Στις 23 Φεβρουαρίου 2022 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε τη δεύτερη εμπεριστατωμένη ανάλυση των στρατηγικών εξαρτήσεων της Ευρώπης. Η ανάλυση αυτή εξετάζει πέντε τομείς στους οποίους η Ευρώπη εξαρτάται όλο και περισσότερο από τρίτες χώρες και αποσκοπεί στην καλύτερη κατανόηση των κινδύνων και των ευκαιριών για την αντιμετώπιση αυτών των εξαρτήσεων.
Οι κρίσιμες πρώτες ύλες —όπως οι σπάνιες γαίες και το μαγνήσιο— είναι αναγκαίες για μια σειρά βασικών προϊόντων και τεχνολογιών που θα στηρίξουν την ικανότητα της ΕΕ να μειώσει τις ανθρακούχες εκπομπές. Οι μόνιμοι μαγνήτες σπάνιων γαιών αποτελούν κρίσιμες πρώτες ύλες για τα ηλεκτρικά οχήματα και τις ανεμογεννήτριες. Το μαγνήσιο είναι σημαντικό κραματοποιητικό υλικό, για παράδειγμα στην παραγωγή αλουμινίου, το οποίο διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη μείωση της κατανάλωσης καυσίμων και των εκπομπών CO2 από την κινητικότητα.
Βασικά ζητήματα
- Η ΕΕ εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την Κίνα για την πρόσβαση σε μαγνήσιο και σπάνιες γαίες. Η Κίνα αντιπροσωπεύει το 93 % της παγκόσμιας παραγωγής μαγνητών σπάνιων γαιών και το 89 % της παραγωγής μαγνησίου.
- Η ζήτηση στην ΕΕ γι’ αυτές τις πρώτες ύλες αυξάνεται. Έως το 2030 οι ανάγκες της ΕΕ για μόνιμους μαγνήτες σπάνιων γαιών μπορεί να διπλασιαστούν και να φτάσουν, από 18 000 τόνους το 2019, τους 40 000 τόνους ετησίως.
Τι μπορεί να κάνει η ΕΕ;
- Η ευρωπαϊκή συμμαχία για τις πρώτες ύλες έχει ήδη προσδιορίσει 14 βιομηχανικά έργα για τη διασφάλιση της εξόρυξης σπάνιων γαιών σε ολόκληρη την Ευρώπη.
- Η ΕΕ συντονίζει επίσης τις προσπάθειες για την αύξηση της παραγωγής μαγνησίου στην Ευρώπη, στον απόηχο των περιορισμών εφοδιασμού του 2021.
- Διερευνάται το ενδεχόμενο περαιτέρω διεθνών συμπράξεων για τις πρώτες ύλες.
- Μεγαλύτερη έμφαση στην ανακύκλωση και την υποκατάσταση υλικών.
Τα ασφαλή και βιώσιμα χημικά προϊόντα είναι ζωτικής σημασίας για προϊόντα και τεχνολογίες πολλών διαφορετικών ειδών, από ανεμογεννήτριες έως μπαταρίες, και από τη μόνωση των κτιρίων έως τα φάρμακα.
Βασικά ζητήματα
- Η Ευρώπη αντιμετωπίζει ορισμένες εξαρτήσεις από περιορισμένο αριθμό τρίτων χωρών όσον αφορά την πρόσβαση σε διάφορες χημικές ουσίες. Ορισμένες έχουν ιδιαίτερη στρατηγική σημασία, όπως το ιώδιο, το φθόριο, ο ερυθρός φωσφόρος, το οξείδιο του λιθίου και το υδροξείδιο του λιθίου, το διοξείδιο του μολυβδαινίου και το βολφράμιο.
- Οι ευρασιατικές χώρες (π.χ. Καζακστάν, Ρωσία, Κίνα) είναι σημαντικοί εξαγωγείς προς την ΕΕ των συγκεκριμένων χημικών ουσιών που έχουν στρατηγική σημασία.
- Οι εν λόγω χημικές ουσίες έχουν ευρύ φάσμα τελικών χρήσεων, στο πλαίσιο αλυσίδων εφοδιασμού και αξιακών αλυσίδων π.χ. για την αποθήκευση ενέργειας, την παραγωγή τροφίμων, την παραγωγή ημιαγωγών που χρησιμοποιούνται σε ηλιακά πάνελ και την παραγωγή μπαταριών για ηλεκτρικά οχήματα.
Τι μπορεί να κάνει η ΕΕ;
Τα πιθανά μέτρα για την ενίσχυση της ανοικτής στρατηγικής αυτονομίας στο πλαίσιο της στρατηγικής για τα χημικά προϊόντα με στόχο τη βιωσιμότητα μπορούν να περιλαμβάνουν:
- Δημιουργία νέων διεθνών συμπράξεων
- Επένδυση στην παραγωγή βιώσιμων εναλλακτικών λύσεων στην ΕΕ
Οι τεχνολογίες ηλιακών φωτοβολταϊκών συστημάτων (PV) έχουν καταστεί η ταχύτερα αναπτυσσόμενη ενεργειακή τεχνολογία στον κόσμο και διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην παροχή επαρκών ποσοτήτων ηλεκτρικής ενέργειας απαλλαγμένης από ανθρακούχες εκπομπές. Οι τεχνολογίες για ειδικά φωτοβολταϊκά συστήματα είναι επίσης ζωτικής σημασίας για τα διαστημικά και αμυντικά συμφέροντα της ΕΕ, για παράδειγμα για τη διασφάλιση της παροχής δορυφορικής ισχύος.
Βασικά ζητήματα
Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία απαιτεί μαζική ζήτηση για την παραγωγή ηλιακής ενέργειας: απαιτείται δεκαπλάσια αύξηση έως το 2050.
Εταιρείες της ΕΕ κατέχουν ηγετική θέση παγκοσμίως σε διάφορα κατάντη τμήματα της αξιακής αλυσίδας των ηλιακών φωτοβολταϊκών. Ωστόσο, η ΕΕ αντιμετωπίζει σημαντικές στρατηγικές εξαρτήσεις στους ανάντη τομείς της μεταποίησης:
- Η Κίνα κατέχει το 96 % της παγκόσμιας παραγωγής των ηλεκτρονικών πλακιδίων ηλιακών συστημάτων.
- Οι εταιρείες της ΕΕ κατέχουν το 1 % της παγκόσμιας παραγωγής ηλεκτρονικών πλακιδίων ηλιακών συστημάτων, το 0,4 % της παραγωγής φωτοβολταϊκών στοιχείων και το 2-3 % της παραγωγής δομοστοιχείων.
Τα πρόσφατα γεγονότα σε παγκόσμιο επίπεδο είχαν σοβαρό αντίκτυπο στις εισαγωγές και την ανάπτυξη φωτοβολταϊκών πάνελ από την ΕΕ: το 20-25 % των έργων εγκατάστασης φωτοβολταϊκών πάνελ στην ΕΕ αναβλήθηκαν ή ακυρώθηκαν το 2021.
Η ευρωπαϊκή πρωτοβουλία ιδιωτικών φορέων για την ηλιακή ενέργεια (European Solar Initiative) στοχεύει στην αύξηση της ετήσιας παραγωγής φωτοβολταϊκών στην ΕΕ σε 20 GW έως το 2025.
Τι μπορεί να κάνει η ΕΕ;
Τα μέτρα που απαιτούνται για την αναβάθμιση της παραγωγής της ΕΕ, ιδίως όσον αφορά τα τμήματα εκείνα όπου οι εξαρτήσεις είναι ισχυρότερες, θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν:
- χρηματοδότηση και στήριξη ώστε οι προηγμένες και αναδυόμενες τεχνολογίες να είναι έτοιμες για την αγορά
- περιορισμό της εξάρτησης από ορισμένες κρίσιμες πρώτες ύλες
- ανάπτυξη της συνεργασίας με διεθνείς εταίρους
Η κυβερνοασφάλεια είναι ζωτικής σημασίας για την εγγύηση της ασφάλειας της ψηφιακής τεχνολογίας, κινητικότητας, ενέργειας και υγείας μας, καθώς και στον τομέα της άμυνας και του διαστήματος. Ο αυξανόμενος αριθμός κυβερνοεπιθέσεων απαιτεί από την ΕΕ να ενισχύσει την κυβερνοασφάλεια και να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της.
Βασικά ζητήματα
Ενώ η ΕΕ κατέχει ηγετική θέση στην παγκόσμια έρευνα στον τομέα της κυβερνοασφάλειας, υστερεί όσον αφορά την καινοτομία και τις ιδιωτικές επενδύσεις στον τομέα της κυβερνοασφάλειας.
- Μόνο το 14 % των 500 μεγαλύτερων εταιρειών κυβερνοασφάλειας παγκοσμίως έχουν την έδρα τους στην ΕΕ.
- Το μεγαλύτερο μέρος του υλισμικού και του λογισμικού που χρησιμοποιούνται επί του παρόντος στην ΕΕ για την κυβερνοάμυνα αναπτύσσεται στις ΗΠΑ και κατασκευάζεται στην Κίνα.
- Οι περισσότερες εταιρείες κυβερνοασφάλειας της ΕΕ είναι είτε μικρές είτε πολύ μικρές και βασίζονται σε τρίτα μέρη.
Τι μπορεί να κάνει η ΕΕ;
Για την ενίσχυση των ικανοτήτων της ΕΕ στον τομέα της κυβερνοασφάλειας, η Επιτροπή έλαβε τα ακόλουθα μέτρα:
- Η στρατηγική της ΕΕ για την κυβερνοασφάλεια για την ψηφιακή δεκαετία, συμπεριλαμβανομένης μιας ευρωπαϊκής πράξης για την κυβερνοανθεκτικότητα, θα ενισχύσει την ανθεκτικότητα της Ευρώπης έναντι των κυβερνοαπειλών
- Ανάπτυξη ασφαλούς υποδομής κβαντικής επικοινωνίας (EuroQCI)
- Το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ικανοτήτων Κυβερνοασφάλειας για την ενίσχυση των ικανοτήτων της ΕΕ στον τομέα της κυβερνοασφάλειας
- Ειδική χρηματοδότηση για την κυβερνοασφάλεια από το πρόγραμμα «Ψηφιακή Ευρώπη» και το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη»· χρηματοδότηση της κυβερνοάμυνας από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας
- Νομοθετική δράση της ΕΕ για ορισμένες ειδικές τεχνολογίες και προϊόντα
Το λογισμικό υπολογιστικού νέφους και ΤΠ παρυφών είναι καίριας σημασίας για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της Ευρώπης. Περιλαμβάνει εφαρμογές και υπηρεσίες ΤΠ που χρησιμοποιούνται από τις επιχειρήσεις κατά παραγγελία και οι οποίες ακολουθούν ένα μοντέλο πληρωμής ανά χρήση, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που απαιτούνται για τη διαχείριση της υποκείμενης υποδομής πληροφορικής.
Βασικά ζητήματα
- Η αγορά για τις εν λόγω τεχνολογίες αποτελείται από περιορισμένο αριθμό παρόχων υπηρεσιών υπολογιστικού νέφους σε παγκόσμιο επίπεδο, οι οποίοι είναι εκτός ΕΕ. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε δυνητικούς κινδύνους για την ΕΕ, λόγω πιθανής διακοπής των υπηρεσιών υπολογιστικού νέφους από το εξωτερικό —φαινόμενο εγκλωβισμού των Ευρωπαίων χρηστών— ή λόγω παράνομης πρόσβασης σε δεδομένα σε περίπτωση υπερβολικής εφαρμογής ή τροποποίησης των εφαρμοστέων νομοθεσιών τρίτων χωρών.
- Η ευρωπαϊκή αγορά υπολογιστικού νέφους ανέρχεται σε 5,9 δισ. ευρώ. Η αξία της τριπλασιάστηκε μεταξύ 2017 και 2020. Ωστόσο, το μερίδιο αγοράς των παρόχων υπηρεσιών υπολογιστικού νέφους της ΕΕ μειώθηκε από 26 % το 2017 σε 16 % το 2020.
Τι μπορεί να κάνει η ΕΕ;
Οι ευκαιρίες και οι δράσεις για την ενίσχυση των ικανοτήτων του ευρωπαϊκού τομέα υπολογιστικού νέφους περιλαμβάνουν:
- Χρηματοδότηση από το πρόγραμμα «Ψηφιακή Ευρώπη» και το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» για ικανότητες τεχνητής νοημοσύνης, δεδομένων και υπολογιστικού νέφους
- Ευρωπαϊκή συμμαχία για τα βιομηχανικά δεδομένα, την υπολογιστική παρυφών και το υπολογιστικό νέφος
- Μηχανισμός «Συνδέοντας την Ευρώπη» 2