Budżet UE
Na budżet UE składają się połączone środki na poziomie europejskim. Środki te służą nie tylko osiągnięciu priorytetów UE, ale również są przeznaczane na finansowanie dużych projektów infrastrukturalnych i badawczych. Z budżetu UE finansowane są również działania podejmowane w odpowiedzi na wyzwania wykraczające poza granice UE, takie jak pandemia koronawirusa, zmiana klimatu i zagrożenia terrorystyczne.
Budżet UE stanowi uzupełnienie krajowych budżetów krajów UE: zapobiega powielaniu działań i jest wykorzystywany w sytuacjach, w których lepsze skutki przynosi wydawanie środków pieniężnych na poziomie UE, a nie na poziomie lokalnym, regionalnym czy krajowym.
Zasadą przewodnią budżetu UE jest również solidarność, co oznacza, że dzięki niemu UE może wspierać rozwój gospodarczy biedniejszych państw członkowskich. Budżet UE umożliwia udzielanie pomocy krajom UE dotkniętym klęskami żywiołowymi.
Solidarność oznacza również wsparcie dla krajów sąsiednich lub innych krajów trzecich oraz pomoc na poprawę jakości życia obywateli tych krajów. Dzięki budżetowi UE może utrzymać, a nawet umocnić swoją rolę partnera na arenie międzynarodowej oraz pozostać – podobnie jak jej państwa członkowskie – wiodącym na świecie darczyńcą oferującym pomoc rozwojową i humanitarną.
Wychodzenie z kryzysu związanego z COVID-19
Komisja Europejska wprowadziła wiele różnych środków w odpowiedzi na kryzys spowodowany pandemią koronawirusa. Środki te obejmują między innymi:
- udzielenie pożyczek na maksymalną kwotę 100 mld euro na mechanizmy zmniejszonego wymiaru czasu pracy w ramach europejskiego instrumentu tymczasowego wsparcia w celu zmniejszenia zagrożeń związanych z bezrobociem w sytuacji nadzwyczajnej (SURE)
- utworzenie inicjatywy inwestycyjnej w odpowiedzi na koronawirusa (CRII) oraz inicjatywy inwestycyjnej „plus” w odpowiedzi na koronawirusa (CRII+), aby umożliwić krajom UE wykorzystanie funduszy polityki spójności na wsparcie sektorów najbardziej zagrożonych w związku pandemią
- zawarcie umów z sześcioma przedsiębiorstwami farmaceutycznymi, aby zapewnić Europejczykom dostęp do szczepionek przeciwko COVID-19
- uruchomienie 2,7 mld euro w ramach instrumentu wsparcia w sytuacjach nadzwyczajnych na pomoc krajom UE w ograniczeniu bezpośredniego finansowego kosztu pandemii
- zapewnienie do 806,9 mld euro w cenach bieżących w ramach narzędzia służącego odbudowie – NextGenerationEU – na potrzeby osiągnięcia bardziej ekologicznej i cyfrowej oraz trwalszej odbudowy.
Działania UE w związku z pandemią koronawirusa
Wszyscy korzystamy z budżetu UE
Ideą budżetu UE nie jest i nigdy nie było dawanie i zabieranie. W budżecie UE zawsze chodziło o gromadzenie zasobów, podejmowanie wspólnych działań w obliczu wspólnych wyzwań oraz tworzenie unijnej wartości dodanej. Priorytetem zawsze było dążenie do tego, aby Europejczykom żyło się lepiej.
Błędem jest zatem wyliczanie, ile poszczególne kraje UE przekazują do budżetu, a ile z niego dostają. W tego typu narracji nie uwzględnia się korzyści, jakie państwom członkowskim przynosi jednolity rynek. Nie mówi ona również nic o możliwościach rynkowych, jakie stwarza dla przedsiębiorstw w całej Unii polityka spójności – główna polityka inwestycyjna UE. UE wnosi znaczący wkład w gospodarki państw członkowskich, co jest całkowicie pomijane we wspomnianych obliczeniach.
Z najnowszych danych z 2019 r. wynika, że korzyści, jakie państwom członkowskim przynosi jednolity rynek, sześciokrotnie przewyższają ich wkład. Oznacza to sześciokrotny zwrot z inwestycji. Stosunek korzyści do wkładów różni się między poszczególnymi krajami UE, a korzyści osiągane przez niektóre państwa członkowskie są jeszcze większe. Wynika to z faktu, że jednolity rynek daje dostęp do 450 mln konsumentów i stwarza możliwości, jakich nie jest w stanie zaoferować samodzielnie żaden kraj UE.
Poniżej przedstawiono więcej przykładów zmian osiągniętych do tej pory z wykorzystaniem budżetu UE oraz założenia na lata 2021–2027.
Intensyfikacja działalności badawczej i innowacyjnej
Badania naukowe i innowacje będą miały decydujące znaczenie dla uwolnienia potencjału przyszłego wzrostu. Europejski program w zakresie badań naukowych „Horyzont Europa” nadal będzie źródłem cennego wsparcia dla najlepszych badaczy i innowatorów, aby tworzyć Europę, która jest ekologiczna, zdrowa i odporna.
Przykładowe cele projektów europejskich do 2030 r. to: 3 mln mniej zgonów spowodowanych chorobami nowotworowymi, neutralność klimatyczna 100 miast, zdrowe oceany, morza i wody wewnętrzne, zdrowe gleby i zdrowa żywność oraz regiony odporne na zmiany klimatu.
Plan inwestycyjny dla Europy
Od 2015 r. Europejski Fundusz na rzecz Inwestycji Strategicznych:
- zapewnił wsparcie na rzecz ponad 8,5 mln miejsc pracy
- przyczynił się do zapewnienia energii ze źródeł odnawialnych dla 10 mln gospodarstw domowych
- przyczynił się do zapewnienia szybkiego internetu dla 15 mln gospodarstw domowych.
W latach 2021–2027 plan inwestycyjny dla Europy zostanie zastąpiony Programem InvestEU, w ramach którego kontynuowane będzie wsparcie inwestycji w Europie.
Rozwój regionalny
Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR) ma następujące cele:
- finansowanie podniesienia jakości świadczeń zdrowotnych udzielanych w UE
- wsparcie inwestycji w małe przedsiębiorstwa
- pomoc w ograniczeniu nierówności między europejskimi regionami
- promowanie zrównoważonego rozwoju
- poprawa dostępu do nowych rynków towarów, usług i inwestycji
- zapewnienie możliwości związanych z zamówieniami publicznymi na infrastrukturę, technologie informacyjne, badania i rozwój.
EU regional and urban development
Rolnictwo i środowisko
W latach 2021–2027:
- wspólna polityka rolna (WPR) obejmie działania na rzecz zapewnienia dostępu do bezpiecznej, przystępnej cenowo, odżywczej i zróżnicowanej żywności wysokiej jakości, a także wesprze transformację w kierunku w pełni zrównoważonego rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich
- w ramach programu LIFE będą finansowane projekty, których celem jest poprawa jakości powietrza oraz ochrona zagrożonych obecnie gatunków roślin i zwierząt
- w ramach nowego Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji będzie udzielane wsparcie na rzecz transformacji w kierunku neutralności klimatycznej polegające na zmniejszaniu wpływu tej transformacji na regiony najbardziej dotknięte jej skutkami.
Walka z terroryzmem
Środki z budżetu UE zostaną przeznaczone na wzmocnienie Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego w celu zwiększenia zdolności UE do radzenia sobie z zagrożeniami dla bezpieczeństwa za pomocą:
- wymiany informacji
- prowadzenia wspólnych ocen ryzyka i dochodzeń
- korzystania ze wspólnych technologii i łączenia sił w celu stawiania czoła wspólnym zagrożeniom.
Ponadto Europejski Fundusz Obronny będzie również nadal służył promowaniu współpracy w dziedzinie obronności między przedsiębiorstwami bez względu na ich wielkość.
Fundusz Bezpieczeństwa Wewnętrznego
Stawianie czoła wyzwaniom związanym z migracją
Niektóre kraje UE w większym stopniu niż pozostałe są narażone na konkretne presje migracyjne. W latach 2021–2027 zwiększy się wsparcie przeznaczone na umocnienie granic zewnętrznych UE w celu zabezpieczenia systemu azylowego w UE. Kraje otrzymają ponadto więcej unijnych środków finansowych w ramach wsparcia w lepszym zarządzaniu przepływami migracyjnymi do UE, między innymi za pośrednictwem Europejskiej Agencji Straży Granicznej i Przybrzeżnej (Frontex).