Kontekst
Europa jest obecnie jednym z najbardziej konkurencyjnych, dynamicznie się rozwijających i innowacyjnych regionów na świecie. Kilka ostatnich lat przyniosło jednak ogromne wyzwania, takie jak pandemia COVID-19 czy rosyjska wojna napastnicza w Ukrainie.
Chociaż Unia Europejska z powodzeniem poradziła sobie w obliczu tych kryzysów, to odbiły się one na naszej ogólnej konkurencyjności.
Ostatnie cztery lata pokazały dobitnie, jak ważne jest zwiększanie konkurencyjności i wzmacnianie jednolitego rynku. [...] Dotyczy to naszej zdolności do opracowania i wdrażania na dużą skalę technologii, których potrzebujemy do dwojakiej transformacji – ekologicznej i cyfrowej. Jest to również niezbędne, jeżeli chcemy mieć światowej rangi podmioty w dziedzinie cyfrowej i nie być tylko konsumentami produktów lub usług cyfrowych produkowanych gdzie indziej na świecie.
Świat, w którym żyjemy, stale się zmienia pod wpływem coraz większych wyzwań związanych ze zmianą klimatu, sztuczną inteligencją czy napięciami geopolitycznymi. Chcąc odnaleźć się w nowych warunkach, musimy zadbać o to, by Europa była miejscem, w którym wzrost gospodarczy i innowacje będą nadal wspierane.
Większa konkurencyjność Unii pozwoli europejskim przedsiębiorstwom skuteczne konkurować na światowym rynku. Możemy to osiągnąć, tworząc przedsiębiorstwom odpowiednie warunki do tworzenia lepszych, wydajniejszych i bardziej innowacyjnych produktów, usług i rozwiązań niż te, które oferują ich międzynarodowi konkurenci.
Przywrócenie europejskiej przewagi konkurencyjnej
Wzmacniamy europejską bazę przemysłową i tworzymy otoczenie przyjazne dla inwestycji. Służy temu:
- wdrożenie planu REPowerEU, aby zapewnić bezpieczeństwo dostaw energii i ograniczyć naszą zależność od Rosji
- opracowanie planu przemysłowego Zielonego Ładu, aby zwiększyć konkurencyjność europejskiego przemysłu technologii neutralnych emisyjnie
- budowa Europejskiej Unii Zdrowotnej, w której środki medyczne będą dostępne, przystępne cenowo i innowacyjne.
Pięciopunktowy plan zwiększenia konkurencyjności Europy
Abyśmy mogli nadal zapewniać dobrobyt wszystkim w UE, stawiamy konkurencyjność na pierwszym miejscu w naszym programie gospodarczym na rok 2024 i kolejne.
Na podstawie raportu Enrico Letty na temat jednolitego rynku w UE przewodnicząca Komisji Ursula von der Leyen wyszczególniła pięć głównych obszarów działania na rzecz zwiększenia europejskiej konkurencyjności:
- uwolnienie większego kapitału dla europejskich przedsiębiorstw
- zapewnienie niezależności energetycznej i tańszej energii
- rozwiązanie problemu niedoboru wykwalifikowanej siły roboczej
- wspieranie innowacji cyfrowych
- wykorzystanie pełnego potencjału handlu.
Inwestycje publiczne mają ogromne znaczenie, ale nie wystarczają do utrzymania konkurencyjności w dzisiejszym świecie.
Aby umożliwić przedsiębiorstwom wykorzystanie ogromnego europejskiego kapitału prywatnego, musimy dokończyć budowę unii rynków kapitałowych, która rozpoczęła się niemal 10 lat temu.
Każdego roku ze względu na rozdrobnienie naszego systemu rynków kapitałowych 300 mld euro europejskich oszczędności trafia poza granice Unii. Jeżeli ukończymy tworzenie unii rynków kapitałowych, przedsiębiorstwa w UE będą mogły pozyskać dodatkowe finansowanie w wysokości 470 mld euro rocznie. Kapitał ten mógłby zostać wykorzystany na wsparcie innowacji, wzrostu gospodarczego i tworzenia miejsc pracy na całym kontynencie.
Do ukończenia budowy unii rynków kapitałowych potrzebne będzie:
- zharmonizowanie krajowych przepisów dotyczących niewypłacalności
- stworzenie transgranicznych produktów oszczędnościowych dla inwestorów detalicznych
- wzmocnienie europejskiego nadzoru nad najważniejszymi uczestnikami rynku.
Zapewnienie niezależności energetycznej i tańszej energii
Działania, które UE podjęła w następstwie rosyjskiej inwazji na Ukrainę, umożliwiły jej powrót do poziomu kosztów energii sprzed wojny. Ceny energii nadal jednak wpływają na europejską konkurencyjność. Jeśli chcemy odzyskać przewagę konkurencyjną, musimy w dalszym ciągu obniżać koszty energii.
Sytuacja zmienia się już na lepsze, w miarę jak przechodzimy od niedoborów gazu w kierunku obfitych dostaw tego surowca. W 2025 r. duża fala nowych projektów eksportowych dotyczących skroplonego gazu ziemnego (LNG) zwiększy globalne dostawy LNG o 50 proc., co spowoduje znaczną obniżkę cen gazu.
Tymczasem dzięki inwestycjom w czystą energię w 2023 r. po raz pierwszy wyprodukowaliśmy więcej energii elektrycznej z wiatru niż z gazu. Ta wytwarzana lokalnie energia odnawialna przynosi korzyści dla przemysłu, środowiska i portfeli indywidualnych konsumentów.
Nie można jednak na tym poprzestać. Musimy nadal rozwijać infrastrukturę energetyczną, a konkretnie:
- podwoić zdolność transgranicznego przesyłu energii elektrycznej
- instalować inteligentne sieci i infrastrukturę ładowania.
Obecnie Europa ma najwyższy w swojej historii odsetek osób pracujących. Wciąż istnieją jednak niedobory siły roboczej, z którymi Unia może walczyć:
- szkoląc jak największą liczbę osób i przeciwdziałając bezrobociu młodzieży
- zwiększając dostęp kobiet do rynku pracy
- oferując bardziej elastyczne rozwiązania dla osób starszych
- przyciągając talenty z zagranicy.
Aby zachować konkurencyjność w warunkach zielonej i cyfrowej gospodarki, UE musi skoncentrować się na podnoszeniu kwalifikacji siły roboczej i jej ewentualnym przekwalifikowaniu. Dlatego też inwestujemy 65 mld euro za pośrednictwem NextGenerationEU i Europejskiego Funduszu Społecznego Plus, aby zapewnić ludziom możliwość zdobywania umiejętności potrzebnych do rozwoju kariery zawodowej i współtworzenia europejskich innowacji.
Z ankiety UE wynika, że przedsiębiorstwa mają poważne trudności ze znalezieniem pracowników dysponujących umiejętnościami w zakresie cyberbezpieczeństwa. W 2022 r. niedobór specjalistów w tej dziedzinie wynosił w całej Unii od 260 tys. do 500 tys.
Z myślą o uzupełnieniu tego niedoboru, Komisja uruchomiła Akademię Umiejętności w dziedzinie Cyberbezpieczeństwa, która ma być pojedynczym punktem kontaktowym dla ogólnoeuropejskich możliwości szkoleniowych i inicjatyw dotyczących umiejętności w dziedzinie cyberbezpieczeństwa.
Zachęcanie do innowacji i konkurencyjności w obszarze cyfrowym jest niezbędne do utrzymania konkurencyjności w dzisiejszym świecie.
Dlatego Unia inwestuje 150 mld euro z instrumentu NextGenerationEU w cyberbezpieczeństwo, superkomputery i umiejętności, których potrzebujemy, aby zrealizować cyfrową dekadę Europy.
Inne działania UE ułatwiające transformację cyfrową to:
- opracowanie aktu w sprawie sztucznej inteligencji – są to pierwsze w historii przepisy regulujące kwestie sztucznej inteligencji i opartych na niej aplikacji
- wdrożenie aktu w sprawie zarządzania danymi, który umożliwia tworzenie wspólnych europejskich przestrzeni danych do celów gromadzenia i udostępniania danych
- złożenie projektu aktu w sprawie danych, z myślą o ułatwieniu udostępniania danych przez przedsiębiorstwa, osoby fizyczne i sektor publiczny.
Komisja dba o to, by transformacja cyfrowa była bezpieczna, sprawiedliwa i przejrzysta, i dlatego:
- opracowała akt o rynkach cyfrowych, który zwiększa pewność prawa dla przedsiębiorstw i platform oraz wzmacnia pozycję MŚP i przedsiębiorstw typu start-up
- przedstawiła akt o usługach cyfrowych, który pomaga przeciwdziałać rozprzestrzenianiu w internecie nieprawdziwych informacji.
Kontynent europejski ma długą tradycję handlową i to handlowi Unia Europejska zawdzięcza w dużej mierze swój dzisiejszy dobrobyt. Handel ma ogromne znaczenie dla UE, ponieważ pozwala nam:
- eksportować produkty na światowy rynek
- pozyskiwać surowce krytyczne, które są niezbędne dla transformacji ekologicznej i cyfrowej
- wykorzystywać potencjał wzrostu gospodarczego innych regionów.
UE będzie więc nadal działać na rzecz otwartego i sprawiedliwego handlu, aby tworzyć nowe możliwości dla naszych przedsiębiorstw. W tym celu zamierzamy negocjować zawarcie kolejnych umów handlowych z państwami oferującymi bezpieczne i otwarte rynki oraz zreformować Światową Organizację Handlu, tak aby lepiej zająć się handlem cyfrowym i zmianą klimatu.
Unia zamierza też nadal chronić swój rynek i dążyć do zapewnienia równych warunków działania na całym świecie. Cel ten będzie realizowany we współpracy z partnerami (takimi jak grupa G7) w celu rozwiązania problemów strukturalnej nadwyżki mocy produkcyjnych oraz dzięki wykorzystaniu pakietu ponad 170 środków ochrony handlu, które jak dotąd ochroniły ponad 500 tys. miejsc pracy w UE przed skutkami nieuczciwych warunków handlowych.