Rodzaje instrumentów finansowania unijnego
UE wykorzystuje różnego rodzaju instrumenty finansowania:
- wkłady kapitałowe i kredyty
- gwarancje kredytowe i kapitał wysokiego ryzyka
- instrumenty budowania zdolności i podziału ryzyka
Przykładowo UE udziela najróżniejszym przedsiębiorstwom kredytów na inwestycje w badania naukowe i innowacje. Udziela także gwarancji kredytowych, dzięki którym beneficjenci mogą łatwiej – lub na lepszych warunkach – uzyskać kredyty od banków i innych kredytodawców. UE może również uczestniczyć w finansowaniu projektu w zamian za prawo własności do jego części. Instrumenty finansowania unijnego mogą być również łączone z dotacjami.
Instrumenty finansowania unijnego są stosowane we współpracy z instytucjami publicznymi i prywatnymi, takimi jak banki, inwestorzy zapewniający kapitał wysokiego ryzyka lub anioły biznesu. Te instytucje finansowe ustalają dokładne warunki finansowania – kwotę i czas zaangażowania środków oraz stopy procentowe i prowizje.
Podmiot otrzymujący środki finansowe z wykorzystaniem instrumentów finansowania unijnego musi zgodzić się na to, by pośrednicząca instytucja finansowa mogła przeprowadzać własne analizy due diligence (czyli oparte na zasadzie należytej staranności), w tym kontrole na miejscu i inspekcje. Niespełnianie tych warunków spowoduje opóźnienie lub odmowę finansowania.
Finansowanie w ramach zarządzania dzielonego z państwami członkowskimi
UE może udostępnić instrumenty finansowania za pośrednictwem pośredników finansowych w państwach członkowskich (zarządzanie dzielone) w celu wspierania swoich polityk i programów. Z tego rodzaju finansowania mogą korzystać przedsiębiorstwa typu start-up, mikroprzedsiębiorstwa i większe przedsiębiorstwa.
Dostęp do finansowania wspieranego przez UE
Finansowanie w ramach partnerstwa z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym
Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) oferuje kredyty, gwarancje kredytowe, inwestycje w kapitał własny oraz usługi doradcze. EBI, określany jako „instytucja kredytowa Unii Europejskiej”, ściśle współpracuje z innymi instytucjami UE w celu wspierania realizacji polityki unijnej w ponad 140 krajach na całym świecie.
Grupa EBI jest również odpowiedzialna za realizację 75 proc. wolumenu Programu InvestEU, który opiera się na sprawdzonym modelu planu inwestycyjnego dla Europy (planu Junckera). Program ten połączy pod jednym szyldem Europejski Fundusz na rzecz Inwestycji Strategicznych i 13 innych dostępnych obecnie instrumentów finansowania unijnego. Dzięki gwarancjom z budżetu UE można będzie łatwiej przyciągnąć innych inwestorów, przez co Fundusz InvestEU jeszcze bardziej zwiększy możliwości Unii w zakresie wspierania inwestycji.
Europejski Fundusz Inwestycyjny (EFI), który stanowi część grupy EBI, wspiera małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP) w Europie, pomagając im w uzyskaniu dostępu do finansowania. Dzięki pośrednictwu EFI MŚP mogą rozwijać swoją działalność, korzystając ze środków własnych lub z zasobów udostępnionych przez Europejski Bank Inwestycyjny, Komisję Europejską, państwa członkowskie UE lub inne podmioty.
Możliwości finansowania oferowane przez Europejski Bank Inwestycyjny
Gdzie można uzyskać dostęp do finansowania – pośrednicy finansowi współpracujący z EFI
Więcej informacji na temat Programu InvestEU
Finansowanie w ramach instrumentu NextGenerationEU
W ramach instrumentu NextGenerationEU – tymczasowego instrumentu na rzecz odbudowy z pulą środków w wysokości 806,9 mld euro (w cenach bieżących), stanowiącego zupełnie nową pozycję w budżecie UE na lata 2021–2027 – środkami zarządza bezpośrednio Komisja Europejska, ale są one wykorzystywane za pośrednictwem państw członkowskich. Aby pozyskać środki niezbędne na potrzeby instrumentu NextGenerationEU, Komisja zaciągnie kredyty na rynkach kapitałowych w imieniu UE.
Większość środków dostępnych w ramach instrumentu NextGenerationEU zostanie wydana w ramach Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (RRF). Państwa członkowskie będą miały do dyspozycji kwotę 723,8 mld euro (w cenach bieżących) w formie kredytów i dotacji w celu złagodzenia gospodarczych i społecznych skutków pandemii koronawirusa oraz uczynienia europejskich gospodarek i społeczeństw bardziej zrównoważonymi, odpornymi i lepiej przygotowanymi na wyzwania i szanse związane z transformacją ekologiczną i cyfrową. Państwa członkowskie opracowują obecnie krajowe plany odbudowy i zwiększania odporności, aby uzyskać dostęp do funduszy w ramach Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności. Ze względu na nadzwyczajny charakter RRF jego wykorzystanie będzie się odbywać według szczególnych procedur. Środki finansowe będą wypłacane bezpośrednio państwom członkowskim na podstawie postępów we wdrażaniu krajowych planów odbudowy i zwiększania odporności.
Plany te powinny stanowić skuteczną odpowiedź na wyzwania zidentyfikowane w ramach europejskiego semestru, a w szczególności w przyjętych przez Radę zaleceniach dla poszczególnych krajów. Dostępne są już informacje na temat wykorzystania Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (RRF) przez państwa członkowskie.