Europejski akt o wolności mediów

Wolne media są filarem każdej demokracji i podstawą zdrowej gospodarki rynkowej. Na tle globalnym Unia Europejska jest ciągle bastionem wolnych mediów, a Europa – wzorem demokratycznego kontynentu. Pojawiają się jednak niepokojące tendencje. Oprócz wcześniejszych kroków, m.in. zwiększenia swobodnego przepływu usług, Komisja podejmuje wiele działań w celu ochrony wolności i pluralizmu mediów w UE. Ich zwieńczeniem było przyjęcie europejskiego aktu o wolności mediów, który wszedł w życie 7 maja 2024 r., a od 8 sierpnia 2025 r. będzie musiał być w pełni stosowany.

Europejski akt o wolności mediów to nowe przepisy chroniące pluralizm i niezależność mediów w UE. Zagwarantują one, że publiczne i prywatne media będą mogły lepiej funkcjonować ponad granicami na unijnym rynku wewnętrznym bez nadmiernej presji i z uwzględnieniem cyfrowej transformacji przestrzeni medialnej.

Europejski akt o wolności mediów:

• zapewni ochronę niezależności redakcyjnej
• zapewni ochronę źródeł dziennikarskich, również przed stosowaniem przeciwko nim oprogramowania szpiegowskiego
• zagwarantuje niezależne funkcjonowanie mediów publicznych
• poprawi przejrzystość własności mediów
• będzie chronił media przed nieuzasadnionym usuwaniem treści online przez bardzo duże platformy internetowe
• wprowadzi prawo do personalizacji oferty medialnej na urządzeniach i interfejsach
• zagwarantuje przejrzystość reklam państwowych dla dostawców usług medialnych i platform internetowych
• zobowiąże państwa członkowskie, by oceniały, jaki wpływ na pluralizm mediów i niezależność redakcyjną mają koncentracje przedsiębiorstw na rynku mediów
• zwiększy przejrzystość pomiaru oglądalności z myślą o dostawcach usług medialnych i reklamodawcach.

Powołana zostanie nowa niezależna Europejska Rada ds. Usług Medialnych, złożona z przedstawicieli krajowych władz lub organów regulacyjnych ds. mediów i wspomagana przez sekretariat Komisji, która zacznie działać w lutym 2025 r. Rada będzie między innymi promować skuteczne i spójne stosowanie unijnych przepisów prawa medialnego. Zastąpi ona Europejską Grupę Regulatorów ds. Audiowizualnych Usług Medialnych (ERGA), ustanowioną na mocy dyrektywy o audiowizualnych usługach medialnych.

UE wspiera wolność i pluralizm mediów na różne sposoby:

• umacnia pozycję rad ds. prasy i mediów w kontekście zintegrowanych mediów (budżet: 0,9 mln euro)
• wdraża system monitorowania własności mediów w celu zapewnienia krajowej bazy danych dotyczących własności mediów (budżet: 0,5 mln euro)
• udziela dotacji na wspieranie innowacji w mediach lokalnych i regionalnych oraz zwiększanie pluralizmu (budżet: 2 mln euro)
• przewiduje mechanizm szybkiego reagowania zapewniający praktyczną pomoc w ochronie zagrożonych dziennikarzy (budżet: 3,1 mln euro)
• wdraża Monitor Pluralizmu Mediów w celu określenia potencjalnych zagrożeń dla pluralizmu mediów (budżet: 1,1 mln euro)
• wspiera przekazywanie otrzymanych dotacji innym podmiotom (regranting) w sektorze mediów o szczególnym znaczeniu dla demokracji (takich jak dziennikarstwo lokalne i śledcze, media działające w interesie publicznym i na rzecz społeczności) w ramach partnerstw na rzecz dziennikarstwa będących częścią programu „Kreatywna Europa” (budżet: 5 mln euro)
• utworzyła centrum wolności mediów wspierające istniejące niezależne media rosyjskie i białoruskie działające w UE (budżet: 2,9 mln euro).
• organizuje Europejski festiwal dziennikarstwa i umiejętności korzystania z mediów i informacji (budżet: 0,8 mln euro)