Επαναλαμβανόμενες πληρωμές συνδρομής
Στο παρελθόν, περίπου το 10 % των καταναλωτών στην ΕΕ έχουν παρασυρθεί στο να ενεργοποιήσουν συνδρομή χωρίς να το επιθυμούν. Αυτό οφείλεται σε τεχνικές χειραγώγησης στο διαδίκτυο, οι οποίες πείθουν τους καταναλωτές ότι απλώς αποδέχονται μια δωρεάν δοκιμή ή μια πολύ φθηνή προσφορά, ενώ στην πραγματικότητα —χωρίς να το συνειδητοποιούν— ενεργοποιούν συνδρομή για την οποία θα χρεώνονται περιοδικά. Συχνά οι πληροφορίες σχετικά με τις επαναλαμβανόμενες πληρωμές παραλείπονται εντελώς ή εμφανίζονται με πολύ μικρή γραμματοσειρά. Το δίκτυο CPC, υπό τον συντονισμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και υπό την καθοδήγηση του Δανού Συνηγόρου του Καταναλωτή, ζήτησε από τις Mastercard, VISA και American Express να εισαγάγουν σειρά αλλαγών στους κανόνες τους, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι έμποροι παρέχουν σαφείς πληροφορίες στους καταναλωτές σχετικά με τις επαναλαμβανόμενες πληρωμές πριν από την ενεργοποίηση συνδρομής.
Οι αρχές του CPC εντόπισαν μια συχνή δόλια διαδικτυακή παγίδα, με την οποία προσφέρονται προϊόντα για δωρεάν δοκιμή ή με πολύ χαμηλό κόστος, ενώ αποκρύπτεται, με τη χρήση πολύ μικρής γραμματοσειράς, η πληροφορία ότι η αποδοχή μιας τέτοιας προσφοράς θα οδηγήσει στην ενεργοποίηση συνδρομής με επαναλαμβανόμενες πληρωμές. Τα συστήματα αυτά χειραγωγούν τους καταναλωτές, οι οποίοι καλούνται να εισαγάγουν τα στοιχεία της κάρτας τους, ενώ οι πληροφορίες που εμφανίζονται αναφέρονται μόνο στην τιμή του πρώτου προϊόντος που δοκιμάζεται ή αγοράζεται και όχι στα ποσά που θα χρεώνονται τακτικά στη συνέχεια.
Οι αρχές εξέτασαν τις πρακτικές των MasterCard, VISA και American Express ως εταιρειών με ηγετική θέση στην αγορά. Η εξέταση αφορούσε τον τρόπο με τον οποίο οι εταιρείες αυτές εφαρμόζουν συγκεκριμένους κανόνες για την έγκριση συναλλαγών με κάρτα μέσω του δικτύου πληρωμών τους. Οι αρχές του CPC διαπίστωσαν ότι οι κανόνες τους δεν διασφάλιζαν την ορθή έγκριση των συναλλαγών με κάρτα στις περιπτώσεις που περιλάμβαναν τακτικές μεταγενέστερες πληρωμές. Ως εκ τούτου, οι αρχές έθεσαν το ζήτημα της συμμόρφωσης με την οδηγία για τις υπηρεσίες πληρωμών και την οδηγία για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές.
Επισκόπηση των τροποποιημένων κανόνων των συστημάτων καρτών:
Στο πλαίσιο αυτής της δράσης, η American Express εισήγαγε αυστηρότερους κανόνες για τους εμπόρους, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται η υποχρέωση αποστολής ειδοποίησης υπενθύμισης για την πρώτη χρέωση της συνδρομής. Από την άλλη πλευρά, η MasterCard και η VISA προχώρησαν ένα βήμα παραπέρα, ορίζοντας λεπτομερώς το παράθυρο στο οποίο οι έμποροι θα πρέπει να προβάλλουν τις πληροφορίες σχετικά με τις πληρωμές συνδρομής, ώστε να αποφεύγεται η καταστρατήγηση των κανόνων. Πιο συγκεκριμένα, συμφώνησαν —όπως συνέστησαν οι αρχές του CPC— σχετικά με την υποχρέωση των εμπόρων να παρέχουν πάντα πληροφορίες σχετικά με τις επαναλαμβανόμενες χρεώσεις συνδρομής και στο παράθυρο όπου οι καταναλωτές εισάγουν τα στοιχεία της πιστωτικής τους κάρτας για την πρώτη τους αγορά ή δοκιμή που οδηγεί σε συνδρομή.
- MasterCard: Οι έμποροι πρέπει πλέον να γνωστοποιούν τους όρους της συνδρομής ταυτόχρονα με το αίτημα παροχής των στοιχείων της κάρτας. Η γνωστοποίηση πρέπει να περιλαμβάνει:
1) την τιμή που θα χρεωθεί·
2) τη συχνότητα της χρέωσης·
3) κατά περίπτωση, τους όρους της δοκιμής, συμπεριλαμβανομένων τυχόν αρχικών χρεώσεων, της διάρκειας της δοκιμαστικής περιόδου, και της τιμής και της συχνότητας της μελλοντικής συνδρομής.
- VISA: Αρχής γενομένης από το 2023, οι έμποροι θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι η διάρκεια της δοκιμαστικής περιόδου, της εισαγωγικής προσφοράς ή της περιόδου προώθησης, καθώς και το/τα ποσό/-ά της/των συναλλαγής/ών εμφανίζονται ευκρινώς τόσο στην ιστοσελίδα όπου ζητείται να εισαχθούν τα στοιχεία της κάρτας όσο και στη σελίδα επιβεβαίωσης της πληρωμής. Το/τα ποσό/-ά της/των συναλλαγής/-ών που πρέπει να εμφανίζεται/-ονται περιλαμβάνει/-ουν συγκεκριμένα το οφειλόμενο ποσό κατά τον χρόνο της αγοράς (ακόμη και αν είναι μηδενικό), και το ποσό και την καθορισμένη ημερομηνία ή το καθορισμένο χρονικό διάστημα που μεσολαβεί μεταξύ των επαναλαμβανόμενων συναλλαγών.
- American Express: Οι έμποροι πρέπει πλέον να γνωστοποιούν με σαφήνεια όλους τους ουσιώδεις όρους της προσφοράς, συμπεριλαμβανομένου, κατά περίπτωση, του γεγονότος ότι οι επαναλαμβανόμενες χρεώσεις θα συνεχιστούν έως ότου η επιλογή αυτή ακυρωθεί από το μέλος της κάρτας. Εάν περιλαμβάνεται εισαγωγική προσφορά, οι έμποροι θα πρέπει να αποστέλλουν στο μέλος της κάρτας γραπτή ειδοποίηση υπενθύμισης πριν από την αποστολή της πρώτης επαναλαμβανόμενης χρέωσης, με την οποία θα παρέχεται στο μέλος της κάρτας εύλογο χρονικό διάστημα για να προβεί σε ακύρωση.
Ως επόμενο βήμα, το δίκτυο του CPC θα παρακολουθεί ενεργά την υλοποίηση αυτών των δεσμεύσεων και οι εθνικές αρχές θα προβαίνουν σε περαιτέρω ενέργειες σε περίπτωση που εντοπιστούν επιπλέον προβλήματα.
COVID-19
Η εσφαλμένη πληροφόρηση και η παραπληροφόρηση σχετικά με τη νόσο COVID-19 έφτασαν σε πολύ υψηλά επίπεδα κατά τα πρώτα στάδια της πανδημίας. Οι καταναλωτές θα πρέπει να επαγρυπνούν έτσι ώστε να μην πέσουν θύμα διαδικτυακών απατών με προϊόντα που υποτίθεται ότι μπορούν να θεραπεύσουν ή να αποτρέψουν τη λοίμωξη από τη νόσο COVID-19. Ανέντιμοι έμποροι, εκμεταλλευόμενοι τους φόβους των καταναλωτών, διαφημίζουν και πωλούν παραποιημένα ή κατώτερης ποιότητας προϊόντα, προτείνουν πολύ υψηλές τιμές για βασικά προϊόντα όπως προστατευτικές μάσκες ή απολυμαντικά χεριών, και πωλούν μη εγκεκριμένα συμπληρώματα διατροφής που μπορεί να είναι επικίνδυνα για την υγεία των ανθρώπων.
Για την καταπολέμηση αυτών των πρακτικών, οι αρχές ενέκριναν κοινή θέση του CPC αναφορικά με τον τρόπο αντιμετώπισης της απάτης που σχετίζεται με τη νόσο COVID-19 και απαίτησαν τη συνεργασία μεγάλων πλατφορμών σε παγκόσμιο επίπεδο (βλ. εδώ απάτες σχετικά με τη νόσο COVID-19).
Απάτη εις βάρος καταναλωτών
Οι αρχές προστασίας των καταναλωτών εξετάζουν προσεκτικά το ζήτημα των περιπτώσεων δόλου και απάτης σε βάρος των καταναλωτών. Σήμερα, οι καταναλωτές βρίσκονται στο στόχαστρο ολοένα και πιο εξελιγμένων παραπλανητικών ή δόλιων πρακτικών και απάτης, μέσα από διαφορετικούς διαύλους, τόσο εντός όσο και εκτός διαδικτύου. Στόχος τέτοιων πρακτικών είναι οι καταναλωτές κατά τις διαδικτυακές τους αγορές, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μέσω τηλεφώνου, γραπτών μηνυμάτων και ηλεκτρονικής αλληλογραφίας, αλλά και στις κατ’ οίκον πωλήσεις. Το φαινόμενο αυτό μπορεί να έχει εκτεταμένες και σημαντικές συνέπειες τόσο για τους καταναλωτές σε προσωπικό επίπεδο, όσο και για την ευρύτερη κοινωνία.