdania. Poszczególne rozdziały nie mają na celu przedstawienia wyczerpującego opisu sytuacji w zakresie praworządności w państwach członkowskich, lecz przedstawienie istotnych zmian. Ocena odnosi się do wymogów prawa UE, w tym wymogów wynikających z orzecznictwa TSUE. Dodatkowy użyteczny punkt odniesienia dla odpowiednich norm i najlepszych praktyk stanowią zalecenia i opinie Rady Europy.
Sprawozdanie na temat praworządności jest wynikiem ścisłej współpracy z państwami członkowskimi i opiera się na różnych źródłach. Państwa członkowskie zostały zaproszone do wniesienia pisemnych uwag i przyłączenia się do wizyt krajowych, które odbyły się w okresie od lutego do kwietnia. Na potrzeby tych wizyt w poszczególnych krajach Komisja zorganizowała ponad 500 spotkań online z organami krajowymi, niezależnymi organami i zainteresowanymi stronami, w tym organizacjami społeczeństwa obywatelskiego. Ważny wkład stanowiły również uwagi ogólne i uwagi dotyczące konkretnych państw uzyskane w ramach ukierunkowanych konsultacji z zainteresowanymi stronami. Rada Europy przedstawiła z kolei przegląd swoich ostatnich opinii i sprawozdań dotyczących państw członkowskich UE. Przed przyjęciem tego sprawozdania państwa członkowskie mogły przedstawić aktualizacje informacji faktycznych zawartych w rozdziale na ich temat.
Sieć krajowych punktów kontaktowych ds. praworządności ustanowiona w 2020 r., aby pomóc w ustanowieniu tego mechanizmu, nadal funkcjonuje jako stały kanał komunikacji z państwami członkowskimi, służący przygotowaniu sprawozdania oraz wymianie najlepszych praktyk.
2022 Rule of law report - methodology
Informacje od państw członkowskich
Wszystkie państwa członkowskie zostały poproszone o przekazanie informacji na temat istotnych zdarzeń, przede wszystkim tych, które miały miejsce od czasu przyjęcia sprawozdania na temat praworządności z 2021 r., w oparciu o zaktualizowany kwestionariusz omówiony z państwami członkowskimi. Informacje te są tematycznie podzielone według czterech filarów objętych sprawozdaniem – system wymiaru sprawiedliwości, ramy antykorupcyjne, pluralizm mediów oraz inne instytucjonalne mechanizmy kontroli i równowagi – i zostały dostarczone na uzgodnionym szablonie. Pisemne informacje od państw członkowskich zostały uzupełnione rozmowami podczas wizyt w państwach członkowskich oraz informacjami otrzymanymi od zainteresowanych stron.
2022 Rule of Law report - input from Member States
Ukierunkowane konsultacje z zainteresowanymi stronami
W ramach przygotowań do sprawozdania na temat praworządności z 2022 r. Komisja Europejska zwróciła się do zainteresowanych stron o przedstawienie pisemnych uwag w ramach ukierunkowanych konsultacji z zainteresowanymi stronami, które trwały od 1 grudnia 2021 r. do 24 stycznia 2022 r. W ramach konsultacji otrzymano ponad 220 odpowiedzi horyzontalnych i dotyczących poszczególnych krajów, pochodzących od różnych agencji UE, sieci europejskich, krajowych i europejskich organizacji społeczeństwa obywatelskiego, stowarzyszeń zawodowych oraz innych podmiotów międzynarodowych i europejskich. Dzięki informacjom uzyskanym w wyniku konsultacji ocenę przeprowadzoną przez Komisję wzbogacono o ustalenia faktyczne dotyczące zmian zachodzących w państwach członkowskich.